Ahu Alev ABACI-BAYAR, Kadir YILMAZ, Yusuf BAYAR

Orta Kızılırmak Bölümündeki Seyfe Gölü Sulak Alanında Oluşan Toprakların Bazı Özelliklerinin İncelenmesi

Seyfe Gölü (Kırşehir, Türkiye) Orta Anadolu’da bulunan gerek coğrafi konum olarak gerekse sulak alan özelliği bakımından önemli bir statüye sahiptir. SCL bünyeye sahip olan toprakların, hafif ve kuvvetli alkalin özellik gösterdiği, çok fazla tuzlu (15.7 dS m-1), çok fazla kireçli (516.6 g kg-1) ve düşük organik maddeye (20.5 g kg-1) sahip olduğu görülmüştür. Toprakların ıslak agregat stabilitesi ve kıvam limitleri (plastik sınırı, sıvı sınırı, plastik indeksi) değerlerinin, toprakların organik madde, toplam kireç ve kil miktarından önemli oranda etkilendiği belirlenmiştir. Yarayışlı P miktarının fazla (26.18 mg kg-1), Cu yeterli (1.19 mg kg-1), Mn çok az (3.06 mg kg-1), Zn ve Fe az (0.30 mg kg-1, 0.36 mg kg-1) olduğu görülmüştür. Topraklarda değişebilir katyon bakımından en fazla bulunan element Na iken bunu sırasıyla Ca, K ve Mg takip etmiştir. Kapalı havza içerisindeki alanda yetersiz yağışın, yüksek buharlaşmanın ve drenaj sisteminin sorunlu olmasının yanı sıra toprak alkaliliği açısından sorun yaratan sodyumun sıralamada önemli oranlarda bulunması ve artan toplam tuzluluk ile birlikte pH>8 olması ve yüksek kireç içeriğine sahip olması, araştırma alanının alkalilik ve tuzluluk yönünden takip edilmesinin gerektiğini ortaya çıkarmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Seyfe Gölü, sulak alan, Toprak, Alkalilik, Tuzluluk

