SOSYAL KAYGIYI AÇIKLAYAN YAKLAŞIMLAR

İnsan yaşamını doğrudan etkileyen iletişim süreci, sosyal kaygıdan olumsuz yönde etkilenmektedir. Şimdiye kadar sosyal kaygıyla ilgili bir çok araştırma yapılmış ve yaklaşımlar ortaya konmuştur. Bu çalışmanın amacı, sosyal kaygıyla ilgili ortaya konulmuş bu yaklaşımları inceleyerek sosyal kaygıyı açıklama ve yaklaşımların yeterlilik durumlarını belirlemeye çalışmaktır. Sosyal kaygıyı açıklamaya çalışan yaklaşımlar bu çalışmada beş grupta toplanmıştır. Bunlar biyolojik yaklaşım, kültürel yaklaşım, psikolojik yaklaşımlar, beceri eksikliği yaklaşımı ve kendini sunma yaklaşımıdır. Biyolojik yaklaşım, sosyal kaygıya biyolojik faktörlerin ve kalıtımın etkili olduğunu vurgulamaktadır. Yaklaşıma göre kalıtım, bir insanın sosyal kaygı yaşamasında önemli bir role sahiptir. Kültürel yaklaşıma göre kültürel faktörler sosyal kaygı üzerinde etkili olmaktadır. Bireylerin yaşamış oldukları sosyal kaygıyla toplumun utangaçlık ve çekingenliğe karşı olan tutumları arasına ilişkili bulunmaktadır. Psikolojik yaklaşımlardan psikanalitik, davranışçı ve bilişsel yaklaşımlar, sosyal kaygıyı kendi kuramsal çerçeveleri içerisinde ayrı ayrı ele almış ve açıklamaya çalışmışlardır. Becerisi eksikliği yaklaşımına göre ise bireyler, sahip oldukları sosyal becerileri yeterli görmedikleri için sosyal ortamlara girmekten endişe duymakta ve kaygı yaşamaktadırlar. Ayrıca bu çalışmada, sosyal kaygıyı nedenleri ve sonuçları bağlamında diğer yaklaşımlara göre daha ayrıntılı açıkladığı düşünülen kendini sunma yaklaşımı üzerinde daha ayrıntılı durulmuş ve açıklanmaya çalışılmıştır. Kendini sunma yaklaşımı, diğer yaklaşımların bazı görüşlerini de içine alarak sosyal kaygıyı açıklamaya çalışmıştır. Diğer yaklaşımlar sosyal kaygıyı ya durumsal (ortamdan ya da başkalarından kaynaklanan) ya da eğilimsel (bireyin kendisinden kaynaklanan) faktörlerle açıklarken, kendini sunma yaklaşımı, hem durumsal hem de eğilimsel faktörlerle sosyal kaygıyı ilişkilendirmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal Kaygı, Kendini Sunma, Sosyal Beceri

APPROACHES TO SOCIAL ANXIETY

The communication process that influences human lives is negatively affected by social anxiety. There have been many studies conducted and perspectives introduced about social anxiety. The purpose of this study is to explain social anxiety through examining approaches regarding social anxiety and investigate the sufficiency of those approaches. In this study, approaches about social anxiety are categorized in five groups. These categories are biological approach, psychological approach, cultural approach, skill deficit approach, and self-presentation approach. Biological approach emphasizes the impact of biological factors and heredity on social anxiety. According to this approach heredity plays a critical role in experiencing social anxiety. According to cultural approach, cultural factors are effective on social anxiety. There is a relationship between society's attitudes towards shyness and reserves and social anxiety experienced by individuals. Among psychological approaches, psychoanalytic, behavioural and cognitive approaches analyzed social anxiety based on their own theoretical frameworks and tried to explain it. According to the skill deficit approach, individuals have anxiety to enter social environments since they assume that their social skills are insufficient. Furthermore, this study focuses more on self-presentation approach that provides detailed explanations regarding social anxiety in comparison to other approaches in terms of causes and effects of social anxiety. In fact, self-presentation approach tries to explain social anxiety by including some perspectives of other approaches. While other approaches explain social anxiety based on either situational (resulting from the environment or from others) or dispositional factors (resulting from the individual him/herself), self-presentation approach associates social anxiety with both factors.

