Toplumsal Dayanışma Ağlarının Gazetecilikte Kullanımı: Sosyal Sermayenin Kamusal Habercilikteki Rolünün İncelenmesi

Sosyal sermaye, bireysel ve toplumsal olmak üzere iki farklı gerçeklik düzleminde değerlendirilebilir. Bireysel düzlemde sosyal sermaye; aktörlerin sosyal ilişkilerinden elde ettikleri ve amaçları doğrultusunda kullandıkları bir kaynaktır. Toplumsal düzlemde ise; yaşanılan bölgedeki komşuluk ilişkilerinden yardımlaşma düşüncesine, sivil toplum kuruluşlarından dernekleşme faaliyetlerine kadar, bir dizi sivil katılım biçiminin toplumsal hayata sağladığı katkıları ifade eden bir kaynak olarak değerlendirilmektedir. Dolayısıyla çalışmada, sosyal yapılardan veya ilişkilerden elde edilen bir kaynak olan sosyal sermayeyi, gazetecilerin mesleki pratiklerinde kullanmaları gerektiği varsayılmıştır. Bu varsayımdan hareketle, gazetecilerin kamusal habercilik olanaklarında sosyal sermayenin rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma amaçları doğrultusunda sosyal sermaye kavramsal olarak açıklanmış, gazetecilik alanıyla sosyal sermaye yaklaşımının arasındaki ilişkileri konu alan literatüre kısaca yer verilmiştir. Saha araştırmasında, gazetecilerin sosyal sermayeleri ve kamusal habercilik olanakları arasındaki ilişki incelenmiş, gazetecilerin sosyal çevreleriyle yakınlıkları ve etkileşimleri açısından sosyal sermaye ve kamusal habercilik olanaklarında oluşan farklılaşmalar araştırılmıştır. Ağırlıklı olarak İstanbul, Ankara ve İzmir’de çalışan gazeteciler olmak üzere, toplam 384 gazeteciyle anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular, araştırmaya katılan gazetecilerin sosyal sermayelerinin, algıladıkları kamusal habercilik olanakları üzerinde istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönlü bir etkisinin bulunduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca gazetecilerin sosyal çevreleriyle yakınlıkları ve etkileşim sayıları arttıkça, sosyal sermaye ve kamusal habercilik olanakları ortalamalarının arttığını gösteren bulgular tespit edilmiştir. Bu bağlamda sosyal sermayenin kamusal habercilik pratiklerinde önemli bir rolü bulunduğu, toplumsal dayanışma ve iletişim ağlarına katılımın toplum yanlısı gazetecilik pratiklerini kolaylaştırdığı anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Gazetecilik, Sosyal Sermaye, Kamusal Habercilik

The Use of Social Solidarity Networks in Journalism: Investigation on the Role of Social Capital in Public Journalism

Social capital can be evaluated in two different reality aspects as individual and social. At the individual level, social capital is a resource derived from social relationships of actors and which they use for their purposes. At the social level, it is considered as a resource that expresses the contribution of several forms of civil participation to social life, from neighborhood relations in the area of living to mutual aids, from non-governmental organizations to association activities. Therefore, in the study it is assumed that journalists should use the social capital, which is a source derived from social structures and relations, in their professional practice. Considering this assumption, it is aimed to examine the role of social capital in the journalists’ public journalism opportunities. For the purposes of the study, social capital was conceptually explained and the literature on the relationship between journalism and social capital approach was briefly mentioned. In the field research, the relationship between the social capital of the journalists and their opportunities of public journalism was examined and the differences in their social capital and opportunities of public journalism in terms of their close relations and interactions with their social environments were investigated. The survey was conducted with a total of 384 journalists, mainly with the journalists working in Istanbul, Ankara and Izmir. The findings revealed that the social capital of the journalists participating in the study had a statistically significant and positive effect on perceived public journalism opportunities. In addition, as the close relations of journalists with their social environments and the number of interactions increased, it was found that the average of social capital and public journalism opportunities increased. In this context, it is understood that social capital has an important role in public journalism practices, and participating in social solidarity and communication networks facilitates pro-social journalism practices.

