İÇERİK ANALİZİ: ELEŞTİREL DÜŞÜNME

Eleştirel düşünme kavramı Sokrates'e kadar uzanan bir geçmişte tartışılmış, değerlendirilmiştir. Araştırmacılar ve konu hakkında düşünenler için farklı anlamlar ifade ettiğinden kavram üzerinde fikir ayrılıkları mevcuttur. Eleştirel düşünme hakkında yapılan tanımların çerçevesi geniş, niceliği oldukça çoktur ve kavram hâlâ değişmeye ve gelişmeye devam etmektedir. Sonuç olarak kavramla ilgili bir anlaşmanın olmadığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, çeşitli eleştirel düşünme tanımlarını, belirlenmiş eğilimleri, stratejileri, boyutları; eleştirel düşünürün sahip olması gereken özellikleri analiz ederek kavramı oluşturan temel unsurları belirlemek kuramsal anlamda bir eleştirel düşünme çerçevesi oluşturmaktır. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yoluyla toplanan verilerin analizinde içerik analizi kullanılmış, tanımlardan yola çıkılarak oluşturulan temalar eleştirel düşünmeyle ilgili diğer bileşenlerin incelemesiyle genişletilerek bir kuramsal çerçeveye ulaşılmıştır

Content Analysis: Critical Thinking

The term of critical thinking is discussed and interpreted in the past going back to the time of Socrates. There have been differences of opinion on the term because it means different things to researchers and to the ones who think on the subject.The framework of definitions on critical thinking is wide , the quantity of it is quite a lot and the term still keeps on changing and evolving.As a result, it is seen that there is not an agreement on the term.The purpose of this study is to form a critical thinking framework theoretically and to determine the basic factors that constitute the term by analyzing different definitions of critical thinking, appointed inclinations, strategies, aspects; the characteristics that a critical thinker needs to have.In the anaylizing of the data that has been obtained by document review, which is a qualitative research method, content analysis is made use of; a theoretical framework *) “Ortaokul Öğrencilerine Yönelik Eleştirel Temel Dil Becerileri Ölçeklerinin Geliştirilmesi” adlı is come up with by expanding the themes, which are formed based on the definitions, through examining other components of critical thinking

PDF

___

Akbıyık, C. ve Seferoğlu, S. S. (2006). Eleştirel düşünme eğilimleri ve akademik başarı. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 3(32), s. 90—99.

Akınoğlu, O. (2001). Eleştirel düşünme becerilerini temel alan fen bilgisi öğretiminin öğrenme ürünlerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Aral, H. (2005). Devlet ve özel ortaöğretim okullarında öğretim gören öğrencilerin eleş— tirel düşünme becerileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Elazığ.

Askar, P., Paykoç, F., Korkut, F., Oklun, S., Yaygın, B. ve Çakıroğlu, J. (2005). Yeni öğre— tim programlarını inceleme ve değerlendirme raporu. Ankara: Eğitim Reforınu Girişimi.

Aslan, H. (2012). Gelecekçi sanat eğitimi modellerine temel oluşturması bakımından görsel okuryazarlık ve eleştirel pedagoji ilişkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun

Aytunga, O. (2004), Bilgi çağında yükseköğretim programları, http:/!dhgm.meb.gov.tr/ yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/164/oguz.htm

Bacanlı, H. (2012). Dört katlı düşünme modeli. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, S. 146, 29-37.

Balcı, A. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma. Ankara: Pegem A.

Bölükbaş, F. (2004). Yansıtıcı öğretim ile yabancı dil olarak Türkçe öğretimi. Dünyada Türkçe Öğretimi Sempozyumu. Ankara

Büyükkantarcıoğlu, N. (2006). Bilgi toplumu oluşturma bağlamında Türk edebiyatı dersi üzerine düşünceler. http:/!yayimmeb. gov.tr/dergiler/ 169/nalan.pdf

Cihaner, C. (2007). Eleştirel düşünme kazandırma yönüyle Bilgin Adalı’nın çocuk kitap— ları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.

Cottrell, S. (2005). Critical thinking skills: Developing ejîective analysis and argument. Pal grave

Cüceloğlu, D. (1993). İyi düşün doğru karar ver. İstanbul: Sistem Yayıncılık.

