SAHÂBE YORUMUNUN MUTLAKLAŞMASI -HÜZEYME'NİN ŞAHİTLİĞİ ÖRNEĞİ

Hadis rivâyeti aslında bir iletişim biçimidir. İletişim süreçlerinde yer alan bir takım sorunların hadis rivâyeti için de söz konusu olması muhtemeldir. Bu açıdan rivâyetler değerlendirilirken konuyla ilgili derinlemesine bir araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Hadis kitaplarında tartışmasız olarak kabul edilen bir takım bilgiler, temelde bir takım yanlış iletişim süreçleri sonucu ortaya çıkabilmektedir. Yanlış iletişim sonucu ortaya çıkan bilgi ve bu bilgiye dayalı yorumların kabulü de tartışmalı olacaktır. Dolayısıyla hadis rivâyetleri bu açıdan da irdelenmelidir.Bu tür rivâyetlerden biri, Hz. Peygamber'in Hüzeyme b. Sâbit'in şahitliğini iki kişinin şahitliğine denk kabul ettiğine dair günümüze ulaşan bilgidir.Bu çalışmada söz konusu rivâyetin, sahabe dönemine ait yanlış bir algıya dayanılarak sonraki dönemlerde nasıl mutlak bir hakikat olarak kabul gördüğü ihtimali üzerinde durulmaktadır.

Being Regarded of Companions Comment as an Undisputed Truth - The Example of the Witnessing of Huzayma

The narration of hadith is actually a communication activities. It is likely that a number of problems in the communication processes also concern for hadith narration. In terms of this view, it is needed extensive research on the subject when reports are examined. Some information found in the hadith collection accepted as undisputed, in fact, seems to appeared as a result of incorrect communication process. It is controversial to accept the information based on incorrect communication and its comments. For this reason, hadith reports had to take into consideration from the point of this view.One of the surviving represantative sample is the narrative that the witnessing of Huzayma is like that of two witnesses. In this article, it is evaluvated the report in question how it accepted as a certain truth in the later periods relied on a false perception in the companions period.

___

"Abdürrezzâk, Ebü Bekr "Abdürrezzâk b. Hemmâm b. Nâü" es--San"ânî (ö. 211/827), el-- Musannef, Thk. Habîbu'r--Rahmân el--A"zamî, I--XI, Beyrüt 1403.

Aclünî, İsmail b. Muhammed b. "Abdu'l--Hâdî el--Cerâhî el--"Aclünî ed--Dimeşkî Ebu'l-- Fidâ' (ö. 1162/ 1749), Keşfu'l--Hafâ ', Nşr. "Abdu'l--Hamîd b. Ahmed b. Yüsuf b. Hendâvî, I-II, 1420/2000.

Açıköz, Hacı Mustafa, İletişim Felsefesine Giriş, Birey Yayınları, İstanbul 2003.

Ahatlı, Erdinç, "Yahyâ b. Maîn'in Eserleri ve Kullandığı İhtilaflı ve Garib Lafızlar", Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1996, S. 1, s. 225--226.

Ahmed b. Hanbel, Ebü "Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş--Şeybânî (ö.241/ 856),

el-Müsned, Nşr. Şu"ayb el--'Amavüt "Adil Murşid v.dğr., 1421/2001.

Musnedu Ahmed b. Hanbel, şr. Ahmed Ma'bed "Abdulkerim, I-XIV, Beyrüt 1432/2011.

Akgün, Hüseyin, "Râvi Tasarruflarının Rivayetlere Etkisin. Peygamber'e Otuz Erkek Gücünün Verildiği Örneği", Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. XI, 22, 2013, s. 45--65.

Ateş, Ali Osman, Oryantalistlerin Hz. Peygamber ile İlgili İddialarına Cevaplar, Beyan Yayınları, İstanbul 1996.

Aygün, Dursun, "Hz. Peygamberin Fiil ve Takrirlerinin Delil Değeri", Diyanet İlmi Der-- gi, C. XXXII, S. 3, 1996, s. 107--128.

Bağcı, Musa, Hadis Rivâyetinde Sahabenin Kavrama ve Nakletme Sorunu --Hadis Meto-- dolojisinde Sahabenin Zabtı-, İlâhiyât Yayınları, Ankara 2004.

Bakan, Tevhit, Ashabın Adaleti, Yayımlanmamış Doktora Tezi, AÜSBE, Erzurum 1993. Başaran, Selman, "İbn Hazm'a Göre Hadis Rivâyetinde "Mechül", Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.II, S. 2, 1987, s. 11--12.

