TÜRKİYE'DE ENFLASYONUN KAYNAĞININ BELİRLENMESİNE YÖNELİK EKONOMETRİK BİR ANALİZ
Bu çalışmada, Türkiye'de enflasyonun kaynağı ekonometrik test yöntemleri kullanılarak belirlenmeye çalışılmaktadır. Bu amaçla, 2003:2-2014:12 dönemi aylık nominal faiz, TÜFE ve ÜFE enflasyon oranları kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiler VAR blok Granger nedensellik, etki-tepki ve varyans ayrıştırması yöntemleri ile analiz edilmiştir. Test sonuçlarına göre, faiz oranlarından TÜFE enflasyon oranlarına doğru bir ilişkiye rastlanılmamış olması, Türkiye'de enflasyonun kaynağının talep yönlü olmadığını gösterir. Ancak, analiz sonuçlarından ÜFE enflasyonundan TÜFE enflasyon oranlarına doğru çok güçlü olmasa da istatistiki yönden anlamlı bir ilişkiye rastlanılmış olması, faiz oranları dışında üretim maliyetlerini etkileyen faktörlerin TÜFE enflasyonunun pozitif yöndeki artışında etkili olduğunu göstermektedir. Yani Türkiye'de incelenen dönemde enflasyonun kaynağının talep ağırlıklı değil daha çok maliyet ağırlıklı olduğunu göstermektedir
AN ECONOMETRIC ANALYSIS TO DETERMINE THE SOURCE OF INFLATION IN TURKEY
In this study, the source of inflation in Turkey are tried to determine using econometric test methods. For this purpose, monthly nominal interest rates, CPI and PPI inflation rates series are used for the period 2003:2-2014:12. Relations between variables are analyzed with VAR block granger causality, impulse response and variance decomposition methods. According to test results, there is no relation found from the interest rates to the CPI inflation rates. This result indicates that the source of inflation is not demand side in Turkey. However, although there is a statistical relation from the PPI inflation to CPI inflation, the factors, which are affecting production costs, have effective to increase CPI inflation except interest rates. In other words, in Turkey, the costs are more responsible from the source of inflation compared to demand during the investigation period
___
- ABİDOĞLU, Zehra ve Harun TERZİ; (2009), "Enflasyon ve Bütçe Açıkları İlişkisi: Tanzi ve Patinkin Etkisi", Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), ss. 195-211.
- ABİDOĞLU, Zehra ve Özge KORKMAZ; (2012), "Tüketici Ve Üretici Fiyat Endekslerinde Fiyat Geçişkenliği: Alt Sektörler", Çukurova Üniversi- tesi İİBF Dergisi, 16(2), ss. 65-81.
- ALTINTAŞ, Halil; Hakan ÇETİNTAŞ ve Sami TABAN; (2008), "Türkiye'de Bütçe Açığı, Parasal Büyüme ve Enflasyon Arasındaki İlişkinin Eko- nometrik Analizi: 1992-2006", Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), ss. 185-208.
- DICKEY, David A. and Wayne A. FULLER; (1979), "Distribution of the Esti- mators for Autoregressive Time Series with a Unit Root", Journal of the American Statistical Association, 74, pp. 427-431.
- DICKEY, David A. and Wayne A. FULLER; (1981), "Likelihood Ratio Statis- tics for Autoregressive Time Series with a Unit Root", Econometrica, 49 (4), pp. 1057-1072.
- ENDERS, Walter; (2004), Applied Econometric Time Series, Second Edition, New York: John Wiley and Sons.
- FRIEDMAN, Milton; (1970), "The Counter -Revolutino in Monetary Theory", IEA Occasional Paper, 33, pp. 1-14.
- GRANGER, Clive W.J.; (1969), "Investigating Causal Relations by Economet- ric Models and Cross-spectral Methods", Econometrica, 37 (3), pp. 424- 438.
- GRANGER, Clive W.J. and Paul NEWBOLD; (1974), "Spurious Regressions in Econometrics", Journal of Econometrics, 2 (2), pp. 111-120.
- GUJARATI, Damodar N.; (1995), Basic Econometrics, Third Edition, New York: McGraw-Hill,
- GÜL, Ekrem ve Aykut EKİNCİ; (2006), "Türkiye'de Enflasyon ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1984-2003", Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1), ss. 91-106.
- KORKMAZ, Adem ve Orhan ÇOBAN; (2006), "Emek Piyasasında Asgari Üc- ret, İşsizlik ve Enflasyon Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik Bir Anali- zi: Türkiye Örneği (1969-2006)", Maliye Dergisi, 151, ss. 16-22.
- OKTAR, Suat ve Levent DALYANCI; (2011), "Türkiye Ekonomisinde Para Politikası Ve Enflasyon Arasındaki İlişkinin Analizi", Marmara Üni- versitesi İİBF Dergisi, XXXI (II), ss.1-20.