PDF

___

Abacı-Bayan, A.A. 2016. Doğu Akdeniz Bölgesinde Yer Alan Sulak Alanlarda Oluşan Toprakların Özellikleri, Verimlilik Düzeyleri Ve Sorunları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Ens. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Anabilim dalı. Doktora tezi, 271 ss.
Anonim, 2014. Sulak alanların korunması yönetmeliği.https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/04/20140404-11.htm.
Bektaş, A.R. 2012. Erzurum-Tekman Yöresinde Farklı Arazi Kullanımı Altındaki Toprakların Bazı Fiziksel, Kimyasal ve Mekaniksel Özellikleri Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Anabilim Dalı. 56 ss.
Bery, A.A. and Saad, R. 2012.Tropical Clayey Sand Soil’s Behaviour Analysis and Its Empirical Correlations via Geophysics Electrical Resistivity Method and Engineering Soil Characterizations. International Journal of Geosciences, 3 (1): 111-116.
Black, C.A. 1965. Methods of Soil Analysis, Agronomy, No: 9, Part: 1 and 2. Agr., Madison, Wisc.,1572p.
Bouyocous, G.L. 1951. A Recalibration of Hydrometer Method for Making Mechanical Analysis of soils. Agron. J. 43:434-438.
Budak, M ve Günal, H. 2015. Tuzlu-Alkali Topraklarda Bor Konsantrasyonunun Uzaysal Değişkenliğinin Jeoistatistiksel Analizi ve Haritalanması. Ege Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 52 (2):191-200 ISSN 1018-8851.
Çelik, M. 2002. Water Quality assessment and the investigation of the relationship between the River Delice and the aquifer systems in the vicinity of Yerköy (Yozgat, Turkey). Environmental Geology, 42(6):690-700.
Çelik, M and Yıldırım, T. 2006. Hydrochemical evaluation of groundwater quality in the Çavuşçayı basin, Sungurlu-Çorum, Turkey. Environmental Geology, 50:323-330.
Çelik, M., Ünsal, N., Tüfenkçi, O ve Bolat, S. 2007. Assesment of water quality and pollution of the Lake Seyfe basin, Kırşehir, Turkey. Environmental Geology, 55: 559-569.
Çeşmeci, H. 2010. İklim Değişikliğinin Seyfe Gölü Sulak alanına, İklimine, Ekolojisine Ve Yöre Halkının Yaşamına Etkileri. Çanakkale Onsekiz Mart Üniv. Sosyal Bilimler Enst. Coğrafya Anabilim Dalı. Yüksek lisans tezi. 366 ss.
Çiftçi, E. 2013. Seyfe Gölü Havzası’nda (Kırşehir) Doğal Ortam-Yeraltı suyu İlişkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi. 124 ss.
Demiralay, İ. 1993. Toprak Fiziksel Analizleri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 143, ss: 131, Erzurum.
Effiong, G.S. and Ibia, T.O. 2009. Characteristics and Constraints of Some River Flood Plains Soils to Crop Production in Southeastern Nigeria. Agricultural Journal 4 (2): 103-108.
Ekmekçi, E., Apan, M. ve Kara, T. 2005. Tuzluluğun Bitki Gelişimine Etkisi. OMÜ Ziraat Fak. Dergisi, 20(3):118-125.
Erdem, O. 2005. Onlar Ne Dedi? Seyfe Gölü, Gavur Gölü, Ereğli Sazlıkları, Eşmekaya Sazlıkları ve Avlan Gölü Nasıl Kurutuldu? Kuş Araştırmaları Derneği, Ankara.
Erguvanlı, K. 1959. Hydrogeology of the Seyfe Plain in northern Kırşehir, Central Anatolia, Turkey. Institute of hydrogeology Technical University of Istanbul, Publication no. 4, Istanbul, 24 p.
Eyüboğlu, Ö. 1995. Seyfe Gölü (Kırşehir)Tabiatı Koruma Alanının Florası, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Gülçur, F. 1974. Toprağın Fiziksel ve Kimyasal Analiz Metotları, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, İ. Ü. Yayın No: 1970, O. F. Yayın No: 201, Kutulmuş Matbaası, İstanbul.
Gündüz, Z. ve Dağdeviren, U. 2009. Zeminlerin Kıvam Limitlerinin Ölçümünde Ortamdaki Kumların Değerlendirmeye Etkileri. İMO Teknik Dergi, 20 (2): 4701-4715
Helmke, P.A. and Sparks, D.L. 1996. Lithium, Sodium, Potassium, Rubidium, and Calcium, in Sparks, D.L., (Ed) Methods of Soil Analysis, Part 3, Chemical Methods, SSSA Book Series Number 5, SSSA., Madison,WI, pp:551-574.
Horneck, D.A., Ellsworth, J.W., Hopkins, B.G., Sullivan, D.M., Stevens, R.G. 2007. Managing SaltAffected Soils for Crop Production. A Pacific Northwest Extension. Oragen State University.
Jackson, M.L. 1962. Soil Chemical Analysis. Prentice-Hall Inc., 183.
