DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI VE YAYGIN DİN EĞİTİMİ / رئاسة الشؤون الدينية والتعليم الديني غير النظامي

Diyanet İşleri Başkanlığı 3 Mart 1924’te kurulmuş, kurulduğundan bugüne kadar da varlığını kesintisiz sürdürmüş önemli bir Cumhuriyet kurumudur. Bu kurum, Osmanlı Dönemindeki Şeyhülislamlık ve Cumhuriyetin ilanından önceki Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümetleri ile 1. Cumhuriyet Hükümeti dönemindeki Şer’iye ve Evkaf Vekâleti gibi iki tarihi kurumun misyonunu manen yüklenmiş, devlet ve millet hayatımızda çok önemli bir konuma gelmiştir. Bugün Diyanet İşleri Başkanlığı, kurumsallaşma yolundaki gelişimi, tecrübe ve birikimi ve her geçen gün niteliği artan merkez, taşra ve yurt dışı teşkilatı ve personeliyle, geniş medya imkânları ile sadece ülke sınırları içinde değil bütün dünyaya açılan geniş bir hizmet ağına sahiptir. Günümüzde bir yandan örgün eğitimdeki din eğitiminin yetersizliği, diğer yandan iletişim araçlarının zenginleşmesiyle büyük kitlelere ulaşılabilme imkânı, yaygın din eğitimini etkin bir konuma getirmiştir. Diğer taraftan son zamanlarda din yoluyla yaşanılan ihanetler ve istismarlar, milletimiz için vazgeçilmez olan dinin, devletin kurumları vasıtasıyla öğretilmesinin önemini ortaya koymuş, bu durum Diyanet İşleri Başkanlığının itibarını daha da yükseltirken, sorumluluklarını ve buna bağlı olarak ihtiyaçlarını da arttırmıştır. Bu bağlamda, öncelikle bu makalede mevcut konumunun anlaşılması için Diyanet İşleri Başkanlığının kuruluşundan günümüze bir tarihçesi verilmiş, sonra da bilhassa yaygın din eğitimi alanındaki geniş potansiyeli ve hizmetleri incelenerek, kurumun güçlü, gelişmiş ve gelişmesi gereken yönlerine dikkat çekilmiştir.

