HÜSNİ ZAİM DARBESİ KARŞISINDA TÜRKİYE’NİN SURİYE POLİTİKASI

II. Dünya Savaşı’ndan günümüze kadar askeri darbeler Orta Doğu’da değişmeyen siyasalolgulardan biridir. Suriye, tartışmalı sınırları ve çoklu toplum yapısı dolayısıyla darbelerin en yoğunyaşandığı ülkelerden biri olmuştur. 30 Mart 1949 tarihinde Suriye’de gerçekleşen Albay ZaimDarbesi, Orta Doğu’da II. Dünya Savaşı sonrasındaki askeri darbe dalgasının başlangıcını veprototipini oluşturur. Kısa süre iktidarda kalabilen Zaim yönetimi, günümüze kadar Hatay’ınTürkiye toprağı olduğunu kabul ederek Türkiye’nin siyasal egemenliğini ve toprak bütünlüğünütanıyan tek Suriye iktidarıdır. Zaim’in bu dostane politikasına karşılık Türkiye de iyimser biryaklaşımla darbe yönetimini erken tanıyan ülkelerden biri olmuştur. Ancak Türkiye’nin Albay Zaimiktidarı döneminde Suriye politikası makro planda SSCB tehdidi, Arap devletleri arasında güçmücadeleleri ve Suriye’nin iç politik konjonktürünün zorlamalarının da etkisiyle kontrollü olmuştur.

TURKEY'S SYRIA POLICY REGARDING HUSNI ZAIM COUP

From the World War II to the present military coups have become one of the unchanging political phenomenon in Middle East. Syria has been one of the countries with the most intense experiences due to the disputable borders and the multi-society structure. The Colonel Zaim coup in Syria on March 30, 1949 constitutes the beginning and prototype of the military coup wave in the Middle East. Short-lived Zaim government has become the only one in Syria up to now to accept sovereignty and territorial of Turkey, Hatay district as Turkey's land. Turkey was one of the earliest countries to recognize the government of coup in Syria in an optimistic policy in return for Zaim's friendly approach. However, Turkey's Syria policy in Zaim period was restrained due to the internal political balance in Syria and the threat of USSR as well as the power struggle between the Arab states in the macro plan.