Jordan, M.M., Pedreno, J.N., Sanchez, E.G., Mateu, J. and Juan, P. 2004. Spatial Dynamics of Soil Salinity Under Arid and Semi-Arid Conditions: Geological and Environmental Implications. Environmental Geology 45:448-456.
Junk, W., Brown, Campbell, I.C., Finlayson, M., Gopal, B., Ramberg, L and Warner, B.G. 2006. The comparative biodiversity of seven globally important wetlands: A synthesis. Aquatic science. 68:400-414.
Kanber, R., Çullu, M.A., Kendirli, B., Antepli, S. ve Yılmaz, N. 2005. Sulama, Drenaj ve Tuzluluk.www.zmo.org.tr/etkinlikler/6tk05/013rizakanber.pdf.
Kara, H. 1991. 1/100.000 ölçekli açınsama nitelikli Türkiye Jeoloji Haritası, Kırşehir paftası ve açıklaması. MTA Enstitüsü yayınları Ankara.
Karaoğlu, M. ve Yalçın, A.M. 2018. Toprak Tuzluluğu Ve Iğdır Ovası Örneği. Journal of Agriculture 1(1): 27-41.
Kemper, W.D. and Koch, E.J. 1966. Aggregate Stability of Soils From Western United States and Canada. U.S. Dept. Agriculture Tech. Bull No. 1355.
Lindsay, W.L. and Norvel, W.A. 1978. Development of DTPA Soil Test for Zn, Fe, Mn and Cu. Soil Sci. Amer. J. 42(3):421-28.
Moreno-Casasola, P., Rosas, H.L., Mata, D.I., Peralta, L.A., Travieso-Bello, A.C. and Warner, B.G. 2009. Environmental and Anthropogenic Factors Associated with Coastal Wetland Differentiation in La Mancha, Veracruz, Mexico. Plant Ecology. 200:37-52.
Nelson, D.W. and Sommers, L.E. 1996. Total Carbon, Organic Carbon, and Organic Matter. P: 9611011. In D.L. Sparks (ed) Method of Soil Analysis: Chemical Methods. Part 3. SSSA, Madison, WI.
Olsen, S.R., Cole, V., Watanabe, F.S. and Dean, L.A. 1954. Estimation of Available Phosphorus in Soils by Extraction With Sodium Bicarbonate, U.S.A.
Önalgil, N. 2013. Seyfe Gölü (Kırşehir) Güncel Çökellerinin Sedimantolojisi, Mineralojisi, Jeokimyası ve Oluşumu. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı. 95 ss.
Sarı, M., Altunbaş, S., Sönmez, N.K. ve Emrahoğlu, I. 2003. Farklı Fizyografik Üniteler Üzerinde Yer alan Eski Manay Göl Alanı Topraklarının Özellikleri Ve Potansiyel Üretkenlikleri. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 16: 7-17.
Sarı, M., Altunbaş, S. ve Yıldıran, M. 2000. Göller Yöresinde Kurutulan Kestel Göl Alanından Kazanılan Arazilerin Özelliklerinin Belirlenmesi Çevre Bakanlığı, Çevre Koruma Genel Müdürlüğü Araştırma Raporu, Ankara.
Sayhan, H. 2001. Seyfe Gölü eski seviyelerinin kuaterner jeomorfolojisi açısından etüdü. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi dergisi 2 (2): 55-73.
Sayın, M. 1981. Toprak Mekaniği Ders Notları. Çukurova Üniv. Ziraat Fak. Toprak Bölümü. Adana.
Seymen, İ. 1982. Geology of Kırşehir massive around kaman. PhD thesis, İstanbul Technical University, Mineral faculty, 164 pp (in Turkish).
Sütgibi, S. 2009. Küçük Menderes Nehri Delta Ovası ve Degradasyonal Etkileri. Ege Coğrafya Dergisi, 18 (1-2): 59-72.
Tüzüner, A. 1990. Toprak ve Su Analiz Laboratuvarları El Kitabı. T.C. Tarım Orman ve Köy işleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü. S.21-27.
Ülgen, N. ve Yurtsever, N. 1995. Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü yayınları. Genel Yayın No: 209, Teknik Yayınlar No: T.66. Ankara.
Yılmaz, K. 1990. Harran Ovası Topraklarının Mineralojik Karakterizasyonları. Doktora Tezi. Ç. Ü. Fen Bilimleri Ens., Adana.
Yu, J., Qu, F., Wu, H., Meng, L., Du, S. and Xie, B. 2014. Modified Hedley fraction method was used to study the forms and profile distribution in the tidal river network region subjected to rapid deposition and hydrologic disturbance in the Yellow River Delta. The Scientific World Journal, pp.1-11.
Yurdakul İ., Kalınbacak K., Terzi D. ve Peker, R.M. 2017. Bazı ağır metallerin (Cu ve Zn) tarla şartlarında ekmeklik buğday verimine ve toksikliğine etkilerinin belirlenmesi. Türk. Doğa ve Fen Dergisi-Turkish Journal of Nature and Science. 2017 Vol. 6 No. 2
Zor, M. ve Şengün, M.T. 2002. “Amik Ovasının Hidroğrafik Özelliklerinde Meydana Gelen Değişmeler ve Bunun Sonucunda Ortaya Çıkan Sorunlar”, Su Havzalarında Toprak ve Su Kaynaklarının Korunması Geliştirilmesi ve Yönetimi Sempozyumu: 338‐343, 18‐20 Ekim 2002. Antakya/Hatay.