___

  • Akseki, Ahmed Hamdi, Din Tedrisatı ve Din Müesseseleri Hakkında Rapor -VI, Sebilürreşad, c. 5, sayı:105 (Haziran 1951).
  • أكسكي، أحمد حمدي، تقرير حول التدريس الديني والمدارس الدينية – 6، سبيل الرشاد، المجلد: 5، العدد: 105 )يونيو 1951
  • Aksoy, Mehmet, Şeyhülİslâmlıktan Bugüne, Şeyhülİslâmlıktan Diyanet İşleri Başkanlığına Geçiş, Köln 1998.
  • أكصوي، محمد، منذ سلطة المشيخة إلى يومنا الحالي والتحول من سلطة المشيخة إلى رئاسة الشؤون الدينية، كولونيا .1998
  • Avanas, Ahmet, Milli Mücadale’de Konya, Ankara 1998. .1998 أنقرة االستقالل، حرب خالل قونيا أحمد، أواناس،
  • Aytürk Nihat, Çelik Yaşar, Şahinarslan Enver, Diyanet İşleri Başkanlığı Teşkilat Tarihçesi )1924-1987(, Ankara 1987. آيتورك نهاد، تشاليك يشار، شاهين آرسالن أنور، تاريخ قطاعات رئاسة الشؤون الدينية.1987 أنقرة ،)1987-1924(
  • Banguoğlu, Tahsin, Kendimize Geleceğiz, İstanbul 1984. .1984 إسطنبول صحوتنا، تحسين، أوغلو، بانجو
  • Bayar, Mustafa, Yaygın Dı̇n Eğitimı̇ Bağlamında Dı̇yanet İşlerı̇ Başkanlığı’nın Sürelı̇ Yayın Hı̇zmetlerı̇, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 8 sayı: 36, Şubat 2015. بايار، مصطفى، خدمات رئاسة الشؤون الدينية الخاصة بالمنشورات الدورية في إطار نشر التعليم الديني، المجلة الدولية لألبحاث االجتماعية، المجلد: 8 العدد: 36، فبراير .2015 Bulut, Mehmet, Diyanet İşleri Başkanlığı Kaynakçası, Diyanet İlmi Dergi, Haziran 1998, c. 34, sayı: 2. بولوت، محمد، مراجع رئاسة الشؤون الدينية، مجلة ديانت العلمية، يونيو 1998،2 :العدد ،34 :المجلد
  • Bulut, Mehmet, Şer’iye ve Evkaf Vekâleti’nin Dini Yayın Hizmetleri, Diyanet İlmi Dergi, Ocak-Şubat-Mart 1994, c. 30, sayı:1. بولوت، محمد، خدمات وزارة الشرعية واألوقاف الخاصة بالمنشورات الدينية، مجلة ديانت العلمية، يناير-فبراير-مارس 1994، المجلد30:، العدد: .1
  • Çelebi, Ahmet, İslâmda Eğitim Öğretim Tarihi, çev. Ali Yardım, İstanbul 1983. تشلبي، أحمد، تاريخ التعليم والتعلم في اإلســالم، ترجمه إلى التركية: علي يــاردم، إسطنبول .1983
  • Demiral, Cafer, Türkiye’nin 42 Hükümeti, Ankara 1972. .1972 أنقرة ،42 ال التركية الحكومات جعفر، دميرال،
  • Deniz, A. Çağlar, Tek Parti Döneminde Devrimsel Bir Ric’at Olarak Dini Açılımlar: İmam-Hatip Kursları Örneği, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c. 7, sayı: 3, 2014. دنيز، ع. تشاغالر، التفتح الديني باعتباره رجعة ثورية خالل فترة الحزب الواحد: دورات إمام-خطيب التركية كمثال، جامعة أوشاك مجلة العلوم االجتماعية، المجلد: 7، العدد: .2014 ،3
  • Dı̇yanet İşlerı̇ Başkanlığı, 2010 Yılı İstatistikleri, Ankara 2011. رئاسة الشؤون الدينية، إحصائيات عام 2010، أنقرة .2011
  • Dı̇yanet İşlerı̇ Başkanlığı, 2017 Yılı İstatistikleri, Ankara 2018. رئاسة الشؤون الدينية، إحصائيات عام 2017، أنقرة .2018
  • Dı̇yanet İşlerı̇ Başkanlığı, 2018 Yılı Faaliyet Raporu. رئاسة الشؤون الدينية، تقرير األنشطة للعام .2018
  • Dı̇yanet İşlerı̇ Başkanlığı, Camilerde Kur’an Öğretimi Programı )2010(..)2010( الجوامع في الكريم القرآن تعليم برنامج الدينية، الشؤون رئاسة
  • Dı̇yanet İşlerı̇ Başkanlığı Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Faaliyet Raporu 2016, Ankara 2017. المديرية العامة للخدمات الدينية في رئاسة الشؤون الدينية، تقرير األنشطة للعام 2016،.2017 أنقرة
  • Dı̇yanet İşlerı̇ Başkanlığı, I. Din Şurası Tebliğ ve Müzakereleri, c. 1-2 )1-5 Kasım 1993(, Diyanet İşleri Başkanlığı. Yay., Ankara 1995. رئاسة الشؤون الدينية، بيان ومفاوضات مجلس الشورى الديني األول، المجلد: 2-15-1( نوفمبر )1993، منشورات رئاسة الشؤون الدينية، أنقرة .1995 Dı̇yanet İşlerı̇ Başkanlığı, Gençlı̇k Çalışmaları Yönergesı̇ )2018(.رئاسة الشؤون الدينية، التوجيه الخاص باألعمال الشبابية .)2018(
  • Dı̇yanet İşlerı̇ Başkanlığı, Genelge 2007. رئاسة الشؤون الدينية، تعميم .2007
  • Dı̇yanet İşlerı̇ Başkanlığı, Görev ve Çalışma Yönergesi )2017(.رئاسة الشؤون الدينية، التوجيه الخاص بالمهام واألعمال .)2017(
  • Diyanet İşleri Başkanlığı, Görev ve Çalışma Yönetmeliği )2014(..)2014( واألعمال بالمهام الخاصة الالئحة الدينية، الشؤون رئاسة
  • Dinçer, Nahit, 1913’ten Günümüze İmam-Hatip Okulları Meselesi, İstanbul 1993. دينتشالر، ناهد، مسألة مدارس إمام-خطيب منذ العام 1913 إلى يومنا الحاضر، إسطنبول.1993