Keywords:

Journalism, Social Capital, Public Journalism,

PDF

___

Acun, İ., Yücel, C., Balbağ, N. L., İri, S., ve Belenkuyu, C. (2017). Sosyal Sermaye ve Sosyal Medya: Demokrasi ve Vatandaşlık Hakkında Bir Araştırma. Sakarya University Journal of Education, 7(3), 564-583.
Adam, F., ve Roncevic, B. (2003). Social Capital: Recent Debates and Research Trends. Social Science Information, 42(2), 155-183.
Alver, F. (2011). Gazetecilik Bilimi ve Kuramları: Gazetecilik Kuram Tasarımlarını Türkiye’deki Gazetecilik Sistemi ve Uygulamalarıyla Sınanma Denemesi. İstanbul: Kalkedon.
Ardahan, F. (2012). Sosyal Sermaye Ölçeği Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. International Journal of Sciences, 9(2), 773-789.
Aydın Öztürk, T. (2018). Social Capital, Relations and Music World: Networks in New Media. Journal of Economy Culture and Society, (58), 91-103.
Babacan, M. E. (2012). Toplumsal Paylaşım Ağlarında Sosyal Sermaye Pratikleri. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Sakarya.
Bakan, U. (2014). Bireysel Farklılıkların Sosyal Sermaye Oluşumuna Etkisi: Facebook ve Linkedın Kullanıcıları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi. İzmir.
Baker, W. (1990). Market Networks and Corporate Behavior. American Journal of Sociology, 96, 589-625.
Basın İlan Kurumu. (2018). 2018 Yılı Basın Çalışanları İstatistikleri. Erişim adresi: http:// www.bik.gov.tr/wp-content/uploads/2018/08/Tablo-1.docx?x69656
Baş, F. C. (2018). Sosyal Medya Davranışının Oluşumu: Çevrimiçi Ortamlarda Güven, Sosyal Sermaye ve Saygınlık İlişkisi. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, (21) 2, 49-85.
Belliveau, M.A., O’Reilly, C.A. ve Wade, J.B. (1996). Social Capital at the Top: Effects of Social Similarity and Status on CEO Compensation. Academy of Management Journal, 39, 1568-1593.
Bourdieu, P. (1997). Televizyon Üzerine. (Çev. T. Ilgaz) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Bourdieu, P., ve Wacquant, L. J. (1992). An Invitation to Reflexive Sociology. Chicago: University of Chicago Press.
Boz, B., Buluk, B., ve Aysu, S. (2017). Sosyal Medya Kullanımı ve Sosyal Sermaye İlişkisi: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (16. UİK Özel Sayısı), 633-648.
Brehm, J., ve Rahn, W. (1997). Individual-Level Evidence for the Causes and Consequences of Social Capital. American Journal of Political Science, 41(3), 999-1023.
Browne, C. (2001). Gazetecinin El Kitabı. Ankara: Mediacat.
Burgess, E. W. (1928). The Growth of the City: An Introduction To A Research Project. R. E. Park, R. E. ve Burgess, E.W (Ed.), The City (ss. 47-62) içinde. Chicago: University of Chicago Press.
Burt, R. S. (1992). Structural Holes: The Social Structure of Competition. Cambridge: Harvard University Press.
Burt, R. S. (2001). Structural Holes Versus Network Closure As Social Capital. N. Lin, C. S. Cook ve R. S. Burt (Ed.), Social Capital: Theory and Research (ss. 31-56) içinde. New York: Routledge.
Büyüköztürk, Ş., Ö. E. Akgün, Ö. Özkahveci ve F. Demirel. (2004). Güdülenme ve Öğrenme Stratejileri Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlik Güvenirlik Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(2), 207-239.
Claridge, T. (2004). Social Capital and Natural Resource Management: An important role for social capital?. Brisbane: University of Queensland.
Cole, D. A. (1987). Utility of Confirmatory Factor Analysis in Test Validation Research. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 55(4), 584-594.
Coleman, J. S. (1990). Foundations of Social Theory. Cambridge: Harvard University Press.
Çapık, C. (2014). Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmalarında Doğrulayıcı Faktör Analizinin Kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17 (3), 196-205.
Dasgupta, P. (2007). Economics: A Very Short Introduction. New York: Oxford University Press.
Eniç, D. (2018). Facebook Sosyal Sermayeyi Nasıl Etkiler?. Artıbilim: Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 39-61.
