Kesinhesap Kanunu ve Bütçe Hakkı: TBMM Görüşmeleri Üzerinden Bir Analiz279KESİNHESAP KANUNU VE BÜTÇE HAKKI: TBMM GÖRÜŞMELERİ ÜZERİNDEN BİR ANALİZFerhat AKBEY*Musa GÖK**ÖZParlamentonun bütçe hakkının birbirini tamamlayıcı iki unsuru söz konusudur: Birincisi, yürütme erkinin harcama yapmasına ve gelir tahsil etmesine “önceden izin verme ve sınırlandırma”; ikincisi ise bütçe uygulandıktan sonra uygulama sonuçlarını “denetleme”. Parlamento ilkini Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu görüşmelerinde, ikinci unsuru ise Sayıştay üzerinden yapılan denetimler ve Kesinhesap Kanunu müzakerelerinde devreye alır. Buna karşılık, literatürde genellikle birinci unsur ön plana çıkarılırken, ikinci unsurun özellikle Kesinhesap Kanunu kısmı pek vurgulanmaz. Bu çalışmada, Kesinhesap Kanun teklifinin TBMM’deki görüşmeleri mercek altına alınmış ve Kesinhesap üzerinden Meclis’in etkili bir denetim yapıp yapmadığı incelenmiştir. 2004-2017 yılları arası Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ve Kesinhesap Kanunu Meclis görüşme tutanakları ayrıntılı biçimde taranmış ve sonuçlar sayısal olarak ortaya konmuştur. Bu bağlamda, görüşme gün sayıları, kanunlarla ilgili toplamda ve madde başına alınan söz ve sorulan soru sayıları, ayrıca verilen önerge sayıları karşılaştırılmıştır. Sonuçta TBMM’de Kesinhesap Kanunu’nun pek önemsenmediği ve bu açıdan “denetim” mekanizmasının etkin işlemediği sonucuna ulaşılmıştır.

Parliaments have the power of purse that has two complementary components: First one is to give permission to and put limitations on the Executive body to collect revenues and spend; and the second one is to “audit” after the implementation of the budget. The parliament runs the first component during the budget negotiations, and the second one via audits by the Audit Court as well as via negotiations on theFinal Accounts Law. Despite this, in the literature, generally the first component is emphasized, and especially the Final Accounts Law part of the second component is neglected. In this study, Final Accounts Law negotiations are scrutinized to search whether TGNA makes an effective audit by that Law or not. TGNA minutes covering 2004-2017 Budget and Final Accounts Law negotiations are comprehensively inspected and numeric results are put forward. Within this framework; number of negotiation days, taking the floor and interrogation numbers on these laws in total and per article, as well as the number of proposals are compared. The result is the factthat,theTGNAdoes notpaysufficientattentiontotheFinalAccountsLaw,andthe parliamentary audit mechanism does not work well in this sense.