  • Dı̇yanet İşlerı̇ Başkanlığı, Hafızlık Eğitim Programı )2010(.رئاسة الشؤون الدينية، برنامج تحفيظ القرآن التعليمي .)2010(
  • Dı̇yanet İşlerı̇ Başkanlığı, Hafızlık Tekrar ve Talim Programı )2015(.رئاسة الشؤون الدينية، برنامج تحفيظ القرآن الخاص بالمراجعة والتعليم .)2015(
  • Diyanet İşleri Başkanlığı, Hizmet İçi Eğitim Yönetmeliği )2012(..)2012( الخدمة إطار في بالتعليم الخاصة النظم الدينية، الشؤون رئاسة
  • Dı̇yanet İşlerı̇ Başkanlığı, İhtiyaç Odaklı Kur’an Kursları Cuma Dersleri̇ Ek Öğretim Programı )2019(. رئاسة الجمعة المطبق وفق الحاجة .)2019( الشؤون الدينية، برنامج التعليم اإلضافي الخاص بدورات القرآن الكريم ودروس
  • Dı̇yanet İşlerı̇ Başkanlığı, İhtiyaç Odaklı Kuran Kursları Öğretı̇m Programları )Yüzünden Okuyanlar İçin( )2012(. رئاسة الشؤون الدينية، برامج دورات القرآن الكريم التعليمية المطبقة وفق الحاجة.)بدايته من القرآن يقرؤون لمن مخصصة)2012(
  • Dı̇yanet İşlerı̇ Başkanlığı, Kur’an Eğitim ve Öğretı̇mı̇ne Yönelı̇k Kurslar ile Öğrenci̇ Yurt ve Pansiyonları Yönetmeliği )2012(. رئاسة الشؤون الدينية، النظم واللوائح الخاصة بالدورات المتعلقة بتعليم وتدريس القرآن الكريم، وبالسكنات والنزل الطالبية .)2012(
  • Dı̇yanet İşleri̇ Başkanlığı, Kur’an Eğı̇tı̇m ve Öğretı̇mı̇ne Yönelik Kurslar ile Öğrenci̇ Yurt ve Pansiyonları Yönergesi )2012(. رئاسة الشؤون الدينية، التوجيهات الخاصة بالدورات المتعلقة بتعليم وتدريس القرآن الكريم، وبالسكنات والنزل الطالبية .)2012(
  • Dı̇yanet İşlerı̇ Başkanlığı, Kur’an Kursları Öğretı̇m Programı )4-6 Yaş Grubu()2018(. رئاسة الشؤون الدينية، البرنامج التعليمي الخاص بدورات القرآن الكريم (لألعمار من.)2018( )6-4
  • Diyanet İşleri Başkanlığı, Kur’an Kursları Yurtdışı Mı̇safı̇r Öğrencı̇ Öğretı̇m Programı )2013(. رئاسة الــشــؤون الدينية، برنامج دورات الــقــرآن الكريم التعليمي الخاص بالطالب.)2013( األجانب
  • Diyanet İşleri Başkanlığı, Örgün Eğitime Devam Edenlere Yönelik Kur’an Kursları Eğitim Programı-1 )Okuma Salonları( )2017(. رئاسة الشؤون الدينية، برنامج دورات القرآن الكريم التعليمي الخاص بطلبة التعليم الرسمي-1 (قاعات القراءة) .)2017(
  • Diyanet İşleri Başkanlığı, Türkiye’de Dini Hayat Araştırması, Ankara 2014. رئاسة الشؤون الدينية، دراسة حول الحياة الدينية في تركيا، أنقرة .2014 Diyanet İşleri Başkanlığı, Yaz Kur’an Kursları Öğretim Programı )2018(. رئاسة الشؤون الدينية، البرنامج التعليمي الخاص بــدورات القرآن الكريم الصيفية.)2018(
  • Diyanet İşleri Başkanlığı, Yatılı Yaz Kur’an Kursları Öğretim Programı )2017(. رئاسة الشؤون الدينية، البرنامج التعليمي الخاص بــدورات القرآن الكريم الصيفية.)2017( المغلقة
  • Diyanet İşleri Başkanlığı, Yurtdışı Din Hizmetleri Raporu, Ankara 1993. رئاسة الشؤون الدينية، التقرير الخاص بالخدمات الدينية في الخارج، أنقرة .1993
  • Ergin, Osman, Türk Maarif Tarihi, c. 1-5, İstanbul 1977. أرغين، عثمان، تاريخ التعليم التركي، المجلد: 5-1، إسطنبول .1977
  • Ertan, Veli, Tarihte Şer’iye ve Evkaf Vekilleri, Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi, Kasım Aralık 1968, C. 7, Sayı: 78-79; Ocak-Şubat 1969 c. 8, sayı: 80-81; Mart-Nisan 1969 c. 8, sayı: 82-83; Mayıs-Haziran 1969 c. 8, sayı: 84-85.
  • أرتان، ولي، وزراء الشرعية واألوقاف عبر تاريخها، مجلة رئاسة الشؤون الدينية، نوفمبر- ديسمبر 1968، المجلد: 7، العدد: 79-78؛ يناير-فبراير 1969 المجلد: 8، العدد81-80:؛ مارس-إبريل 1969 المجلد: 8، العدد: 83-82
  • Güler, Halit, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayın Hizmetleri, Din Öğretimi ve Din Hizmetleri Semineri )8-10 Nisan 1988(, Ankara 1991. قــوالر، خالد، خدمات النشر الخاصة برئاسة الشؤون الدينية، نــدوة التعليم الديني.1991 أنقرة ،)1988 إبريل 10-8( الدينية والخدمات
  • Hamidullah, Muhammed, İslâm Müesseselerine Giriş, çev. İ. Süreyya Sırma, İstanbul ts. حميد الل، محمد، مدخل إلى مؤسسات اإلسالم، ترجمه: إحسان ثريا سرما، إسطنبول سنة النشر غير معروفة.) ( Hitti, Philip K., Siyasi ve Kültürel İslâm Tarihi, çev. Salih Tuğ, İstanbul 1980. حتي، فيليب خوري، تاريخ اإلسالم السياسي والثقافي، ترجمه إلى التركية: صالح توغ، إسطنبول .1980
