OKUL MÜDÜRLERİNİN PATERNALİST LİDERLİK DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ1

Bu araştırmanın amacı, kamu ortaokullarında görevli öğretmenlerin kendi okul müdürlerinin paternalist liderlik davranışlarına ilişkin algılarının nasıl olduğunu saptamaktır. Araştırma, betimsel tarama modelinde yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini, 2016-2017 eğitim-öğretim yılında Mardin il merkezinden basit seçkisiz örnekleme yöntemi ile seçilen 20 ortaokul ve bu okullarda görevli 261 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, Dağlı ve Ağalday (2017) tarafından geliştirilen "Okul Müdürlerinin Paternalist Liderlik Davranışları Ölçeği" kullanılarak elde edilmiştir. Anlamlılık düzeyi .05 olarak alınmıştır. Verilerin analizi sonucunda ulaşılan bazı önemli bulgular şunlardır: Öğretmenlerin kendi okul müdürlerinin paternalist liderlik davranışlarına ilişkin algılarının genel ortalaması "çok katılıyorum" düzeyinde olduğu saptanmıştır. Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin en düşük düzeyde sergiledikleri patarnalist liderlik davranışı "otoritelerini kendilerine menfaat sağlamak için kullanmaları" iken en yüksek düzeyde sergiledikleri davranış ise "okul dışından gelen haksız eleştirilere karşı öğretmenlerini koruması" davranışıdır. Öğretmenlerin kendi okul müdürlerinin "yardımsever liderlik" boyutuna ilişkin algıları arasında "sendika üyeliği" ve "cinsiyet" değişkenlerine göre anlamlı bir fark saptanmıştır. Araştırmanın sonucunda, uygulayıcı ve araştırmacılara yönelik önerilerde bulunulmuştur

ANALYSING HEADMASTERS’ PATERNALISTIC LEADERSHIP BEHAVIOURS

The aim of the research is to determine the teachers’ perceptions working in public secondary schools toward their headmasters’ paternalistic leadership behaviours. Descriptive survey research method was applied. The sample of the research consists of 261 teachers in 20 secondary schools selected by random sampling method in Mardin city center during 2016-2017 academic year. The data of the research were obtained by using the “Headmasters’ Paternalistic Leadership Behaviours Scale” developed by Dağlı and Ağalday (2017). The meaningfulness level was taken as .05. The following findings were acquired after the analysis of the data: The overall average of teachers’ perceptions toward their headmasters’ paternalistic leadership behaviours was found at “strongly agree” level. According to teachers’ perceptions, the paternalistic leadership behaviour that headmasters exhibit at the lowest level was “to use their authority for their personal benefit” while the behaviour that headmasters exhibit at the highest level was “to protect their teachers from outside and unfair criticisms”. There was a significant difference between the teachers’ perceptions toward their headmasters regarding the dimension of “benevolent leadership” concerning two variables, namely “union membership” and “gender”. Based on the findings, suggestions were developed both for the practitioners and researchers

