NİYAZİ-İ MISRİ’NİN TEVHİDİNDEKİ TASAVVUFİ KELİME ÖRÜNTÜSÜNÜN YORUMU VE ŞİİRİN TAHLİLİ
Bir edebiyat terimi olarak tevhid, Allah’ın varlığı, birliği ve yüceliğinden bahseden nazım türüdür. Tevhidler, genelde kaside nazım şekliyle yazılır. Kasidelerde esas olan övgüdür. Medih ve hamd duygusunu dile getirmek için, şair, şiirine önce tevhidle başlar. Tevhid türü, İslamiyetin kabûlünden sonra, klasik Türk edebiyatı manzum eserlerinin vazgeçilmez konularından biri olmuştur. Şairin övgüyle söz ettiği ve yücelttiği en değerli varlık Allah’tır. Şair, bilinçli bir şekilde yaratıcıyı överek şiire başlar. Sonra tedricen diğer sevgilileri de överek şiirlerine devam eder. Klasik edebiyatımızın manzum eserlerini anlamak, şairlerin şiirlerini yorumlamak için önce onların inanç dünyasını ve felsefesini öğrenmek gerekir. Tevhid türü; hem şairin fikrî hayatını, hem yazıldığı dönemin yaşantılarını, hem de o dönemde oluşan edebiyatın kıymet hükümlerini yansıtan edebî metinlerin başında gelmektedir.Bu çalışmada, 17. yüzyıl tekke tasavvuf edebiyatının önemli şahsiyetlerinden biri olan Niyazi-i Mısri’nin tevhit türündeki şiiri üzerinde durulmaktadır. Önce Niyazi-i Mısri’nin hayat hikâyesine kısaca yer verilmektedir. Özellikle tasavvufî perspektiften bakılarak tevhid nedir? Sorusuna cevap aranmaktadır. Türk edebiyatında tevhidler konusunda yapılan araştırmalar incelenmekte ve bunlar arasında Mısrî’nin tevhidinin yeri ortaya konulmaktadır. Sonra, Niyazî-i Mısrî’nin tevhid şiiri şekil ve içerik yönünden incelenmekte, inceleme sonucunda eserle ilgili değerlendirmeler yapılmaktadır. Buna göre; mutasavvıf bir şair olan Mısrî, yazdığı şiirde, tasavvuf felsefesinin temelini oluşturan varlığın birliği inancını sorgulamaktadır. Şair, bu şiirde mülk ve melekût âlemini mütalaa etmektedir. O, evrendeki zahiri ikilemlerin ve zıtlıkların sırlarını keşfettiğini, celâlî ve cemâlî tecellileri müşâhedeyle ikilikten kurtulup, birlikteki lezzeti tattığını, kendine has bir tarzda ifade etmektedir.
INTERPRETATION OF ISLAMIC MYSTICISM WORDS SYSTEM IN THE NIYAZI-I MISRI’S TEVHID POET AND HIS TEVHID ANALYSIS
As a literature concept tevhid is a type of verse that mentions the being, unity and greatness of Allah. Tevhids in general are written in the form of kasida. Praise is the essence of kasidas. In order to express praise and thanksgiving feelings the poet starts his poem with tevhid. After the acceptance of Islam, tevhid became one of disposable topics of classic Turkish literature verse works. Allah is the most praised and glorified existence by the poet. The poet consciously starts the poem by praising the creator. Later, gradually he continues the poem by praising the other lovers as well.In order to understand the verse works of our literature and interpreter them it is a priority to learn their belief world and philosophy. Tevhid type is a leading literature text that reflects the thinking life of the poet, the life during which the poem was written, as well as the value judgments that formed at that time. In this study, as one of the important personality of 17. century tekke Sufism Niyazi-i Mısri’s tevhid type poet is elaborated. First Niyazi-i Mısri’s life is given briefly. An answer is sought especially from the Sufism perspective of what is tevhid?Tevhid studies in turkish literature are examined and the place of Mısri’s tevhid among these is revealed. Later, Niyazi-i Mısri’s tevhid poem is examined in terms of form and content and after the examination assessments related to the work are made. According to this, as a poet of sufism, he questions the unity of being that constitutes the base of sufism philosophy. The poet, in this poem, ponders property and melekut worlds. He expresses in his own way the exploration of obvious dilemmas and opposites, the emancipation from dilemma through observation of celali and cemali and tasting the flavor of unity.