  • http://www.diyanetradyo.com/kurumsal )12.02.2019.
  • http://www.diyanetkuranradyo.com/ )25.03.2019.
  • http://www.risaletradyo.com/ )25.03.2019( https://dinhizmetleri.diyanet.gov.tr/Detay/100/sosyal-hizmet- kurumlar%C4%B1nda-din%C3%AE-dan%C4%B1%C5%9Fmanl%C4%B1k-manevi-destek-faaliyetleri )12.02.2019.
  • https://dinhizmetleri.diyanet.gov.tr/Detay/94/cami-merkezli-etkinlikler.)erişim tarihi: 22.02.2019.
  • ( https://dinhizmetleri.diyanet.gov.tr/Detay/99/aile-ve-dini-rehberlik- b%C3%BCrolar%C4%B1. )10.03.2019.
  • https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr/Detay/468/kur’an-kurslar%C4%B1nda- engelliler-din-e%C4%9Fitimi )16.03.2019.
  • https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr/Detay/470/haf%C4%B1zl%C4%B1k- tespit-s%C4%B1navlar%C4%B1 )06.02.2019. https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr/Detay/471/ihtiya%C3%A7-odakl%C4%B1-kur’an-kurslar%C4%B1 )06.02.2019.
  • https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr/Detay/471/ihtiya%C3%A7- odakl%C4%B1-kur’an-kurslar%C4%B1 )06.02.2019.
  • (; https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr/Detay/472/kur’an-kurslar%C4%B1)06.02.2019.
  • https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr/Detay/475/kur’an-kurslar%C4%B1- yurt-d%C4%B1%C5%9F%C4%B1-misafir-%C3%B6%C4%9Frenci-%C3%B6%C4%9Fretim-program%C4%B1)20.03.2019.
  • https://hukukmusavirligi.diyanet.gov.tr/Documents/2018-2019%20 Eg%CC%86itim-O%CC%88g%CC%86retim%20Y%C4%B1l%C4%B1%20Kur’an%20Kurslar%C4%B1%20Uygulama%20Esaslar%C4%B1.pdf)22.02.2019.
  • https://islamansiklopedisi.org.tr/hakkinda/kisa-tarihce; https:// islamansiklopedisi.org.tr/hakkinda/ https://stratejigelistirme.diyanet.gov.tr/Documents/2018%20%C4%B0dare%20 Faaliyet%20Raporu.pdf )12.03.2019 . https://tdv.org/tr-TR/kurumsal/arastirma-merkezleri/ https://www2.diyanet.gov.tr/DiniYay%C4%B1nlarGenelMudurlugu/ Documents/biblografya_2014.pdf )19.02.2019.
  • https://stratejigelistirme.diyanet.gov.tr/Documents/2018%20%C4%B0dare%20 Faaliyet%20Raporu.pdf( 18.03.2019.
  • Jaschke, Gotthard, Yeni Türkiye’de Kur’an-ı Kerim Kursları, çev. Nimet Arsan, İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, c. 5, cüz. 1-4, 1973.
  • ياشكه، غوتهارد، دورات القرآن الكريم في تركيا الحديثة، ترجمه إلى التركية: نعمة أرصان، مجلة معهد البحوث اإلسالمية، المجلد: 5، الجزء: 4-1، .1973
  • Jaschke, Gotthard, Yeni Türkiye’de İslâmlık, çev. Hayrullah Örs, Ankara 1972.
  • ياشكه، غوتهارد، األسلمة في تركيا الحديثة، ترجمه إلى التركية: خير الل أورس، أنقرة.1972
  • Kutay, Cemal, Kurtuluşun ve Cumhuriyetin Manevi Mimarları, Ankara ts. كوتاي، جمال، المعماريون المعنويون لإلستقالل والجمهورية، أنقرة (سنة النشر غير معروفة.)
  • Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev. Metin Kıratlı, Ankara 1993. .1993 أنقرة كيراتلي، متين :التركية إلى ترجمه الحديثة، تركيا ظهور برنارد، لويس،
  • Millî Eğitim Bakanlığı, Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. وزارة التعليم التركية، نظم مؤسسات التعليم قبل المدرسي والتعليم اإلبتدائي.
  • Pedersen, J., "Mescid", İA, İstanbul 1971. بيدرسن، يوهانس، «المسجد»، الموسوعة اإلسالمية، إسطنبول .1971
  • Sarıkoyuncu, Ali, Milli Mücadele’de Din Adamları, c. 1-2, Ankara 1997. صاره كويونجو، علي، رجاالت الدين خالل حرب اإلستقالل، المجلد: 2-1، أنقرة.1997
  • Selamet Dergisi, c. 3, sayı: 74, )16 Şubat 1949( مجلة السالمة، المجلد: 3، العدد: 74، 16( فبراير )1949
  • Sitembölükbaşı, Şaban, Türkiye’de İslâm’ın Yeniden İnkişafı, Ankara 1995. سيتام بولوكباشي، شعبان، تطور اإلسالم في تركيا من جديد، أنقرة .1995
  • Türkiye Diyanet Vakfı, 2017 Faaliyet Raporu. وقف الديانة التركي، تقرير األنشطة للعام .2017
  • Yücel, İrfan, "Diyanet İşleri Başkanlığı", DİA, c. 9, İstanbul 1994. يوجال، عرفان، «رئاسة الشؤون الدينية»، موسوعة ديانت اإلسالمية، المجلد: 9، إسطنبول .1994
el-Mecelletu’l İlmiyyetu’l-Muhakkemetu li-Riaseti’ş-Şu‘uni’d-Diniyyeti’t-Turkiyye-Cover
  • ISSN: 2687-4547
  • Yayın Aralığı: Aylık
  • Yayıncı: Diyanet İşleri Başkanlığı
Sayıdaki Diğer Makaleler

DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI VE YAYGIN DİN EĞİTİMİ / رئاسة الشؤون الدينية والتعليم الديني غير النظامي

Ahmet KOÇ

GÜNÜMÜZ TÜRKİYE’SİNDE DİNÎ İLİMLERİN İHYÂ VE İNŞÂ MEKÂNLARI OLARAK DİNİ YÜKSEK İHTİSAS EĞİTİM MERKEZİ PROGRAMLARI / البرامج الخاصة بمركز التعليم العالي للاختصاص الديني الذي يمثل أماكن إحياء العلوم الدينية في تركيا الحاضرة

Şahin GÜVEN

SAHİH DİNÎ BİLGİNİN TOPLUMA ULAŞTIRILMASINDA DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI YAYINCILIĞI / دور نشريات رئاسة الشُّؤُونِ الدِّينِيَّةِ في إيصال المعلومة الدينية الصحيحة إلى المجتمع

Fatih KURT

DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI VE DİN HİZMETLERİ / رئاسة الشؤون الدينية التركية وخدماتها الدينية

Hasan YAVUZER

TÜRKİYE’NİN İMAM HATİP OKULLARI TECRÜBESİ / تجربة تركيا لمدارس الأئمة والخطباء

Süleyman AKYÜREK

BİR CUMHURİYET KURUMU OLARAK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞININ TARİHİ KÖKENİ (ÜMMET YAPISINDAN MİLLET YAPISINA) / (الجذور التاريخية لرئاسة الشؤون الدينية في تركيا بوصفها مؤسسة للنظام الجمهوري (من تركيبة الأمة إلى التركيبة الشعبية الأممية

Seyfettin ERŞAHİN

T.C. DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI DİN İŞLERİ YÜKSEK KURULU’NUN FETVA YÖNTEMİ / رئاسة الشؤون الدينية في تركيا طرق وأساليب إصدار الفتاوى من قبل المجلس الأعلى للشؤون الدينية

Ahmet YAMAN

OSMANLI’DAN CUMHURİYET’E TÜRKİYE’DE YÜKSEK DİN EĞİTİMİNİN GELİŞİMİ / مراحل تطور التعليم الديني العالي في تركيا منذ العهد العثماني إلى عهد الجمهورية

Zeki Salih ZENGİN