Şeyh Galip'in "hoşça bak zatına kim zübde-i alemsin sen" mısraı bağlamında insanın mahiyetine dair

Toplumlar ve bilhassa yönetimler, dün olduğu gibi, bu gün de insana verdiği değerle ölçülür hâle gelmiştir. Osmanlı şiiri, yalnız içinde doğduğu toplumun değil, bütün insanlığın müşterek değeri haline gelen ender sanatçılar yetiştirmiştir. Bu en-der sanatçıların başında divan şiirinin kapısını muhteşem şiiriyle kapatan Şeyh Galip (1757-1799) gelmektedir. Bu makalemizde amaç, Galip’in İslam düşüncesi etrafında şekillenen “Hoşça bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen Merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen” beyti bağlamında, tanımdan başlayarak insanın mahiyetine dair, insanla ilgili genel bir değerlendirmeyi ortaya koymaktır.

Depending on the verses of Şeyh Gallip "take good care of yourself, foryou are core of the universe" from the definition to quality about the human

As it was yesterday, it is also the same today: the societies and especially the administrations have been being assessed with respect to the value that they attribute to the human. The Ottoman poetry has brought up unique artists, not only representing the society that they were born to, but also a common value of the whole mankind. Among those, the leading figure is Şeyh Galip (1757-1799) who closed th edoor of the divan(a council) poetry with his magnificient poem. Our purpose in this work is, depending on the verses of him“Take good care of yourself, for you are the core of the universe, You are the pupil of the eye of the cosmos”which is representing an Islamic thought, from the definition to quality, putting forward a general view about the human being.

PDF

___

Aclûnî, İsmail b. (1988). Muhammed, Keşfu’l Hafâ, Beyrut.
Alûsi, Bağdadî. (1985). Ruhu’l-Meanî fî Tefsîri’l Kur'ani’l Azîm, Beyrut.
Arvasi, A. (1998). İnsanın Yalnızlığı, İstanbul.
Aydın, H. (1999). Kur'an’da İnsan Psikolojisi, İstanbul.
Ayvazoglu, B. (1995). Şeyh Gâlib Kitabı, İstanbul.
Bolay, H. (1997). Felsefi Doktrinler ve Terimler Sözlüğü, Ankara.
Coşkun, S. (1996). Bir Eğitimci Olarak Hz. Peygamberin İnsan Anlayışı, Erzurum.
D.İ.A. (2000). “İnsan” md., Yzn: Kutluer, İlhan, c. 22, s.320-321). Ayrıca Bkz. Râgıb el-İsfehanî, Müfredât, Elfazu’l Kur’an, Beyrut 1992, İns Md. İstanbul.
Erdem, M. (1994). Hz. Âdem (İlk insan), Ankara.
Ersoy, M.A. (1987). Safahat, İstanbul.
Gölcük, Ş. (1983). Kur'an’da İnsanın Değeri, İstanbul.
İbn Haldun (1991). Mukaddime, Çev. Süleyman Uludağ, İstanbul.
İzutsu, Toshihiko, (1998). İbn Arabî’nin Fusus’undaki Anahtar Kavramlar, (Trc. Ahmet Yüksel Özemre), İstanbul.
Kara, M. (1994). Niyazi-i Mısrî, Ankara.
Keklik, N. (1996). Felsefenin İlkeleri, Ankara.
Kılıç, S. (1999). İnsan, Fucûr ile Takvâ Ritimleri Arasında “Bir Damla Endişe”, EKEV, Akademi Dergisi, 1, (4).
Kıllıoğlu, İ. (1988). Ahlâk-Hukuk İlişkisi, İstanbul.
Kırkkılıç, A. (1996). Başlangıçtan Günümüze Tasavvuf, İstanbul.
Kitab-ı Mukaddes (1976). Eski ve Yeni Ahit (Tevrat ve İncil), Tekvin I-27, İstanbul.
Levend, A.S. (1984). Divân Edebiyatı, Kelimeler ve Remizler, Mazmunlar ve Mefhumlar, İstanbul.
Mevlâna Celaleddin-i Rumî (2002). Mesnevi, Hz. Şefik CAN, İstanbul.
Müslim b. el- Haccac (1992). Sahih, İstanbul.
Okcu, N. (1993). Şeyh Galib, (Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri, Şiirlerinin Umumî Tahlîli ve Divânın Tenkidli Metni), Ankara.
Okcu, N. (1987). Türk- İslam Edebiyatı Ders Notları, Erzurum,
Öztürk, Y. N. (1997) Kur’an ve Sünnete Göre Tasavvuf, İstanbul.
Sunar, C. (1974). Tasavvuf Felsefesi veya Gerçek Felsefe, Ankara.
Tarlan, A.N. (1964). Şeyhî Divanı’nı Tetkîk, İstanbul.
Taylan, N. (1991). Ana Hatlarıyla İslâm Felsefesi, İstanbul.
Temren, B. (1995). Tasavvuf Düşüncesinde Demokrasi, Ankara.
Türer, O. (1995). Ana Hatlarıyla Tasavvuf Tarihi, İstanbul.