PDF

___

Arslan, Ö. (2016). Okul yöneticilerinin paternalist liderlik düzeyleri ile öğretmenlerin örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Uşak.
Asyalı, E. & Cerit, A.G. (2014). Paternalistic leadership: A preliminary study on maritime students. Maritime Education Summit.
Aycan, Z. (2001). Human resource management in Turkey: Current issues and future challenges. International Journal of Manpower, 22(3), 252-260.
Aycan, Z. (2006). Paternalism: Towards conceptual refinement and operationalization. İçinde Yang, K.S., Hwang, K.K., ve Kim, U. (Eds.). Scientific Advances In Indigenous Psychologies: Empirical, Philosophical, And Cultural Contributions (Ss. 445-466), London:Cambridge University Press.
Aycan, Z. & Fikret-Paşa, S. (2003). Career choices, job selection criteria, and leadership preferences in a transitional nation: The case of Turkey. Journal of Career Development, 30(2), 29-144.
Aycan, Z. ve Kanungo, R.N. (2000). Toplumsal kültürün kurumsal kültür ve insan kaynakları uygulamaları üzerine etkileri. Aycan, Z. (ed.). Akademisyenler ve profesyoneller bakış açısıyla Türkiye’de yönetim, liderlik ve insan kaynakları uygulamaları (ss:25-57). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Aycan, Z., Kanungo, R.N., Mendonca, M. Yu, K., Deller, J. Stahl, G., et al. (2000). Impact of culture on human resource management practices: A ten country comparison. Applied Psychology: An International Review, 49(1), 192-220.
Aydıntan, B. (2016). Relationship between emotional intelligence and paternalistic leadership: A field study on the Turkish university students. International Journal of Business and Management Invention, 5(12), 98-102.
Brown, M. ve Rutherford, D. (1998). Changing roles and raising standards: New challenges for heads of department. School Leadership and Management, 18, 75-88.
Cerit, Y. (2012). Paternalistik liderlik ile yöneticiden ve işin doğasından doyum arasındaki ilişki. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 35-56.
Cerit, Y. (2013). Paternalist liderlik ile öğretmenlere yönelik yıldırma davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri,13(2), 839-851.
Cerit, Y., Özdemir, T. ve Akgün, N. (2011). Sınıf öğretmenlerinin okul müdürlerinin paternalist liderlik davranışları sergilemelerini istemeye yönelik görüşlerinin bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi. AİBÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1),87-99.
Cesur, D.K. (2015). Paternalist liderlik ve örgüt kültürü ilişkisi: Sakarya Üniversitesi örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Chen, X.P., Eberly, M.B., Chiang, T.J., Farh, J.L. & Cheng, B.S. (2011). Affective trust in Chinese leader: Linking paternalistic leadership to employee performance. Journal of Management, 40(3), 796-819.
Cheng, B. S. (1995). Paternalistic authority and leadership: A case study of a Taiwanese CEO. Bulletin of the Institute of Ethnology Academic Sinica, 79, 119-173 (in Chinese).
Cheng, B.S., Chou, L.F. & Farh, J. L. (2000). Paternalistic leadership scale: Construction, and measure of a triple model. Indigenous Psychology Journal, 14, 3-64.
Cheng, B.S., Chou, L.F., Wu, T.Y., Huang, M.P. & Farh, J.L. (2004). Paternalistic leadership and subordinate responses: Establishing a leadership model in chinese organizations. Asian Journal of Social Psychology, 7, 89-117.
Çalışkan, S. C. (2008). Yöneticilerin bireysel yetkinliklerinin liderlik tarzları ve lider üye etkileşimine verdikleri önem üzerindeki etkileri ve bu etkileşimde kültürel varsayımların rolü. Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Çalışkan, S.C. (2010). The interaction between paternalistic leadership style, organizational justice and organizational citizenship behavior: A study from Turkey. China-USA Business Review, 9(10), 67-80.
Dağlı, A. ve Ağalday, B. (2017). Developing a headmasters’ paternalistic leadership behaviours scale in Turkey. Journal of Education and Practice, 8(30), 190-200.
Dimmock, C. (1999). The management of dilemmas in school restructuring: A case analysis. School Leadership and Management, 19, 97-113.
Erben, G. S. (2004). Toplumsal kültür aile kültürü etkileşimi bağlamında paternalizm boyutuyla işletme kültürü: Türkiye örneği. 1. Aile İşletmeleri Kongresi, (17-18 Nisan), (Ed.: Koçel, T.), İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları: 345- 356.
Erben, G. S. & Güneşer, A.B. (2008). The relationship between paternalistic leadership and organizational commitment: Investigating the role of climate regarding ethics. Journal of Business Ethics, 82, 955-968.
Farh, J. L. & Cheng, B. S. (2000). A cultural analysis of paternalistic leadership in Chinese organizations. İçinde J. T. Li, A. S. Tsui, & E. Weldon (Eds.), Management and organizations in the Chinese context (pp. 94-127). London: Macmillan.
Farh, J.L., Cheng, B.S., Chou, L.F. & Chu, X.P. (2006). Authority and benevolence: Employees’ responses to paternalistic leadership in China. Içinde A.S. Tsui, Y.Bian ve L. Cheng (eds.). China’s domestic private firms: Multidisciplinary perspectives on management and performance: 230-260. New York: Sharpe.
Fikret-Paşa, S. (2000). Türkiye ortamında liderlik özellikleri. İçinde Z.Aycan (ed.), Türkiye’de yönetim liderlik ve insan kaynakları uygulamaları (225-241), Ankara:Türk Psikologları Derneği.
Fullan, M. (2002). The change leader. Educational Leadership, 8, 16-22.
Green, S.B. & Salkind, N.J. (2005). Using SPSS for Windows and Macintosh: Analyzing and understanding data (4. Baskı). New Jersey:Pearson.
Hayek, M., Novicevic, M. M., Humphreys, J. & Jones, N. (2010). Ending the denial of slavery in management history: Paternalistic leadership of joseph emory davis. Journal Of Management History, 16(3), 367-379.