___
- Aşkar, Mustafa, (1998). Niyazî-i Mısrî ve Tasavvuf Anlayışı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- Çeçen, Halil, (2006). Niyazî-i Mısrî’nin Hatıraları, Dergâh Yayınları, İstanbul.
- DİA, (1993). “Celâl” ve “Cemâl” , Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.7, İstanbul.
- Doğramacı, Baha, (1988). Niyazî-i Mısrî, Hayatı ve Eserleri, Ankara.
- Erdoğan, Kenan, (1995), “Niyazî-i Mısrî’nin Bestelenmiş Şiirleri”, Erciyes Dergisi, S.19, Kayseri.
- Erdoğan, Kenan, (1988). Niyazî-i Mısrî, Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
- Gölpınarlı, Abdülbaki, (1972). “Niyazî-i Mısrî”, Şarkıyat Mecmuası, C.VII, İstanbul, s. 183-226.
- İsen Mustafa, Macit Muhsin, (1992). Türk Edebiyatında Tevhidler, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
- Kara, Mustafa, (1994). Niyazî-i Mısrî, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
- Kavruk, Hasan, (2003). “Hatıralar Işığında Niyazî-i Mısrî”, I. Uluslararası Niyazî-i Mısrî Sempozyumu, Malatya, 16-17 Mayıs.
- Kavruk, Hasan, (2004). Niyazî-i Mısrî Hayatı, Sanatı, Eserleri ve Türkçe Şiirleri, Malatya Belediyesi Kültür Yayınları, Malatya.
- Pala, İskender, (1990). Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara.
- Tarlan, Ali Nihat, (1936). Divan Edebiyatında Tevhidler, Fasikül I, İstanbul Üniversitesi Yayımlarından No: 24, İstanbul, Burhaneddin Matbaası.
- Tarlan, Ali Nihat, (1936). Divan Edebiyatında Tevhidler, Fasikül II, İstanbul Üniversitesi Yayımlarından No: 24, İstanbul, Burhaneddin Matbaası.
- Tarlan, Ali Nihat, (1936). Divan Edebiyatında Tevhidler, Fasikül III, İstanbul Üniversitesi Yayımlarından No: 24, İstanbul, Burhaneddin Matbaası.
- Tarlan, Ali Nihat, (1936). Divan Edebiyatında Tevhidler, Fasikül IV, İstanbul Üniversitesi Yayımlarından No: 24, İstanbul, Burhaneddin Matbaası.
- Uludağ, Süleyman, (1991) Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul.
- Yüksel Ahmet F. (10.10.2007). “Niyazî-i Mısrî” http://sufizmveinsan.com /aksam/niyazimisri.html
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Yayıncı: Cahit AYDEMİR
Sayıdaki Diğer Makaleler
TÜRKİYE’DE TARIM KESİMİNDE İŞGÜCÜ PİYASALARININ YAPISI
EVALUATION OF STUDENT OPINIONS ON PRACTICE OF VISUAL ARTS LESSON IN MUSEUM AND CLASS SETTING
İRAN’IN NÜKLEER PROGRAMI: ULUSLARARASI HUKUK BAĞLAMINDA BİR ANALİZ
NİYAZİ-İ MISRİ’NİN TEVHİDİNDEKİ TASAVVUFİ KELİME ÖRÜNTÜSÜNÜN YORUMU VE ŞİİRİN TAHLİLİ