"Tirmizi ve İbn Mace 'yi İbn Hazm'ın Mechul Olarak Vasıjiandırması ", Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.II, S. 2, 1987, s. 24.

Belâzurî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Dâvüd (ö.279/893), Ensâbu'l-Eşrâf, Nşr. Suheyl Zekkâr, Riyâd ez--Zerkelî, I--XIII, Beyrüt 1417/ 1996.

Bezzâr, Ebü BekirAhmed b. "Amr b. "Abdulhâlk b. Hallâd el "Itkî (ö.292/905), el--Bahru'z-- Zehhâr, Nşr. Mahfüzurrahmân Zeynullâh (I--IX); "Adil b. Sa'd (X-XVII); Sabrî "Abdulhâlık eş-Şâü"î (XVIII), I--XVIII, Medîne 1988/2009.

Budak, Ali, "Bir Rivâyetin Tarîklerini Karşılaştırmanın Hadisleri Anlamaya Katkısı", Din Bilimleri AkademikAraştırma, C. XII, S. 1, 2012, s. 167--191.

Buhârî, Ebü *Abdillâh Muhammed b. Ismail b. İbrâhîm (ö.256/870), et--Târîhu'l--Kebîr, I-VIII, Haydarâbâd trz.

Sahîhu'l-Buhârî-- el--Câmi"u'l-Musnedu's-Sahîhu'l-Muhtasar min 'Umtîri Re-- sülillah ve Sunenihi ve 'Eyyâmihi, Nşr. Muhammed Zuheyr b. Nâsır en--Nâsır, I-IX, 1422/2001.

Cemâluddîn el--Mizzî, Ebü'l--Haccâc Yüsuf b. "Abdirrahmân b. Yüsuf el--Kelbî (ö.742/1342), Tuhfetu'l-Eşrâf bi Ma "rı'feti 'l-Etrâf, Nşr. "Abdussamed Şerefud-- dîn, 1403/1983. Cerrahoğlu, İsmâil, Ibn Cüreyc", DİA, C. XIX, İstanbul 1999.

Coşkun, Selçuk, "Hadislerin Tarihe Arzı"nın Uygulamadaki Bazı Problemleri (Hz. Aişe'nin Evlilik Yaşı Örnekleminde Bir İnceleme), EKEV Akademi Dergisi, C. VIII, S. 20, 2004, s. 177-196.

Çubukcu, Asri, "Hüzeyme b. Sâbit", DİA, C. XVIII, İstanbul 1998.

Ebü Dâvud, Süleymân b. el--Eş"as b. İshâk b. Beşîr el--Ezdî es--Sicistânî (ö. 275/889), es-Su-- nen, şr. Şu"ayb el--'Arnavüt, Muhammed Kâmil Karabellî, I-VII, 1430/2009.

Ebü Hanîfe, en--Nu"mân b. Sâbit b. Zütâ (ö. 150/767), Müsnedu Ebî Hanîfe Rivâyetii'l Haskefî, şr. "Abdurrahmân Hasen Mahmud, Mısır trz.

Müsnedu Ebî Hanîfe--Rivâyetu Ebî Muhammed Abdullah b. Muhammed b. Ya "kub b. el-Hâris el-Hârisî, Thk. Ebü Muhammed el--Asyütî, Dâru'l--Kütübi'lİlmiyye, Beyrut 2008.

Müsnedu Ebî Hanîfe ma "a Şerhihi li 'l--İmâmi Aliyyi 'l-Kârîel--Hanejî, Thk. Halîl Muhyiddîn, Dâru'l--Kütübi'l--İlmiyye, Beyrfit trz.

Ebü Mansur es--Se"âlibî, Ebü Mansur "Abdulmelik b. Muhammed b. İsmâîl (ö.429/ 103 8), Simâru'l--Kuliîbfî'l--Mudâfve'l-Mensub, I, Kâhire trz.

Ebü Muhammed el--Beğavî, el--Huseyn b. Mes'fid b. Muhammed b. el--Ferrâ' (ö. 516/1122), Şerhu's-Siinne, Nşr. Şu"ayb el--Amavüt, Muhammed Zuheyr eş--Şâvîş, I--XV, Beyrut 1403/ 1983.

Ebü Nu"aym, Ahmed b. "Abdillâh b. Ahmed el--Isbehânî (ö. 430/ 1039), Târîhu "Isbahân "Ahbâru "Isbahân, Nşr. Seyyid Kisrevî Hasan, I--II, Beyrut 1410/ 1990.

Ma "rifetu 's-Sahâbe, Nşr. "Adil b. Yusuf el--"Azzâzî, I--VII, Riyâd 1419/1998.

Delâ'ilu 'n--Nubuvve, Nşr. Muhammed Ravâs Kal"acî, "Abdulberr "Abbâs, I--II, Beyrut 1406/ 1986.

Müsnedu'l--İmâm Ebî Hanîfe (Rivâyetu Ebî Nu "aym), Nşr. Nazr Muhammed el-Fâryâbî, I, Riyâd 1415/ 1994.

Ebü Ya"lâ, Ahmed b. "Alî b. el--Musunî b. Yahyâ el--Mevsılî (ö.307/920), el--Musned, Nşr. Huseyn Selîm Esed, I--XIII, Dımeşk 1404/ 1984.

Ebu'l-Kâsım el-Beğavî, "Abdullâh b. Muhammed b. "Abdil"azîz b. el--Merzubân b. Sâbür (ö. 317/929), Mu"cemu's--Sahâbe Beğavî, Nşr. Muhammed "AVd el--Menküş, I-IV, Kuveyt 1432/2011.

Ebu'l-Kâsım el-Huzelî, Yusuf b. "Alî b. Cibâre b. Muhammed el--Yeşkurî (ö. 465/1073), el-Kâmil fi'l--Kırâ'âti'l-"Aşr ve'l--Erbe"îne'z-Zâideti "aleyhâ, Nşr. Cemâl b. es-- Seyyid b. Rifâ"î eş-Şâyib, I, 1428/2007.

Ebu'l--Kâsım el--Isbehânî, Ismail b. Muhammed b. el--Fadl b. "Alî et--Teymî (ö. 535/1141), Siyeru's-Selejî 's-Sâlihîn -İsmail b. Muhammed el-Isbehânî, şr. Kerem b. Hilmî b. Ferhât b. Ahmed, I, Riyâd trz.

Erul, Bünyamin, "Yorum--Rivâyet İlişkisi: Yorumun Rivayete Katkısı ve Rivâyetin Yoruma Etkisi ", Günümüzde Sünnetin Anlaşılması (29--30 Mayıs 2004), Kurav Yayınları, Bursa 2005.

Fenârî, Muhammed b. Hamza b. Muhammed er--Rümî (ö. 834/ 1431), usfilu'l-Bedéi' jî 'Usüli'ş-Şerâ'i', Nşr. Muhammed Huseyn Muhammed Hasen İsmaîl, I-II, Beyrüt 1427/2006.

Fiske, John, İletişim Çatışmalarına Giriş, (Çev. Süleyman İrvan), (2. Baskı), Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara 2003.

Güleç, Hasan, "Delil Olarak Hz. Peygamberin Fiilleri", Dokuz Eylül Üniversitesi İlahi-- yat Fakültesi Dergisi, S. 9, 1995, s. 67--78.

Hâkim, Ebü "Abdillâh Muhammed b. "Abdillâh b. Muhammed ed--Dabbî en--Nîsâbürî (ö. 405/ 1015), el--Müstedrek "ale's-Sahîhayn, Nşr. Mustafâ "Abdulkâdir "Atâ, I--IV, Beyrüt 1411/1990.

Halebî, Ebü'l-Ferec "Alî b. İbrâhîm b. Ahmed Nüreddîn b. Burhâneddîn (ö. 1044/1634), İnsânu'l-- "Uyünfî Sîreti'l-Emîni'l--Me'mün, I--III, Beyrüt 1427H.

Harküşî, Ebü Sa"d "Abdulmelik b. Muhammed b. İbrâhîm en--Nîsâbürî (ö. 407/1017), Şerefu'l-Mustafâ, I--VI, Mekke 1424H.

Hatîb el--Bağdâdî, Ebü Bekir "Ahmed b. "Alî b. Sâbit b. "Ahmed b. Mehdî el--Hatîb el Bağdâdî (ö. 463/ 1071), el-Câmi' li "Ahlâki'r--Râvî ve "Adâbi's--Sâmi', Nşr. Mah-- müd et--Tahhân, I--II, Riyâd trz.

el-Kifâyefî "İlmi'r-Rivâye, Nşr. Ebü "Abdillâh es--Sevrakî, İbrâhîm Hamdî el-- Medenî, I, Medîne trz.

Muvaddahu Evhâmi 'l--Cem' ve 't--Tefrîk, şr. "Abdulmu"tî "Emîn Kal "acî, I--II, Beyrüt 1407/ 1986.

el-Fasl li 'l-Vasli 'l--Müderrec fî'n--Nakl, Nşr. Muhammed b. Metar ez--Zeh-- rânî, 1418/1997.

el--Esmâu'l-Mubhemejî'l-'Enbâi'l--Muhkeme, Nşr. "Izzudddîn "Alî es--Seyyid, I, Kâhire 1417/1997.