Higgs, M. (2002). How can we make sense of leadership in the 21st century. The Leadership and Organization Development Journal, 24(5), 273-284.
Hofstede, G. H. (2006). What did globe really measure? Researchers‘ minds versus respondents‘ minds. Journal of International Business Studies, 37(6), 882-896.
House, R.J., Wright, N.S. & Aditya, R.N. (1997). Cross-cultural research on organizational leadership. A critical analysis and a proposed theory. İçinde P.C. Earley ve M.Eros (Ed.), New Perspectives on International Industrial/Organizational Psychology (pp.535-625). San Fransisco: Jossey-Bass.
Huse, M. & Mussolino, D. (2008). Paternalism and governance in family firms. ICSB World Conference, June 22-25, Halifax, Nova Scotia, Canada.
Jones, R.E. (1997). Teacher participation in decisionmaking: Its relationship to staff morale and students achievement. Education, 118(1), 76-83.
Kabasakal, H. & Bodur, M. (1998). Leadership, values, and Instutitions: The case of Turkey. Paper presented at Western Academy of Management Conference, Istanbul, Turkey, June.
Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara:Nobel Yayın Dağıtım.
Kaygısızel, E. (2015). The relationship between paternalistic leadership leader-member exchange (lmx) and job stress. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Kim, U.M. (1994). Significance of Paternalism and Communalism. In the occupational welfare system of Korean firms: A National Survey. In U. Kim, H.C. Triandis, C.
Lakomski, G. (2008). Functionally adequate but casually idle: w(h)ither distributed leadership. Journal of Educational Administration, 46(2), 159-171.
Leithwood, K. & Jantzi, D. (1999). The relative effects of principal and teacher sources on student engagement with school. Educational Administration Quarterly, 35, 679- 706.
Liang,S., Ling, H. & Hsieh, S. (2007). The mediating effects of leader-member exchange quality to influence the relationships between paternalistic leadership and organizational citizenship behaviors. Journal of American Academy of Business. 2(10), 127-127.
Martinez, P.G. (2003). Paternalism as a positive form of leader-subordinate exchange:evidence from mexico. Journal of Iberoamerican Academy of Management, 1, 227-242.
Mete, Y.A. & Serin, H. (2015). Okul yöneticilerinin babacan liderlik davranışı ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık ve örgütsel sinizm davranışları arasındaki ilişki. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi,12(24), 147-159.
Niu, C.P., Wang, A.C. & Cheng, B.S. (2009). Effectiveness of a moral and benevolent leader: Probing the interactions of the dimensions of paternalistic leadership. Asian Journal of Social Psychology, 12, 32-39.
Özdemir, M. (2010). Ankara ili kamu genel liselerinde görev yapan yönetici ve öğretmenlerin örgütsel muhalefete ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Paşa, S.F., Kabasakal, H. ve Bodur, M. (2001). Society, organizations, and leadership in Turkey. Applied Psychology: An International Review, 50(4), 559-589.
Pellegrini E. K. & Scandura T. A. (2006). Leader-member Exchange (LMX), Paternalism and delegation in the turkish business culture: an empirical investigation. Journal of International Business Studies, 37(2), 264-279.
Pellegrini, E.K. & Scandura, T.A. (2008). Paternalistic leadership: A review and agenda for future research. Journal of Management, 34, 566-593.
Redding, S. G. (1990). The spirit of Chinese capitalism. New York: NY: Walter de Gruyter & Co.
Redding, S. G., Norman, A. & Schlander, A. (1994). The nature of individual attachment to theory: A review of East Asian variations. Handbook of industrial and organizational psychology. Triandis, H. C., M. D. Dunnett and L. M. Hough. CA, USA, Consulting Psychology Press: 674-688.
Silin, R. H. (1976). Leadership and Value: The Organization of Large-scale Taiwan Enterprises. Cambridge, MA: Harvard University.
Sillins, H. & Mulford, B. (2002). Leadership and school results. In K. Leithwood & P. Hallinger (eds.). Second International handbook of educational leadership and administration. (561-612). Dordrecht: Kluwer Academic.
Soylu, S. (2011). Creating a family or loyalty-based framework: The effects of paternalistic leadership on workplace bullying. Journal of Business Ethics, 99, 217-231.
Suber, P. (1999). Paternalism. İçinde Christopher Berry Gray (Ed.) Philosophy of law: An encyclopedia (632-635). Garland Pub. II.
Tuncer, G. (2005). The self in family context and traditional family values on attitudes toward paternalistic leadership style. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Koç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Uhl-Bien, M. & P. Tierney (1990). Company paternalism and the hidden investment process: Identification of the “right type” for line managers in leading Japanese organizations. Group and Organization Studies, 15, 414-430.
Westwood, R. I. (1997). Harmony and patriarchy: The cultural basis for paternalistic headship among the overseas Chinese. Organization Studies, 18, 445-480
Westwood, R. I. & Chan, A. (1992). Headship and leadership. In R. I. Westwood (Ed.), Organizational behavior-Southeast Asian perspectives (pp. 118-143). Jurong, Singapore: Addison Wesley Longman Asia.
Yaman, T. (2011). Yöneticilerin paternalist (babacan) lider davranışlarının çalışanların örgütsel özdeşleşmelerine, iş performanslarına ve işten ayrılma niyetlerine etkisi: Özel sektörde uygulama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kara Harp Okulu, Ankara.
Young, R.I. (1994). Critical leadership skills: Perceptions of aspiring and experienced elementary school principals. Unpublished doctoral dissertation, Spalding University, Louisville, Kentucky.
Yukl, G. (2008). Leadership in organizations. New Jersey: Prentice Hall.