Çığrı Yıldırım, A. (2005). Türkçe ve Türk dili ve edebiyatı öğretmenlerinin eleştirel dü— şünme becerilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak

Çıkrıkçı, N. (1996). Eleştirel düşünme: bir ölçme aracı bir araştırma. III. Ulusal Psikolo— jik Danışma ve Rehberlik Kongresi. Çukurova Üniversitesi, Adana, 208—216.

Çubukçu, Z. (2007). Critical thinking dispositions of the Turkish teacher candidates. The Turkish Online Journal of Educational Technology. October 2006 (4) s22— 35.

Demirel, Ö. (2007). Eğitimde program geliştirme. Pegem A, Ankara

Deniz, E. (2009). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme beceri düzeyleri üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bi— limler Enstitüsü, Ankara

Descartes, R. (1986). Aklını iyi kullanmak ve ilimlerde hakikatı aramak için metod üzeri— ne konuşma (Çev. M. Karasan). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.

Dewey, .(2007). Deneyim ve eğitim. Çev. Sinan Akıllı. 1. Basım). Ankara: ODTÜ Ya— yıncılık

Dinçer Göbel, Ş. (2013). Sınıf öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerisi öğretimi yeter— lilikleri ve uygulamaları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya

Doğan, H. (2014). İlkokul programında yer alan ortak temel becerilerin öğrenci çalışma kitaplarında bulunan etkinliklerde yer alma düzeyleri, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul

Dutoğlu, G., Tuncel, M. (2008). Aday öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri ile duygusal zekâ düzeyleri arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 8(1).

Ergüven, S. (2011). Öğretmenlerin yansıtıcı düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmış yüksek lisans tezi. Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.

Evren, B. (2012). en ve teknoloji öğretiminde sorgulayıcı öğrenme yaklaşımının öğren— cilerin sahip oldukları eleştirel düşünme eğilim düzeylerine ve fen ve teknoloji dersine yönelik tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın

Facione, P. A. (1990). Critical thinking: statement of expert consensus for purposes of educational assessment and instruction executive summary The Delphi Report. Millbrae, CA: The California Academic Pres. ERIC Document Reproduction Service No. ED 315 423. http://ericir.syr.edu.

Gilstrap D. L., Dupree, J. (2008). regression model of predictor variables on critical reflection in the classroom: integration of the critical incident questionnaire and the framework for reflective thinking. The Journal of Academic Librarianship Volume 34, Issue 6, November 2008, Pages 469—481.

Gülveren, H. (2007). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve bu becerileri etkileyen düşünme faktörleri. Yayımlanmamış doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.

Gündoğdu, H. (2009). Eleştirel düşünme ve eleştirel düşünme öğretimine dair bazı yanılgılar. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 57—74

Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayınları

Gürkaynak, l., Üstel, F., ve Gülğöz, S. (2008). Eleştirel Düşünme, İstanbul: Eğitim Re— forınu Girişimi.

Hayran, İ. (2002). İlköğretim öğretmenlerinin düşünme beceri ve işlemlerine ilişkin gö— rüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Bilkent Üniversitesi/Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Hotaman, D. (2008). Yeni ilköğretim programının kazandırmayı öngördüğü temel bece— rilerin öğretmen, veli ve öğrenci algıları doğrultusunda değerlendirilmesi. Ya yımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.

http://dergipark.ulakbim.gov.tr erişim tarihi: 14.02.2016

http://eric.ed.gov erişim tarihi: 10.02.2016

http://ulakbim.tubitak.gov.tr erişim tarihi: 14.02.2016

http://uvt.ulakbim.gov.tr/uvt erişim tarihi: 14.03.2016

http://www.asosindex.com erişim tarihi: 12.02.2016

http://www.tdk.gov.tr, erişim tarihi: 05.03.2016

http://www.toplukatalog.gov.tr erişim tarihi: 14.03.2016

İşlekeller, A. (2008). Eleştirel düşünme becerilerini temel alan Türkçe öğretiminin üstün ve normal zihin düzeyindeki öğrencilerin erişi, eleştirel düşünme düzeylerine ve tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul

Kaptan F. ve Korkmaz H. (2001). Fen eğitiminde probleme dayalı öğrenme yaklaşımı.

Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Number. 20,. p.191—192

Karabacak, H. (2011). İlköğretim öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve beşinci sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum

Karadüz, A. (2010). Dil becerileri ve eleştirel düşünme. Turkish studies international periodical for the languages, literature and history of Turkish or Turkic, Volume 5/3 Summer 2010, 1566—1593

Kasımoğlu, T. (2013). Öğretmen adaylarında eleştirel düşünme, mantıksal düşünme ve problem çözme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstit sü, Ankara.

Kaya, H., İ. (2010). Öğretmen eğitiminde yapılandırmacı öğrenmeye dayalı uygulamala— rın öğretmen adaylarının problem çözme, eleştirel düşünme ve yaratıcı düşünme eğilimlerine etkileri. Yayımlanmamış doktora tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.

Kayabaşı, Y. (1995). Kritik düşünme—I. Çağdaş Eğitim Dergisi. 208, 43-45.

Kazancı, O. (1989). Öğretimde eleştirel düşünme ve öğretimi. Ankara: Kazancı Hukuk Yayınları

Kıbrıs, İ. (2006). Çocuk edebiyatı. TekAğaç Eylül Yayıncılık.

Kiremitçi, O. (2012). Problem Çözme Yöntemiyle Düzenlenmiş Beden Eğitimi Dersleri— nin Problem Çözme Becerilerine Etkisi Ve Üstbilişsel Farkındalık Düzeyleriyle İlişkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitü- sü, lzmir

Korkmaz, Ö. (2009). Eğitim fakültelerinin öğrencilerin eleştirel düşünme eğilim ve dü— zeylerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 879—902 . Kökdemir, D. (2000), Denizyıldızlarını kurtarmaya çalışanların öyküsü: Eleştirel ve ya— ratıcı düşünme. XI. Ulusal Psikoloji Kongresi, Ege Üniversitesi, İzmir.

Kökdemir, D. (2003). Eleştirel düşünme ve bilim eğitimi. PİVOLKA, 2(4), 3-5.

Kökdemir, D. (2003). Eleştirel düşünme ve bilim eğitimi. PİVOLKA, 2(4), 3-5.

Köksal, H. (2005). Tarih öğretiminde eleştirel düşünme becerilerinin geliştirilmesi. Ya— yımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Anka ra.

Kurbanoğlu, S. (2010). Bilgi Okuryazarlığı: Kavramsal Bir Analiz, Türk ütüphaneciliği 24, (2010), 723-747

Küçüktepe, C. (2003). Pedagojik konstruktivist yaklaşıma göre düzenlenmiş etkinliklerin öğrenci başarısına, kalıcılığa ve kritik düşünme becerisine etkisi. Yayımlanma— mış doktora tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Kürüm, D. (2002). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme gücü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.

McKendree, J., Small, C., Stenning, H. (2002), The role of representation in teaching and learning critical thinking, Educational Review, Vol 54, No 1.

Munzur, F. (1999). Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarında eleştirel düşünme eğitimi üze— rine bir değerlendirme (edebiyat ve örnekleri). Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Oflas, E. (2009). İlköğretim öğrencilerinde eleştirel düşünme becerisi düzeyinin ince— lenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van

Orhan, S. (2010). Altı şapkalı düşünme tekniğinin ilköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin konuşma becerilerini geliştirmesine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum

Öncül, R. (2000). Eğitim ve eğitim bilimleri sözlüğü. İstanbul: MEB. Yayınları

Özatalay, H. (2007). İlköğretim kademe Türkçe öğretim programında öğrencilere ka— zandırılması hedejienen temel becerilerin ders kitaplarında kullanılmasına iliş— kin durum çalışması. Yayımlanmamış doktora tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul

Özden, (1998). Eğitimde dönüşüm. Ankara: PegemA Yayıncılık.