Keywords:

Social Anxiety, Self-Presentation, Social Skill,

PDF

___

Amerikan Psikiyatri Birliği. (1994). Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı (Dördüncü Baskı). (Çev. E. Köroğlu) Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
Bacanlı, H. (1999). Sosyal Beceri Eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Beck, A. T., Emery, G. and Greenberg, R. L. (1985). Anxiety Disorders and Phobias: A Cognitive Perspective. New York: Basic Books.
Beidel, D. C. and Turner, S. M. (1998). Shy Children, Phobic Adults. Nature and Treatment of Social Phobia. Washington, DC: American Psychological Association.
Eren Gümüş, A. (2006). Sosyal Kaygının Benlik Saygısına ve İşlevsel Olmayan Tutumlara Göre Yordanması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (26), 63-75.
Erkan, Z. (2002). Sosyal Kaygı ve Kendilik Sunum Yaklaşımı. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (23), 7-11.
Heimberg, R. G., Stein M. B., Hiripi E. V. A. and Kessler R. C. (2000). Trends in the Prevalence of Social Phobia in the United States: A Synthetic Cohort Analysis of Changes Over Four Decades. European Psychiatry, 15, 29-37.
Karacan, E. (1996). Çocukluk ve Ergenlik Çağında Sosyal Fobi. 3P Dergisi, 4, 28-34.
Kendler, K. S., Karkowski, L. M. and Prescott, C. A. (1999). Fears and Phobias: Reliability and Heritability. Psychological Medicine, 29, 539-553.
Leary, M. R. (1982). Social Anxiety. L. Wheeler (Ed.), in Review of Personality and Social Psychology. Beverly Hills: Sage.
Leary, M. R. (2001). Social anxiety as an early warning system: a refinement and extension of the self-presentational theory of social anxiety. In From Social Anxiety to Social Phobia: Multiple Perspectives, ed. S. G. Hofmann, PN DiBartolo, pp. 321-334. Boston, MA: Allyn & Bacon. Leary, M. R. and Atherton S. C. (1986). Self-Efficacy, Anxiety, and Inhibition in Interpersonal Encounters. Journal of Social and Clinical Psychology, 4, 256-267.
Ledoux, J. (1998). The Emotional Brain: The Mysterious Underpinnings of Emotional Life. New York: Simon and Schuster.
Merikangas, S., Venevoli A., Dierker L. and Grillon C. (1999). Vulnerability Factors Among Children at Risk for Anxiety Disorders. Biol Psychiatry, 46, 1523-1535.
Öztürk, A. (2004). Sosyal Kaygıya İlişkin Kendini Sunma Modeli. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Öztürk Kılıç, E. (1999). Sosyal Fobi Etyolojisine Yönelik Gelişimsel Bir Yaklaşım. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 52 (1), 45-51.
Öztürk, M. O. (1994). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
Stein, M., Charier, M., Hazen, A., Kozak, M., Tancer, M., Lander, S. and Et Al. (1998). A DirectInterview Family Study of Generalized Social Phobia. American Journal of Psychiatry, 155, 90
Stemberger, R. T., Turner, S. M., Beidel, D. C. and Et Al. (1995). Social Phobia an Analysis of Possible Development Factors. Journal of Abnormal Psychology, 104, 526-531.
Sübaşı, G. (2010). Ergenlerde Sosyal Kaygı ve Akran İlişkilerinin Psikobiyolojik Sosyal Kaygı Modeline Göre Sınanması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 6, (2), 52-68. Türkçapar, H. (1999). Sosyal Fobinin Psikolojik Kuramı. Klinik Psikiyatri, 28, 452-456.
Xinyin, C., Rubin, K. H. and Boshu, L. (1995). Social and School Adjustment of Shy and Aggressive Children In China. Development and Psychopathology, 7, 337-349.