- OKTAYER, Asuman; (2010), "Türkiye'de Bütçe Açığı, Para Arzı ve Enflasyon İlişkisi", Maliye Dergisi, 158, ss. 431-447.
- ONUR, Sara; (2008), "Türkiye Ekonomisinde Faiz Oranları-Enflasyon İlişkisi Üzerine Bir Model Denemesi (1980-2005)", Akademik İncelemeler Dergisi, 3(2), ss. 69-110.
- ORHAN, Osman Z.; (1989), Keynezyen ve Monetarist İstikrar Politikaları, İkinci Baskı, İstanbul: Bilim Teknik Yayınevi.
- ÖNİŞ, Ziya ve Süleyman ÖZMUCUR; (1987), Türkiye'de Enflasyon, İstanbul: İTO Yayın No: 1987-5.
- ÖZGÜN, Didem Bahar; (2000), An Empirical Approach to Fiscal Deficits and Inflation: Evidence from Turkey, Ankara: Hazine Müsteşarlığı, Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları.
- ÖZMEN, Mehmet ve F. İdil KOÇAK; (2012), "Enflasyon, Bütçe Açığı ve Para Arzı İlişkisinin ARDL Yaklaşımı İle Tahmini: Türkiye Örneği", Çuku- rova Üniversitesi İİBF Dergisi, 16(1), ss.1-19.
- PERRON, Pierre; (1989), "The Great Crash, the Oil Price Shock, and the Unit Root Hypothesis", Econometrica, 57, pp. 1361-1401.
- PHILLIPS, Peter C.B. and Pierre PERRON; (1988), "Testing for a Unit Root in Time Series Regression", Biometrika, 75 (2), pp. 335-346.
- SAATÇİOGLU, Cem and H. Levent KORAP; (2006), "Determinants of Turkish Inflation", Discussion Paper, Turkish Economic Association, Internet Address: https://core.ac.uk/download/files/153/6379586.pdf, Date Of Access: 12.04.2014).
- SARAÇ, Taha Bahadır ve Kadir KARAGÖZ; (2010), "Türkiye'de Tüketici ve Üretici Fiyatları Arasındaki İlişki: Yapısal Kırılma ve Sınır Testi", Mali- ye Dergisi, 159, ss. 220-232.
- SELİM, Sibel ve Emine T.A. GÜVEN; (2014), "Türkiye'de Enflasyon, Döviz Kuru ve İşsizlik Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi", Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (1), ss.79-204.
- SEVER, Erşan ve Zekeriya MIZRAK; (2007), "Döviz Kuru, Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkiler: Türkiye Uygulaması", SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13, ss. 265-283.
- ŞAHİNOĞLU, Tuba; Kenan ÖZDEN; Selim BAŞAR ve Hayati AKSU; (2010), "Türkiye'de Enflasyonun Oluşumu: ARDL Yaklaşımı", Sosyo Ekonomi, Ocak-Haziran 2010-1, ss.27-46.
- TARI, Recep; (2006), Ekonometri, Dördüncü Baskı, İstanbul: Avcı Ofset.
- VOLKAN, Ara; Cem SAATÇİOĞLU and Levent KORAP; (2007), "Impact Exchange Rate Changes on Domestic Inflation: The Turkish Experien- ce", Turkish Economic Association, Discussion Paper 2007/6, Internet Address:
- pdf, Date Of Access: 01.02.2015.
- YAMAK, Rahmi ve Ferhat TOPBAŞ; (2008), "Fiyat Endeksleri Arasındaki Geçişkenlik İlişkisi: Enders-Ludlow Nonlineer Eş-Bütünleşme Analizi", Dokuzuncu Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, 28-30 Mayıs 2008,
- http://iibf.deu.edu.tr/eisemp9, Erişim Tarihi: 01.06.2010. Dokuz Eylül Üniversitesi, İnternet
- Adresi: YILDIRIM, Selim ve Zekeriya YILDIRIM; (2012), "Reel Efektif Döviz Kuru Üzerinde Kırılmalı Birim Kök Testleri İle Türkiye İçin Satınalma Gücü Paritesi Hipotezinin Geçerliliğinin Sınanması", Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 33(2), ss. 221-238.
- ZIVOT, Eric and Donald W.K. ANDREWS; (1992), "Further Evidence on the Great Crash, the Oil-Price Shock, and the Unit-Roo t Hypothesis", Jour- nal of Business Economic Statistics, 10, pp.251-270.
- ZORTUK, Mahmut; (2008), "Türkiye'de Tüketici ve Toptan Eşya Fiyat Endeks- leri Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1986-2004", Dumlupınar Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, ss.181-190.