Özden, Y. (2005). Öğrenme ve Öğretme. Ankara: PegemA Yayıncılık

Özensoy, A., U. (2011). Eleştirel okumaya göre düzenlenmiş sosyal bilgiler dersinin eleş— tirel düşünme becerisine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara

Özensoy, A., U. (2011). Eleştirel okumaya göre düzenlenmiş sosyal bilgiler dersinin eleş— tirel düşünme becerisine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara

Öztürk, Ç. (2013). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç, eleştirel dü— şünme ve yaratıcı düşünme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayım— lanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Fen Bilgisi Öğretmenliği Bilim Dalı

Royalty, J. (1995). The generalizability of critical thinking: paranormal beliefs versus statistical reasoning. The Journal of Genetic Psychology. 156, 477—488.

Schreglmann, S. (2011). Konu temelli eleştirel düşünme öğretiminin öğretmen adayla— rının akademik başarı, eleştirel düşünme eğilimine ve düzeyine olan etkisi. Ya— yımlanmamış yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti— tüsü, Adana.

Semerci, Ç. (2007). Developing Reflective Thinking Tendency Scale For Teachers And Student Teachers. Educational Sciences: Theory Practice, 7(3), 1369—1376.

Spitzer, K. L., Eisenberg, M. B. ve Lowe, C. A. (1998). Information literacy: essential skills for the information age. Syracuse: ERIC Clearinghouse.

Spitzer, K. L., Eisenberg, M. B. ve Lowe, C. A. (1998). Information literacy: essential skills for the information age. Syracuse: ERIC Clearinghouse.

Stupnisky, R. H. Renaud, R. D., Daniels L. M.,Haynes T. L. ve Perry R. P. (2008).The interrelation of first—year college students’ critical thinking disposition, perceived academic control, and academic achievement. Research High Education, 49, 513— 530.

Sünbül, A. M. (2011). Öğretim ilke ve yöntemleri (5. Baskı). Konya: Çizgi Kitabevi

Şahin, F. (2009). Yönetsel Güçlülük: Etkili yönetim ve liderlik bileşeni olarak kavram— sallaştırılması ve ölçülebilmesine ilişkin bir araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde

Şahinel, S. (2001). Eleştirel düşünme becerileri ile tümleşik dil becerilerinin geliştirilme— si. Yayımlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Şentürk, M. (2009). İlköğretim programının eleştirel düşünmeyi geliştirmesine ilişkin öğ— retmen görüşlerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fırat Üni— versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı

Taşcı, S. (2005) Hemşirelikte Problem Çözme Süreci. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilim— leri Dergisi. (14): 73—78.

Tosun, M., F. (2014). Ortaokullarda eleştirel okııma eğitiminin Türkçe öğretmenlerinin görüşlerine göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya

Turan, H. (2010). Sınıf öğretmenlerinin yapılandırmacı özellikleri ile yaratıcı düşünme, problem çözme becerileri ve eleştirel düşünme eğilimler arasındaki açıklayıcı ilişkiler örüntüsü. Yayımlanmamış doktora tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul

Ülken, H. Z. (2001), Eğitim felsefesi. İstanbul: Ülken Yayınları.

Ünalan, Ş. (2006), Türkçe öğretimi. 3.Baskı. Ankara, Nobel Yayınları.

Üstünlüoğlu, E. (2006). Üst düzey düşünme becerilerini geliştirmede bilişsel soruların rolü. Çağdaş Eğitim, 31(331)17—24.

Yağcı R. (2008), Sosyal bilgiler öğretiminde eleştirel düşünme: ilköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler öğretiminde, öğretmenlerin eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek için uyguladıkları etkinliklerin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.

Yahşi Cevher, Ö. (2008). Türkçe programının ilköğretim 6. sınıf düzeyinde eleştirel dü— şünme becerisine etkililiği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya

Yıldırım, B. (2010). Beceri temelli eleştirel düşünme öğretiminin öğrenci hemşirelerde eleştirel düşünme gelişimine etkisi halk sağlığı hemşireliği programı. Yayımlan— mamış doktora tezi. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir

Yılmaz Özelçi, S. (2012). Eleştirel düşünme tutumunu etkileyen faktörler: Sınıf öğretme— ni adayları üzerine bir çalışma. Yayımlanmamış doktora tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın

Yurtsever, B. (2011). Mimarlık eğitiminde eleştirel düşünme becerisinin rolü: Birinci yıl tasarım eğitimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul