On üçüncü yüzyıl Orta Çağ Avrupa Dünyası’nda başlayan tercüme faaliyetleri ile birlikte Yunanca ve Arapça çok sayıda eser Latinceye aktarılmış ve Batılı birçok düşünürü etkilemişti. Bu isimlerden biri de Roger Bacon’dur (1214/1292). Bacon’un, De multipliatione specierum (Species’lerin Çoğalımı) adlı eserinde temel problemi doğa dünyasında var olan şeylerin değişimi ve bu değişimin nedenlerini açıklamaktı. Bu amaçla species kavramına yeni bir anlam yükleyerek, doğadaki değişimi bu kavramla açıklamaya başlamıştı. Species’i “doğal bir failin ilk etkisi” olarak tanımlamış, doğal şeylerin hareket ilkesi olarak onun fiziksel/ maddi bir güç olduğunu öne sürmüştür. Böylelikle değişimin kendisini fiziksel bir güçle açıklayarak metafiziksel olmayan bir nedensellik kuramı ortaya koymuştur. Bacon’un species’lerin çoğalımında ortaya koyduğu fiziksel nedensellik kuramı temelde ışık metaforunu episte- molojik ve metafizik bakımdan kullanan felsefî ve dini geleneğe dayanmaktaydı. Bu bakımdan Plotinuscu yayılım doktrininin Bacon’un fiziksel kuramına ve yayılımın fiziksel ilkesi olan species’lerin çoğalımı düşüncesine dolaylı etkisi bulunmaktadır. Felsefesini etkileyen Plotinuscu kanallar Arapçadan Latinceye yapılan tercümeler aracılığıyla olmuştur. Özellikle Bacon ve hocası Robert Grosseteste’nin varlık düşüncesi konusunda etkilendiği düşünürler arasında Plotinus’un İslam Dünyası’nda temsili olan Kindî yer almaktadır. Kindî’nin “evrendeki her varlık, bir yayınım/ışıma kaynağı olup, evrenin kendisi çok geniş bir kuvvetler ağıdır” fikri Bacon’un fiziksel nedensellik kuramının temelini oluşturmaktadır. Kindî’nin yanı sıra İbn Cebirol, İbn Sînâ ve İbnü’l-Heysem’den etkilenen Bacon, onlardan farklı olarak yeni bir fiziksel nedensellik kuramı ortaya koymuş ve hatta İbnü’l-Heysem’in sadece optik alanına uyguladığı matematiksel/geometrik formülasyonu ondan bir adım daha ileri götürerek tüm doğa dünyasına uygulamaya çalışmıştır. Dolayısıyla Bacon doğada bulunan değişimi sadece fiziksel olarak açıklamakla kalmamış, doğadaki değişimin geometrik analizini de ortaya koymaya çalışmıştır. Böylelikle modern bilimin yolunu açan doğa alanından her türlü metafizik unsurların sıyrılması fikri çerçevesince kendinden önce ve kendi döneminde bulunan düşünürlerden farklılaşmış, doğa dünyasıyla ruhani dünyayı birbirinden ayırmıştır. Bu amaçla makalemizde Orta Çağ İslam Düşünce Dünyası’nın Roger Bacon’a etkileri temele alınarak, Bacon’un kendinden önceki düşünürlerden hangi bakımlardan farklılaştığı ortaya konulmaya ve doğa dünyasındaki değişimin kaynağının metafiziksel ilkelerden fiziksel ilkelere dönüşümü sergilenmeye çalışılacaktır.

ABSTRACT Translations from Greek and Arabic into Latin during Middle Ages effect several Medieval European philosophers. One of them is Roger Bacon (1214/1292). In De multipliatione specierum, Bacon’s basic problem was to account the change in the World and the causes of the change. In this way he imposed a new sense to the conception species and by this conception he tried to account for the change in the World. He described the term species as “first effect of an agent” and material force. By describing the term species as material force, he accounted for the change in the World with a physical causation. The physical causation of the change in Bacon essentially based on the philosophical and religious tradition of light metaphor which used it in the content of metaphysical and epistemological concept. In this way Neoplatonism affect Bacon’s philosophy of nature by indirection. The effect of Neoplatonism was with the translations from Arabic into Latin. Especially Kindî who has first-hand knowledge of Plotinus imposed on Bacon and Robert Grosseteste and designated their philosophy. Bacon and Grosseteste took the main idea of Kinî’s philosophy, that “All things come into being and exist through rays” and “the forces of all things that exist are infused and penetrated through everything”. Bacon converted the Kindî’s metaphysical causation into physical causation. In addition to Kindî he affected by Avicebron, Avicenna and Alhazen and made a new physical causality. Morever, he improved Alhazen’s mathematically/geometrical formulation -which he only used in optic- in all physical nature. In this paper my aim is to show how Islamic thought effect Roger Bacon and what was new in his philosophy.