PDF

___

Akşam. (1949, 19 Aralık). Suriye’de yeni isyan.
Akdevelioğlu, A. ve Kürkçüoğlu, Ö. (2002). Orta Doğu’yla ilişkiler. Baskın Oran (Ed). Türk dış politikası içinde (s.357-384). İstanbul: İletişim Yayınları.
Arı, T. (2014). Geçmişten günümüze Ortadoğu siyaset, savaş, diplomasi. Bursa: Dora Basım Yayın.
Armaoğlu, F. (2017). Filistin meselesi ve Arap İsrail savaşları (1948-1988). İstanbul: Kronik Kitap.
Ayın Tarihi, No 153, Ağustos 1946, s.72-74.
Ayın Tarihi, No:158, Ocak 1947, s. 71.
Babikian, N. S. (1980). Michel ‘Aflag: a biographic outline. Arab Studies Qarterly, 2 (2): 162-179.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Hariciye Vekâleti 1. Daire Umum Müdürlüğü, Sayı 8981-358, 030. 10/ 263.770.14, 1-2. (05.05.1932).
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Dâhiliye Vekâleti J.Umum Müdürlüğü, Sayı 74165, 030.10/128.922.22. (11.10. 1932).
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Başvekâlet Muamelat Genel Müdürlüğü, Sayı 12936, 030.18/29.43.13. (30.05.1932).
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Başvekâlet Kararlar Müdürlüğü, Sayı, 2/1292, 030.18/48.64.12. (20.09 1934).
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Dâhiliye Vekâleti, Sayı 45817, 030.10/264.782.25. (10.09.1938)
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Dâhiliye Vekâleti Emniyet Umum Müdürlüğü, Sayı 2023, 030.10/265.386.22. (10.06.1939)
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Gümrük ve İnhisar Vekâletinden Başvekâlete Gönderilen Rapor, Sayı 20268, 030.10/265.792.1. (06.11. 1944).
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Başvekâlet Basın ve Yayın Umum Müdürlüğü, Sayı 1730, 030.01/101.624.4, 15. (09.07.1946).
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Başvekâlet Basın-Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğü, Sayı 6230, 030.01/104.648.2, 3. (25.02.1954).
Be’eri, E. (1982). The waning of the military coup in arab politics. Middle East Studies, 18(1), 69-81.
Berktay, H. (2017, 23 Temmuz). devrim darbe demokrasi. Serbesiyet. İnternet Adresi: http://www.serbestiyet.com/yazarlar/halil-berktay/devrim-darbedemokrasi- 806154 (Erişim Tarihi: 7 Şubat 2019).
Carleton, A. (1950). The Syrian coups d’etat of 1949. Middle East Journal, 4(1), 1-11.
Cumhuriyet. (1949a, 31 Mart). Suriye’de yapılan hükümet darbesi.
Cumhuriyet. (1949b, 15 Ağustos). Suriye’de yeni bir hükümet darbesi.
Cumhuriyet. (1949c, 16 Ağustos). Suriye’de yeni hükümet dün işe başladı.
Eppel, M. (1996). Syrian-Iraqi relations during the 1948 Palestine war. Middle Easern Studies, 32(3), 74-91.
Ginat, R. (1996). Policy towards the Arab world 1945-1948. Middle Eastern Studies, 32(4), 321-335.
Goldschmidt, A. ve Lawrence, D. (2005). Kısa Orta Doğu tarihi. çev. A. Güler. İstanbul: Ufuk Matbaası.
Hassan, S. (2008). Turkey’s İsrael policy since 1945. İndian History Congress, 69, 921-929.
Hınnebusch, R. (2002) . The foreing policy of Syria. raymond hinnesbusch ve anoushiravan ehteshami (Ed.). The Foreing Policies of Middle East içinde (p. 141-165). London: Lynne Rienner Publishers.
Hürriyet. (1949a, 13 Nisan). Büyük Suriye davası.
Hürriyet. (1949b, 4 Nisan). Albay Zaim hürriyet’e beyanatta bulundu.
Hürriyet. (1949c, 14 Nisan). Atatürk’ü kendime misal yapacağım.
Hürriyet. (1949d, 12 Nisan). Türkiye Suriye’deki rejimi tanıyacak.
Khadduri, M. (1951). Constitutinal development in Syria: with emphasis on the constitution of 1950. Middle East Journal, 5(2), 137-160.
Kissenger, H. (2018). Diplomasi. çev. İ. Kurt. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Kürkçüoğlu, Ö. (1972). Türkiye’nin arap orta doğusuna karşı politikası (1945- 1970), Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
Little, D. (1990). Cold war and covert action: the United States and Syria 1945- 1958. Middle East Journal, 44 (1), 51-75.
Little, D. (2004). The CIA and the cult of covert action in the middle east. Diplomatic History, 28 (5), 663-701.
Luttwak, E. (1996). Bir uzmanın gözüyle darbe, çev. E. Polat. Ankara: Yaba Yayınları.
Lynch, M. (2002). Jordan’s Identity and Interest . Shibley Telhami and Michael Barnett (Ed.). Identity and Foreing Policy In The Middle East içinde (s. 26-57). Newyork: Cornell Universty Press.
Maity, A. (1954). The problem Of Turkish straits. The Indian Journal Of Political Science, 15(2), 134-152.
Middle East İnstitute. (1949). Developments of the qarter: Comment and Chronolgy March 1-May 31.
Milton, E. (2008). Contemporary politics in the middle east. Malden: Polity Press.
Qazazz, A. (1967). Military regimes and political stability in egypt, ıraq and syria. berkeley journal of sociology, 12, 44-54.
Sadowski, Y. (2002). The evelation of political identity in syria. shibley telhami and michael barnett (Ed.).Identity and Foreing Policy in the Middle East içinde (p. 137-154). Newyork: Cornel University Press.
Sanjian, A. (1956). The sanjak of alexandretta(Hatay): İts impacttürkish-syrian relations (1939-1956)”. Middle East Journal, 10 (4), 374-379.
Shlaim, A. (1986) “Husni za’im and the plan to ressettle palestanian refugees in syria”. Journal of Palestine Studies, 12(4), 68-80.
Simon, R. (1974). “The hashemite conspıracy: hashemite unity attempts, 1921- 1958”. International Journal Of Middle East, 5(3), 314-327.
Tan. (1949, 16 Ağustos). “Suriye ihtilali geniş akisler uyandırdı.
Tunçay, M.(2012). Türkiye Cumhuriyetinde tek parti yönetiminin kurulması 1923-1931. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 8, Cilt 21, Birleşim 1, 01.11.1949.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 8, Cilt 4, Birleşim 44, 14.02.1947.
Ulus. (1949, 10 Nisan). Suriye Türkiye ile dostane münasebetler kurmayı en esaslı iş telakki ediyor.
Wallerstein, I. (1998). Jeopolitik ve jeokültür. çev. M. Özel. İstanbul: İz Yayıncılık.
Wınder, B. (1962), Syrian deputies and cabinet ministers, 1919-1959 Part-I. Middle East Journal, 16 (4), 407-429.
Yeni Sabah. (1949a, 31 Mart). Suriye’de bir hükümet darbesi oldu.
Yeni Sabah. (1949b, 08 Nisan). Yeni hükümet tanınıyor.
Yeşilbursa, B. K. (2017). Ortadoğu’da emperyalizm. Bursa: Sentez Yayıncılık.
Zafer. (1949, 20 Aralık). Suriye’de yeni bir hükümet darbesi.