Hattâbî, Ebü Süleymân Hamd b. Muhammed b. İbrâhîm b. el--Hattâb el--Bustî (ö. 388/998), Me*âlimu's--Sünen, Haleb 1351/ 1932.

Heysemî, Ebu'l--Hasan Nüruddîn "Alî b. Ebî Bekr b. Süleymân (ö. 807/ 1405), Ğâyetu'l-- Maksad fî Zevâidi'l--Müsned, Nşr. Hallâf Mahmüd "Abdussemî", I--IV, Beyrüt 1421/2001.

Buğyetu'l-Bâhis "an Zevâidi Müsnedi'l--Hâris, Nşr. Hüseyn Ahmed Sâlih el-- Bâkirî, I--II, Medîne 1413/1992.

Husrî el--Kayravânî, Ebü İshâk İbrâhîm b. "Alî b. Temîm el--Ensârî el--Husrî (ö.453/ 1061), Nüru 't--Tarf ve Nevru 'z-Zar

Ibn Beşkuvâl, Ebu'l-Kâsım Halef b. "Abdulmelik b. Mes"üd b. Beşkuvâl el--Endelusî (ö.578/ 1182), Ğavâmidi'l--Esmâi'l-Mübheme, Nşr. lzzuddîn Alî es--Seyyid, Mu-- hammed Kemâluddîn İzzuddîn, I-II, Beyrüt 1407/ 1986.

İbn Ebi'l-Hadîd, "Abdulhamîd b. Hibetullâh b. Muhammed b. el--Hüseyn (ö. 656/ 1258), Şerh Nehcu'l--Belâğa, Nşr. Muhammed "Abdulkerîm en--Nemerî, I--XX, Beyrüt 141 8/ 1998.

Ibn Hibbân, Ebü Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el--Bustî (ö. 354/965), el-Mec râhîn mine'l-Muhaddisîn ve'd-Du 'afti ve'l--Metrıîkîn, şr. Mahmüd İbrahim Zâ-- yed, I-III, Haleb 1396/1976.

Irâkî, Ebu'l--Fadl "Abdirrahîm b. el-Hüseyn b. "Abdirrahmân Zeynuddîn el--"Irâkî(ö. 806/1404), Şerhu't--Tabsıra ve 't--Tezkim Elfiyetu'l-'Irtikf, şr. "Abdullatîf el--He-- mîm, Mâhir Yâsîn Fahl, I-II, Beyrüt 1423/2002.

İbn Abdi Rabbih, Ebü "Amr Ahmed b. Muhammed b. "Abdi Rabbih (ö.328/940), el'Ikdu'l-Ferîd, I-VIII, Beyrüt 1404/ 1983.

İbn Asâkir, Ebü'l--Kâsım Sikatu'd--Dîn "Alî b. el--Hasan b. Hibeti'llâh (ö.571/1176), drihu Dimeşk, Nşr. "Amr b. Ğurâme el--"Umrevî, I-LXXX, 1415/1995.

Ibn Dureyd, Ebü Bekr Muhammed b. el--Hasen b. Dureyd el--Ezdî (ö.321/933), el-İştikâk, Nşr. "Abdusselâm Muhammed Hârün, I, Beyrüt 1411/ 1991.

İbn Ebî Dâvüd, Ebü Bekr "Abdullâh b. Suleymân b. el--Eş"as el--Ezdî es--Sicis-- tânî (ö.316/928), Kitâbu'l-Mesâhif, Nşr. Muhammed b. "Abduh, I, Kahire 1423/2002.

İbn Ebi'l-Hadîd, "Abdulhamîd b. Hibetullâh b. Muhammed b. el--Hüseyn (ö. 656/1258), Şerh Nehcu'l--Belâğa, Nşr. Muhammed "Abdulkerîm en--Nemerî, I--XX, Beyrüt 141 8/ 1998.

Ibn Ebî Nasr el-Hamîdî, Ebü "Abdillâh Muhammed b. Fetüh el--Hamîdî b. Ebî Nasr (ö.488/ 1095), el-Cem' beyne 's-Sahîhayn el--Buhârî ve Muslim, Nşr. "Alî Huseyn el--BeVVâb, I-2>_____4, Beyrüt 1423/2002.

İbn Ebî Şeybe, Ebü Bekr b. Ebî Şeybe "Abdullâh b. el--"Absî, el--Müsned, Thk. "Adil b. Yüsuf el--"Azzâzî, Ahmed b. Ferîd el--Mezîdî, Riyâd 1997.

İbn Emîri'l--Hâc, Ebü "Abdullâh Şemsuddîn Muhammed b. Muhammed (ö.879/ 1474), et-- Takrîr ve't--Tahbîr "ala Tahrîri'l-Kemâl b. Humâm, I--III, 1403/1983.

Ibn Hacer, Ebu'l-Fadl Ahmed b. "Alî b. Muhammed b. Ahmed el--"Askalânî (ö. 852/ 1448), Ta 'cîlu'l-Menfa 'a bi Zevâ'idı' Ricâli 'l--Eimmeti 'l-Erba 'a, Nşr. İkrâmullâh İmdâdu'l-Hakk, I-II, Beyrüt 1996/ 1417.

el--İsâbe jî Temyîzi's-Sahâbe, Nşr. "Adil Ahmed "Abdulmevcüd ve "Alî Mu-- hammed Mi"avvad, I-VIII, Beyrüt 1415/ 1994.

Nuzhetu'l-Elbâbfî'l-Elkâb, şr. "Abdul"aziz Muhammed b. Sâlih es--Sedîrî, I-II, Riyâd 1409/ 1989.

Fethu'l-Bârî Şerhu Sahih el-Buhârî, I--XIII, Beyrut 1379/ 1959.

İbn Hamdün, Ebü'l-Me"âlî Muhammed b. el--Hasan b. Muhammed b. "Alî b. Hamdün Bahâ'u'd--Dîn el--Bağdâdî (ö. 562/1167), et-Tezkiretu'l-Hamdüniyye, I--X, Beyrüt 1417H.

İbn Hazm, Ebü Muhammed "Alî b. Ahmed el--Endelusî (ö.456/ 1064), el- 'İhkâmfî Üsıîli 'l-- 'Ahkâm, Nşr. Ahmed Muhammed Sâkir, I--VIII, Beyrüt trz. el--Muhallâ bi 'l-Asâr, I--XII, trz.

İbn Kesîr, Ebü'l-Fidâ' İsmâîl b. "Omar b. KeSîr el--Kureşî ed--Dimeşkî (ö.774/ 1373), Câmi"u'l--Mesânîd ve's-Sunen el-Hâdî li-Akvamı' Sunen, Nşr. "Abdulmelik b. "Abdillâh ed-Dehîş, I-X, Beyrüt 1419/1998.

Tefsîru'l-Kur'âni'l-"Azim, Nşr. Muhammed Huseyn Şems ed--Dîn, Beyrut, 1419.

el-Bidâye ve'n--Nihâye, Nşr. "Alî Şîrî, 1408/ 1988.

Ibni Ma"în, Ebü Zekeriyyâ Yahyâ b. Ma"în b. 'Avn (ö. 233/848), Târîhu İbn Ma "în Rivâyetu'd--Dârimî, Nşr. Ahmed Muhammed Nür Seyf, Dımeşk trz.

İbn Manzür, Ebü'l-Fadl Muhammed b. Mükerrem b. "Alî Cemâluddîn b. Manzür er-- Ruveyü"î (ö. 711/1311), Muhtasaru Târîhi Dımeşk, şr. Rühiyye en--Nehhâs, Riyâd "Abdulhamîd Murâd, Muhammed Mutî", I--XXIX, Dımeşk 1402/1984. Ibn Rüşd el--Cid, Ebu'l--Velîd Muhammed b. Ahmed b. Rüşd el--Kurtubî (ö. 520/ 1126), el-Mukaddimâtu'l--Mumehhedât, I--III, 1408/ 1988.

İbn Sa"d, Ebü "Abdillâh Muhammed b. Sa"d b. Menî (ö. 230/845), et-Tabakâtu'l-Kübrâ, Nşr. "Alî Muhammed "Omer, I--X, Kâhire 1421/2001.

et-Tabakâtu'l--Kubrâ, Nşr. "İhsan "Abbâs, I--VIII, Beyrut 1388/ 1968.

et-Tabakâtu'l-Kubrâ, Nşr. Muhammed "Abdulkâdir "Atâ, I--VIII, Beyrüt 1410/1990.

İbni'r--Rabî", Ebü "Abdillâh el--Hâkim, (ö. 405/ 1015), el--Medhal ilâ Kitâbi'l--'İklîl, Nşr. Fuâd "Abdulmun"im Ahmed, I, İskenderiye trz.

İbnü'l-"Adîm, "Ömer b. Ahmed b. Hibetillâh b. Ebî Cerâde Kemâluddîn b. el--"Adîm (ö.660/ 1262), Buğyetu't--Talebfî Târîhi Haleb, Nşr. Süheyl Zekkâr, I-XII.

İbnü'l-Cevzî, Ebu'l-Ferec Cemâluddîn "Abdurrahmân b. "Alî b. Muhammed (ö. 597/ 1201), ed--Du"afâ" ve'l--Metrıîkîn, Nşr. "Abdullâh el--Kâdî, I--3 >_____ 2, Beyrüt 1406/ 1985.

Keşfu'l-Müşkil min Hadîsi'S--Sahîhayn, Nşr. "Alî Hüseyn el--Bevvâb, I--IV, Riyâd trz.

et--TahkîkfîMesâîli'l-Hilâf, şr. Mesâd "Abdulhamid Muhammed es--Sa"denî, I-II, 1415/ 1994 Beyrut.

el-Mımıazam jî Târîhi'l-Mulük ve'l--'Umem, Nşr. Muhammed "Abdulkâdir "Atâ, Mustafâ "Abdulkadir ;Atâ, I--XIX, Beyrut 1412/ 1992.

İbnü'l-Esîr, Ebü'l-Hasen "Alî b. Ebi'l-Kerem Muhammed b. Muhammed eş--Şeybânî el-- Cezerî (ö. 630/ 1233), "Usdu'l--ĞâbefîMa'rıfetis-Sahâbe, Nşr. "Alî Muhammed Mi4aVVıd, "Adil Ahmed "Abdulmevcüd, I-VIII, 1415/1994.

İbnü's--Salâh, Ebü "Amr "Osmân b. "Abdirrahman Takıyyuddîn İbni's--Salâh (ö. 643/ 1246), Ma "rifetıı Envâ'i "Ulümi'l-Hadîs (Nşr. Nureddin 'Itr), I, Suriye, Bey-- rüt 1406/ 1986.

İbnu't--Tallâ", Ebü "Abdillâh Muhammed b. el--Ferec el--Kurtubî el--Mâlikî (ö. 497/ 1104), Akdiyetıı Resülillah, I, Beyrut 1426.

İmrânî, Ebu'l--Hüseyn Yahyâ b. Ebi'l--Hayr b. Sâlim el--"İmrânî el--Yemenî eş--Şâü"î (6558/1163), el-BeyânfîMezhebi 'l--İmâm eş--Şâfi'î, Nşr. Kâsim Muhammed en-- Nürî, I-XIII, Cidde 1421/2000.

Kahraman, Abdullah, "Caferi Usıılcü Tüsî'ye Göre Bağlayıcılık Açısından Hz. Peygamber'in Fiilleri ", Bakü Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesinin İlmî Mecmuası, C. II, S. 1, 2005, s. 11--28.

Kalkaşandî, Ebü'l--"Abbâs Ahmed b. "Alî (ö.821/ 1418), Subhıı'l--A"şâ jî Smâ'ati'l--İnşâ, I-XV, Beyrut trz.

Karâfî, Ebu'l-- "Abbâs Şihâbuddîn Ahmed b. İdris b. "Abdirrahman el--Mâlikî (ö. 684/1285), Envâru'l-Burıîkfî Envâri 'l--Fürük, I--IV, trz.,ysz.

ez-Zahîre, şr. Muhammed Haccî, I--14, Beyrut 1994.

Karahan, Abdullah, Hadis Edebiyatında Zevâid Kitapları, Sır Yayınları, Bursa 2005.

Kastalânî, Ebu'l-- "Abbâs Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed (ö. 923/ 17 ), el-Mevâhibu 'l-- Ledunniyye bi 'l--Menhi 'l--Mııhammediyye, el--Mektebetu't--Tevfikiyye, el--Kâhire, trz.

Kızıl, Fatma, Müşterek Ravi Teorisi ve Tenkidi, İsam Yayınları, İstanbul, 2013.

Küleynî, Muhammed b. Ya'kfib (ö. 329/941), el--Furfi'u'l-Kdfi, Nşr. Alî Ekber el--Ğıfârî, I-VIII, Tahran 1388H.

Kuzudişli, Bekir, Hadis Rivâyetinde Aile İsnadları, İşaret Yayınları, İstanbul, 2007.

Makrizi, Ebu'l--"Abbâs Ahmed b. "Ali b. *Abdulkâdir el--Huseynî el--Makrîzî (ö.845/144 ), İmtâ'ıı'lJEsmâZ Nşr. Muhammed "Abdulhamid en--Nemîsî, I--XV, Beyrut 1420/1999.

Ma"mer b. Râşid el--Ezdi (ö.153/770), el-Câmi', Nşr. Habîbu'r--Rahmân el--'A"zamî, I-II (Musannef'in 10 ve 11. cüzleri), Pakistan 1403/ 1982.

Mâverdî, Ebu'l-Hasan "Alî b. Muhammed b. Muhammed b. Habîb el--Basrî (ö. 450/ 1058), el-Hâvi'l--Kebîr fî Fıkhi Mezhebi 'l--İmâmi 'ş-Şâjî (i ve huve Şerhu Muhtasari'l-- Muznî, Nşr. eş--Şeyh "Alî Muhammed Mes'fid eş--Şeyh "Adil Ahmed "Abdulmevcüd, I--XIX, Beyrüt 1419--1999.

Meclisi, Muhammed Bâkır el--Meclisî, Bihâru'l--Envâr, I--CX, Beyrut 1403/ 1983. Muhibbuddîn et--Taberî, Ahmed b. &Abdillâh (ö.694/ 1295), Hulâsatu Siyeri Seyyidi'l-Be-- şer, Nşr. Tallâl b. Cemil er--Rufâ"î, I, Mekke 1418/ 1997.

Nesâî, Ebü Abdirrahmân Ahmed b. Şu"ayb, Sünenü'n--Nesâî, Thk. Abdulfettâh Ebü Gud-- de, Mektebetü'l--Matbüâti'l--İslâmiyye, Halep 1986.

evevî, Ebü Zekeriyyâ Muhyiddîn Yahyâ b. Şeref (ö. 676/ 1278), el-Mecmu' Şerhu 'l--Mü-- hezzeb, Dâru'l--Fikr, Beyrut trz.

Tehzîbu 'l--Esmâ ve 'l-Luğât, I--IV, Beyrüt.

Nüveyrî, Şihâbuddîn Ahmed b. "Abdilvahhâb b. Muhammed b. "Abdiddâîm el--Kureşî et--Teymî el--Bekrî en--Nüveyrî (ö. 733/ 1333), Nihâyetu'l-Ereb jî unüni 'l--Edeb, I--XXXIII, Kâhire 1423H.

Özafşar, M.Emin, Hadisi Yeniden Düşünmek Fıkhî Hadisler Bağlamında Bir İnceleme, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 1998.

Özdoğan, M. Akif "Arap Dili ve Edebiyatı Kaynaklarında Hz. Peygamber'in Dil ve Edebiyattaki Yerine Bir Bakış", Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, V, S. 4, 2005, s. 223-242.

Özpınar, Ömer, Hadis Edebiyatının Oluşumu, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2005. Özsoy, Abdulvahap, Şu'be İbnu'l-Haccâc ve Hadisçiliği, Yayımlanmamış Yüksek Li-- sans Tezi, AÜSBE, Erzurum 2004.

Hicrî I.y.y. Hadis Tenkit Kriterleri ve İlgili Rivâyetlerin Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, AÜSBE, Erzurum 2011.

"Hz. Ebü Bekir Dönemi Kur'ân'ın Cem'i Faaliyetinde İki Şahit İstenmesiyle Alakalı Rivâyetin Kaynak Değeri ", Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Der-- gisi, 2015, S. 43, s. 104-138.

Özşenel, Mehmet, "Yorum--Rivâyet İlişkisi: Yorumun Rivayete Katkısı ve Rivâyetin Y0- ruma Etkisi Tebliğinin Müzakeresi", Günümüzde Sünnetin Anlaşılması (29--30 Mayıs 2004), Kurav Yayınları, Bursa, 2005, s. 112--114.

Paksoy, Kadir, "Hadis Metodolojisinde İdrâc ve Müdrec Hadisler --I-" ,Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, C. V, 2005, S. 2, s. 105--124.

"Hadis Metodolojisinde İdrâc ve Müdrec Hadisler --II, Din Bilimleri Akade-- mik Araştırma Dergisi, V, 2005, S. 3, s. 213--230.

Rfifi'f, Ebü'l--Kâsım "Abdulkerim b. Muhammed b. "Abdulkerim el--Kazvînî (ö. 623/ 226), et-Tedvîn fî (Ahbâri Kazvîn, şr. "Azîzullâh el--"Atârdî, I--IV, 1408/ 1987.

Sâdık b. Muhammed b. İbrâhîm, Hasâisi'l--Mııstafâ beyne'l--Ğıılııvvi ve'l--Cefa, Mektebetü'r-Rüşd, Riyâd, trz.

Safedî, Salâhuddîn Halil b. Aybek b. "Abdillâh (ö. 764/ 1363), el--Vâfî bi 'l--Vefiydt, Nşr. Ahmed el--Arnâüt ve Turki Mustafâ, I--XXIX, Beyrüt trz.

Sa"îd b. Mansür, Ebü "Osmân Sa'fd b. Mansür b. Su'be el--Horâsânî el--Cüzcânî (ö. 227/842), et--Tefsîr min Suneni Sa "id b. Mansıîr, Nşr. Sa"d b. 'Abdullfih b. 'Ab-- dulâzîz "Al Hamid, I-V, 1417/ 1997.

Sakallı, Talat, "Siinnet'in Bağlayıcılık Açısından Taksimi", Süleyman Demirel Üniversi-- tesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 2, 1995, s. 39--102.

Suiçmez, Yusuf, Sahabe ve Tabiin Sözlerinin Hz. Peygamber'e Nispeti, Otto Yayınları, Ankara 2015.

Süleymân b. Halef el--Bâcî, Ebü'l--Velid Süleymân b. Halef b. Sa"d el--Bâcî (ö. 474/ 1082), el-Mııntekâ Şerhu'l-Mııvattâ ', I--VII, Mısır 1332/1914.

Suyütî, Celâluddîn "Abdurrahmân b. Ebî Bekr (ö.911/1505), Tedrîbu'r-Râvîjî Şerhi Takrîbi'n--Nevevî, Nşr. Ebü Kuteybe Nazar Muhammed el--Faryâbî, I-II. el-Hasâîsu'l--Kubrâ, I--II, Beyrüt, trs.

Şemsuddîn es--Sehâvî, Ebü'l--Hayr Muhammed b. "Abdirrahmân b. Muhammed (ö. 902/1497), el--Mekâsidıı'l--Hasene jî Beyan Kesir min el--Ehâdîsi'l-Miiştehire 'alâ'l--Elsine, Nşr. Muhammed "Osmân el--Haşt, I, Beyrüt 1405/1985.

Şen, Ziya, Şia'nın Kıraatlere ve Kur'an Tarihine Bakışı, Düşün Yayıncılık, İstanbul 2012.

Taberânî, Ebu'l--Kâsım Süleymân b. Ahmed b. Eyyüb es--Şâmî, el-Mıı "cemu'l--Kebîr, Thk. Hamdi b. "Abdulmecid es--Selefî, I-XXV, Kâhire trz.

Tahâvî, Ebü Ca'fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme el--Ezdî el--Mısrî (ö.321/933), Şerhu Muşkili'l--Asâr, Nşr. Şu"ayb el-Arnavüt, I--XVI, 1415/ 1994.

Takıyyuddîn İbnü'n--Neccâr, Ebu'l--Bekâ Muhammed b. Ahmed b. Abdulaziz b. "Alî elFetühî el-Ma"rüf bi İbni'n--Neccâr el--Hanbelî (972/1565), Muhtasarıı'ı--Tahrîr Şerhu'l-Kevkebi'l--Mnnîr, Nşr. Muhammed ez--Zuhaylî, Nezih Hammâd, I--IV, 1418/1997

Tayâlisî, Ebü Dâvüd Suleymân b. Dâvüd b. el-Cârüd el-Basrî (ö.204/820), el--Mı'ı'sned, şr. Muhammed b. "Abdilmuhsin et--Turkî, I--IV, Mısır 1419/ 1999.

Ünal, İsmail Hakkı, "Hanefî Usulciı'lere Göre Hz. Peygamber'in Fiilleri", Ankara Üni-- versitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. XXXVII, 1997, s. 191--199.

Zebîdî, Muhammed b. Muhammed b. "Abdürrezzâk, Tâcıı'l-- "Arıîs min Cevâhiri 'l--Kâmıîs, şr. Heyet, trz.

Zehebî, Şemsüddîn Ebü "Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. "Osmân b. Kâymâz (ö. 748/ 1347), Siyerıı A'lâmi'n-Nııbelâ', Nşr. Şu"ayb el--Amâvut Yönetiminde, IXXV, 1405/ 1985. Siyem "lâmi 'n-Nubelâ', I-XVIII, 1427/2006.

el-Muktenâfî Serdi'l-Kunâ, Nşr. Muhammed Sâlih Abdulaziz el--Murâd, I--II, Medîne 1408H.

Zıllıoğlu, Merih, İletişim Nedir?, (2. Baskı),Cem Yayınevi, İstanbul 2003.

Zürkânî, Ebü "Abdullâh Muhammed b. "Abdulbâkî b. Yusuf el--Mâlikî (ö. 1122/ 1710), Şerhii'z--Zurkânî *ale'l--Mevâhibi'l-Ledunniye bi'l-Menhi'l-Muhammediyye, I-- XII, 1417/1996