Feinstein, A. (2006). Journalists Under Fire: The Psychological Hazards of Covering War. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
Field, J. (2008). Sosyal Sermaye (2. baskı). (B. Bilgen ve B. Şen, Çev.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Fleeson, L. (2000). Ten Steps to Investigative Reporting. Washington: ICFJ (International Center For Journalists).
Fukuyama, F. (1995). Trust: The Social Virtues and The Creation of Prosperity. New York: Free Press Paperbacks.
George, D. ve Mallery, P. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference 17.0 Update (10th Edition). Boston: Pearson.
Gerbner, G., Gross, L., Morgan, M., & Signorielli, N. (1980). The “Mainstreaming” of America: Violence Profile No: 11. Journal of Communication, 30(3), 10–29.
Gerbner, G., Morgan, M., Gross, L., Signorielli N. ve Shanahan. J. (2002). Growing Up with Television: Cultivation Processes. Jennings B. ve Zillmann D. (Ed.), Media Effects: Advances in Theory and Research (s. 43-68) içinde. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
Gerbner, G., ve Gross, L. (1976). Living with Television: The Violence Profile. Journal of Communication, 26 (2), 172-199.
Granovetter, M. (1973). The Strength of Weak Ties. American Journal of Sociology, 78 (6), 1360-1380.
Gündüz, M., ve Yıldız, M. C. (2008). Türk Yazılı Kültüründe Komşuluk. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(25), 123-138.
Habermas, J. (2004). Kamusal Alan. M. Özbek (Dü.) Kamusal Alan (s. 95-102) içinde. İstanbul: Hil Yayınları.
Harrison, J. (2008). Exploring news values: The ideal and the real. Chapman J. ve Kinsey M. (Ed.), Broadcast Journalism: A Critical Introduction (s. 60-68) içinde. Taylor & Francis e-Library.
Hooper, D., Coughlan, J. ve Mullen, M. R. (2008). Structural Equation Modelling: Guidelines for Determining Model Fit. The Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
Karagül, M., ve Masca, M. (2005). Sosyal Sermaye Üzerine Bir İnceleme. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 1, 37-52.
Karakuş, Ö. (2013). Suç Korkusunun Sosyolojik Belirleyenleri: Sosyal Sermaye mi? Sosyal Kontrol mü?. Eskisehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 1-19.
Kawachi, I., Kennedy, B. P., ve Wilkinson, R. G. (1999). Crime: Social Disorganization And Relative Deprivation. Social science & medicine, 48(6), 719-731.
Keleş, Ş., ve Akkaş, İ. (2018). Yaşam Memnuniyeti Sosyal Sermaye ve İletişim. Journal of Strategic Research in Social Science, 4(4), 109-122.
Kızmaz, Z. (2012). Gelişmekte Olan Ülkelerde Suç: Suç Oranlarının Artışı Üzerine Sosyolojik Bir Çözümleme. Mukaddime, (5), 51-74.
Knoke D. (1999) Organizational Networks and Corporate Social Capital. Leenders R.T.A.J. ve Gabbay S.M. (Ed), Corporate Social Capital and Liability (ss. 17-42) içinde. Boston, MA: Springer.
Lin, N. (2010). Sosyal Sermaye Network Kuramının İnşası. Şahin M. M. ve Ünal A. Z. (Ed.), Sosyal Sermaye: Kuram Uygulama Eleştri (ss. 171-220) içinde. İstanbul: Değişim Yayınları.
Mercado, A. (2015). El Tequio: Social Capital, Civic Advocacy Journalism and the Construction of a Transnational Public Sphere by Mexican Indigenous Migrants in the US. Journalism, 16 (2), 238-256.
Metzgar, E., D. Kurpius ve K. Rowley. (2011). Defining Hyperlocal Media: Proposing a Framework for Discussion. New media & Society, 5(13), 772-787.
Onyx J. ve P. Bullen. (2000). Measuring Social Capital in Five Communities. Journal of Applied Behavioral Science, 36 (1), 23-42.
Özbay, F. (2014). Akrabalık ve Komşuluk İlişkileri. Turğut M. ve Feyzioğlu S. (Ed.). Türkiye Aile Yapısı Araştırması Tespitler, Öneriler (s. 56-85) içinde. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayınları.
Park, R. E. ve Burgess, E. W. (1921). Introduction to Science of Sociology. Chicago: The University of Chicago Press.
Portes, A. (1998). Social Capital: Its Origins and Applications in Modern Sociology. Annual Review of Sociology, 24, s. 1-24.
