“KAVVÂMÛN” İFADESİ ÇERÇEVESİNDE KOCANIN KARISINI TE’DÎBİ

Ailede eşler arasındaki münasebeti düzenleyen dinî, ahlâkî örfî ve hukukî kurallar vardır. Kur’ân-ı Kerim bu kuralları açıklamış ve geçimsizliğe sebep olanlara karşı çeşitli tedbirler ve müeyyideler ortaya koymuştur. Bu makalede, karısının nüşuzundan korkan kocanın, sahip olduğu “kavvâm” vasfı sebebiyle kendisine verilen; “nasihat etme, yatağını ayırma ve dövme” şeklindeki te’dîb hakkının Kur’ân-ı Kerim’deki şekli incelenecektir. Bu davranışları sergileyen kadının, öncelikle kocası tarafından te’dîbi değerlendirilerek dindeki çerçevesi belirlenecek ve kadına yönelik şiddetin dinden kaynaklanmadığı, aksine İslâm’ın kadına önemli haklar kazandırdığı gözler önüne serilecektir.

___

  • ---------------------------------------Kur’ân-ı Kerim
  • Ahterî, Karahisârî Mustafa b. Şemseddin, Ahteri-i Kebîr, İstanbul, 1310 (h).
  • Âlûsî, Şihabüddin Mahmûd İbn Abdillah, Rûhü’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s- Seb’i’l-Mesânî, (tah. Ali Abdülbari ‘Atiyye), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, I. Baskı, 1415 (h).
  • Asım efendi, Okyanus, İstanbul, 1305 (h), ‘k-v-m’ mad.
  • Ateş, Süleyman, Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri, İstanbul, 1988, II, 275.
  • Beğavî, Ebu Muhammed Hüseyin b. Mes’ud, Me’âlimü’t-Tenzîl fî Tefsîri’l-Kur’ân, (tah. Muhammed Abdullah en-Nemr, Osman Cuma Damirriyye ve Süleyman Müslim el-Harş), Dârü’t-Tayyibe, IV. Baskı, 1997.
  • Belhî, Nizâmüddîn ve Heyet, el-Fetâvâ’l-Hindiyye, Bulak, 1310 (h).
  • Beydâvî, Nâsırüddin Ebu Sâid Abdullah b. Ömer b. Muhammed, Envârü’t-Tenzîl ve Esrârü’t-Te’vîl, (tah. Muhammed Abdurrahman el-Maraşlı), Dâru İhyâi’Türâsi’l- Arabî, Beyrut, I. Baskı, 1418 (h).
  • Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuki İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu, İstanbul, t.y. Buhârî
  • Cessâs, Ebu Bekir Ahmed, Ahkâmü’l-Kur’ân, Beyrut, 1993.
  • Cezâirî, Ebubekir, Eyserü’t-Tefâsîr, y.y., t.y.
  • Dâmeğânî, Hüseyin İbn Muhammed, el-Vücuh ve’n-Nezâir li Elfâzi’l-Kitâbi’l-Lâhi’l- Azîz, Beyrut, 2003.
  • Ebu dâvud Ebu hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf b. Hayyân el-Endülüsî, el-Bahrü’l-Mühît, (tah. Sıdkı Muhammed Cemil), Dârü’l-Fikir, Beyrut, 1420 (h).
  • Ebü’l-ferec ibnü’l-cevzî, Cemalüddin Abdurrahman İbn Ali İbn Muhammed, Zâdü’l-Mesir fi İlmi’t-Tefsir, Beyrut, 1987.
  • Ebü’l-ferec ibnü’l-cevzî, Nüzhetü’l-A’yüni’n-Nevâzir fi İlmi’l-Vücûhi ve’n-Nezâir, Beyrut, 19987.
  • Elkiyâ el-herrâsî, İmadüddin Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Ali, Ahkâmü’l-Kur’ân, (tah. Musa Muhammed Ali ve İzzet Abdu ‘Atiyye, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, II. Baskı, 1405 (h).
  • Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, İstanbul, 1979. Erdal, Mesut, “Kur’ân’da “Nüşûz” Kavramı”, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. III, S. 2, Diyarbakır, 2001, s. 39.
  • Fîrûzâbâdî, Mecdüddin Ebu Tahir Muhammed b. Yakub, el-Kâmusü’l-Mühît, Müessesetü’r-Risâle, VIII. Baskı, Beyrut, 2005.
  • Hamidullah, Muhammed, İslâm Peygamberi, (çev. Salih Tuğ), İrfan Yayıncılık, İstanbul, 1990.
  • Hamidullah, Kur’ân-ı Kerim Tarihi, (çev. Salih Tuğ), İFAV Yayınları, İstanbul, 1993. Hâzin, Ebü’l-Hasan Alâüddîn Ali b. Muhammed b. İbrahim b. Ömer, Lübâbü’t-Te’vîl fî Meânî’t-Tenzîl, (tah. Muhammed Ali Şahin), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, I. Baskı, 1415 (h).
  • İbn ‘atiyye, Ebu Muhammed Abdülhak b. Ğâlib b. Abdirrahman b. Temmâm el-Endülüsî, el-Müharrarü’l-Vecîz, (tah. Abdüsselâm Abdüşşâfî Muhammed), Dârü’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, I. Baskı, 1422 (h).
  • İbn âşûr, Muhammed Tahir b. Muhammed b. Muhammed Tâhir, et-Tahrîrü’l-Ma’nâ’s- Sadîd ve Tenvîrü’l-Akli’l-Cedîd min Tefsiri’l-Kitâbi’l-Mecîd, Dârü’t-Tunusiyye, Tunus, 1984.
  • İbn kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer, Tefsirü’l-Kur’âni’l-Azîm, (tah. Sâmî İbn Muhammed Selâme), Beyrut, 1999.
  • İbn mâceh İbn manzûr, Ebü’l-Fadl Cemalüddin Muhammed b. Mükrim b. Ali, Lisânü’l-Arab, Dâru Sadr, Beyrut, III. Baskı, 1414 (h).
  • İbnü’l-arabî, Ebu Bekir Muhammed b. Abdillah, Ahkâmü’l-Kur’ân, Beyrut, 2004. İsfehânî, Râğıb el-İsfehânî, Ebü’l-Kasım Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredât fî Ğarîbi’l- Kur’ân, (tah. Safvân Adnan ed-Davudî), Dârü’l-Kalem, Beyrut, I. Baskı, 1412 (h).
  • Kalyoncu, Hamdi, Aile İçi Şiddet ve Şiddet Ortamında Çocuklar, Popüler Yayınları, İstanbul, 2009.
  • Karaman, Hayreddin, İslâm’a Göre Savaş ve Barış, (Editör: Mümtazer Türköne), İstanbul, 2007.
  • Kurtûbî, Ebu Abdillah Şemsüddin Muhammed b. Ahmed b. Ebibekir, el-Câmi’ li Ahkâmü’l- Kur’ân, (tah. Ahmed el-Berdûnî ve İbrahim Etfiyyiş), Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye, Kahire, II. Baskı, 1964.
  • Mâverdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed, en-Nüket ve’l-Uyun, Beyrut, 1992. Mukatil b. Süleyman b. Beşir, Tefsiru Mukatil b. Süleyman, (tah. Abdullah Mahmud Şahate), Dâru İhyâi’t-Türâs, Beyrut, I. Baskı, 1423 (h). Müslim
  • Polat, Emanullah, Kur’ân-ı Kerim’e Göre Rûhî Hastalıklar, (Basılmamış Doktora Tezi), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010, s. 155.
  • Râzî, Fahrüddin Ebu Abdillah Muhammed İbn Ömer İbn Hasan İbn Hüseyin, Mefâtîhü’lĞayb, Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, III. Baskı, 1420 (h).
  • Şevkânî, Muhammed İbn Ali İbn Muhammed, Fethü’l-Kadîr Beyne Fenneyi’r-Rivâyeti ve’d-Dirâyeti min İlmi’t-Tefsîr, y.y., t.y.
  • Taberî, Ebu Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyan fî Te’vîli’l-Kur’ân, (tah. Ahmed Muhammed Şakir), Müessesetü’r-Risale, I. Baskı, 2000.
  • Tantâvî, Muhammed Seyyid, et-Tefsîrü’l-Vasît, y.y., t.y., I, 933.
  • Tarhan, Nevzat, Kadın Psikolojisi, Nesil Yayınları, XXX. Baskı, İstanbul, 2006.
  • Vahidî, en-Nisâbûrî Ebü’l-Hasen Ali b. Ahmed b. Muhammed b. Ali, Esbâbü’n-Nüzûl, (tah. Usâm b. Abdilmuhsin el-Humeydân), Dârü’l-İslâh, Demmâm, II. Baskı, 1992.
  • Yıldırım, Suat, Kur’ân-ı Hakîm ve Açıklamalı Meali, Feza Yayıncılık, İstanbul, 2005. Zebîdî, Ebü’l-Feyz Mürtedâ Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzak, Tâcü’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kamus, Dârü’l-Hidâye, ty., “z-v-c” madd.
  • Zemahşerî, Ebü’l-Kasım Mahmud İbn Ömer İbn Ahmed, el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmidi’t- Tenzîl, Dârü’l-Kitabi’l-Arabî, Beyrut, II. Baskı, 1407 (h).
  • Zemahşerî, Esâsü’l-Belâğa, (tah. Muhammed Bâsil Uyun es-Sûd), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, I. Baskı, 1998.
  • Zeyla’î, Cemalüddin Ebu Muhammed Abdullah b. Yusuf b. Muhammed, Tahrîcü’l- Ehâdisi ve’l-Âsâri’l-Vâki’ati fî Tefsîri’l-Keşşâfi li’z-Zemahşerî, (tah. Abdullah b. Abdirrahman es-Sa’d), Dârü İbn Huzeyme, Riyad, I. Baskı, 1414 (h), I, 312.