Putnam, R. D. (2000). Bowling Alone: The Collapse and Revival Of American Community. New York: Simon & Schuster.
Putnam, R. D. (1995). Bowling Alone: America’s Declining Social Capital. Journal of Democracy, 6(1), 65-78.
Richards, I. (2012). Beyond City Limits: Regional Journalism and Social Capital. Journalism, 14 (5), s. 627-642.
Richards, I., Chia, J. ve Bowd, K. (2011). When Communities Communicate: Rural Media and Social Capital. Australian Journalism Review, 33 (1), 97-106.
Saltik, R. (2018). Sosyal Sermaye ve Armağan Ekonomisi Üzerinden Sosyal Medya ve Stalk Olgusu: Instagram Üzerinden Bir İnceleme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (30), 345-363.
Sampson, R. J., Raudenbush, S. W. ve Earls, F. (1997). Neighborhoods And Violent Crime: A Multilevel Study Of Collective Efficacy. Science, 277(5328), 918-924.
Schudson, M. (2003). The Sociolgy of News. New York: W.W. Norton.
Schumacker, E. R. ve Lomax, R. G. (2015). A Beginner Guide to Structural Equation Modeling (4th Edition). New York and London: Routledge.
Stevens, D., Alger, D., Allen B. ve Sullivan, J. L. (2006). Local News Coverage in a Social Capital: Election 2000 on Minnesota’s Local News Stations. Political Communication, 23, 61-83.
Sümer, N. (2000). Yapısal Eşitlik Modelleri: Temel Kavramlar ve Örnek Uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3, 49-74.
Şan, M. K. ve Akyiğit, H. (2015). Sosyal Sermaye Tartışmaları ve Türkiye’de Sosyal Sermayenin Ölçülmesi Sorunu. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (34), 123-134.
Şensoy, N., ve Karadağ, A. A. (2012). Sosyal Etkileşimin Komşuluk Düzeyinde Geliştirilmesine Yönelik Bir Araştırma: Ankara TOKİ Atakent Sitesi Örneği. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 2(6), 279-289.
Tabachnick, B.G. ve Fidell, L.S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th Edition). Boston: Pearson.
Thomas, C. (1996). Capıtal Markets, Fınancıal Markets And Socıal Capıtal (An Essay on Economic Theory and Economic Ideas). Social and Economic Studies, 45(2/3), 1-23.
Tocqueville, A. (2000). Democracy in America. Chicago and London: The University of Chicago Press.
Tokgöz, O. (2008). Temel Gazetecilik. Ankara: İmge Kitabevi.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2018). 2015 Ekonomik Faaliyete Göre İstihdam ve Personel Maliyeti [Radyo ve Televizyon Kurumları İstatistikleri]. Erişim adresi: http://tuik. gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=410
Wallack, L. (2000). The Role of Mass Media in Creating Social Capital: A New Direction for Public Health. Smedley B. ve Syme S. (Ed), Promoting Health: Intervention Strategies from Social and Behavioral Research (s. 337-365) içinde. Washington D.C: National Academy Press.
Washburn, R., ve Raynauld, V. (2016). Journalism on the Ground in Rural Ontario. Gasher M., Brin C., Crowther C., King G., Salamon E.,ve Thibault S. (Ed.), Journalism in Crisis : Bridging Theory and Practice for Democratic Media Strategies in Canada (ss. 226- 249) içinde. Toronto, Bufallo, London: University of Toronto Press.
White, A. (2008). To Tell You Truth: The Ethical Journalism Initiative. Brussels: International Federation of Journalists.
White, T. (2005). Broadcast News Writing, Reporting, and Producing (Fourth Edition). Oxford: Focal Press.
Yang, L. (2016). News Sources of Citizen Journalists: How Does Social Capital Influence Citizen Journalists in China and United States. The University of Alabama Department of Journalism. Unpublished Doctoral Dissertation. Alabama.
Yaylagül, L. (2013). Kitle İletişim Kuramları. Ankara: Dipnot Yayınları.
Yıldız, M. (2017). İletişim Sürecinde Sosyal Medya ve Sosyal Sermaye. The Journal of Social Science, 2(1), 71-82.
Yılmaz, Y. (2015). Türkiye’de Gazetecilik Mesleği. Ankara: Nobel.
Yücedoğan, G. (1998). Türkiye ve Fransa’da Gazeteci Kimliği Sorunu. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayını.