Ayşe YILMAZ, Enver Demirel YILMAZ, Mustafa BİLİCİ, Ali Görkem GENÇER, Ömer AYDEMİR, Sermin KESEBİR, Özge ÜNAL, Alp ÖREK

Validity and reliability of Nine Types Temperament scale

Bu çalışmada, benlik mekanizmalarını dokuz kişilik tipi ile açıklayan Enneagram Sistemi'nin yeniden yorumlanması ile oluşturulan ve günümüzde geçerlik ve güvenirliği bilimsel açıdan kanıtlanmış bir ölçüm aracı bulunmayan Dokuz Tip Mizaç Modeli (DTMM) ile uyumlu bir ölçek geliştirilmesi amaçlanmıştır. 91 maddeden oluşan ve üçlü Likert tipi bir öz bildirim ölçeği olan Dokuz Tip Mizaç Ölçeği (DTMÖ) 990 üniversite öğrencisine uygulanmıştır. Ölçeğe uygulanan açıklayıcı faktör analizlerinde dokuz faktörün öz değerleri 8.08 ve 1.66 arasında değişmekte ve toplam varyansın %39.04'ünü temsil etmektedir. Ölçeğin modele uygunluğunu saptamak için doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Ölçeğin doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarına göre CFI değeri 0.88, GFI değeri 0.84, IFI değeri 0.88 ve RMSEA değeri 0.05'tür. Ölçeğin test-tekrar test güvenirliği 46 katılımcıyla sınanmıştır. Ölçeğin tümü için Cronbach alfa değeri 0.75, tipler için sırasıyla 0.77, 0.79, 0.68, 0.71, 0.80, 0.74, 0.71, 0.83, 0.77’dir. Ölçeğin eş zamanlı geçerliği Cloninger'in MKE (Mizaç ve Karakter Envanteri) ve Akiskal'in TEMPS- A(Temparement Evaluation of Memphis, Pisa, Paris and San Diego- Autoquestionnaire) ölçekleriyle sınanmıştır. DTMM'deki tipler TCI ve TEMPS-A ile anlamlı bağıntılar göstermiştir. Araştırmanın sonuçları DTMÖ'nün geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğunu desteklemektedir.

PDF

___

Akiskal, H. S. (1979). Cyclothymic temperamental disorders. Psychiatry Clinics of North America, 2, 3-40.
Akiskal, H. S., Mallya, G. (1987). Criteria for the soft bipolar spectrum: treatment implications. Psychopharmacology Bulletin, 23, 68-73.
Akiskal, H. S. (1989). Validating affective personality types. In L. Robins, J. Barrett (Eds.), The validity of psychiatric diagnosis. New York: Raven Press.
Akiskal, H. S., Akiskal, K. (1992). Cyclothymic, hyperthymic and depressive temperaments as subaffective variants of mood disorders. American Psychiatric Press Review of Psychiatry, 11, 43- 62.
Akiskal, H. S., Akiskal, K. K., Haykal, R. F., Manning, J. S., Connor, P. D. (2005). TEMPS-A: progress towards validation of a self-rated clinical version of the Temperament Evaluation of the Memphis, Pisa, Paris and San Diego Autoquestionnaire. Journal of Affective Disorders, 85, 3-16.
Allport, G. W. (1937). Personality: a psychological interpretation. New York: Holt.
Arkar, H. (2008). The relationship between Cloninger’s temperament and character dimensions on personality disorders. Clinical Psychiatry Journal, 11(3), 115-124.
Buss, A. H., Plomin, R. (1984). Temperament: early developing personality traits. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
Cloninger, C. R. (1986). A unified biosocial theory of personality and its role in the development of anxiety states. Psychiatric Developments, 3, 167-226.
Cloninger, C. R. (1987). A systematic method for clinical description and classification of personality variants. Archieves of General Psychiatry, 44, 573-588.
Cloninger, C. R., Svrakic, D. M., Pryzbeck, T. R. (1993). A psychobiological model of temperament and character. Archieves of General Psychiatry, 50, 975-990.
Cloninger, C. R., Przybeck, T. R., Svrakic, D. M., Wetzel, R. D. (1994). The Temperament and Character Inventory (TCI): a guide to its development and use. St Louis, Missouri: Center for Psychobiology of Personality.
Costa, P. T. Jr., McCrae, R.R. (1992). Revised NEO Personality Inventory (NEO-PI-R) and NEO Five-
Factor Inventory (NEO-FFI) professional manual. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
Coşkunol, H., Bağdiken, İ., Sorias, S., Refet, S. (1994). Reliability of SCID-II (Turkish Version) in personality disorders. Turkish Journal of Psychology, 9(32), 26-29.
Eysenck, H. J. (1978). Superfactors P, E, and N in a comprehensive factor space. Multivariate Behavioral Research, 13, 475-482.
Eysenck, H. J., Eysenck, M. W. (1985). Personality and individual differences: a natural science approach. New York: Plenum.
Goldsmith, H. H., Buss, A. H., Plomin, R., Rothbart, M. K., Thomas, A., Chess, S., et al. (1987). Roundtable: what is temperament? Four approaches. Child Development, 58(2), 505-529.
Köse, S., Sayar, K., Kalelioğlu, U., Aydın, N., Ç., Güleç, H., et al. (2009). Normative data and factorial structure of the Turkish version of the Temperament and Character Inventory. Comprehensive Psychiatry, 50(4), 361-8. doi: 10.1016/j.comppsych.2008.09.007.
McCrae, R. R., Costa, P. T. Jr. (1987). Validation of the five factor model of personality across instruments and observers. Journal of Personality and Social Psychology, 52, 81-90.
Özkürkçügil, A., Aydemir, Ö., Yıldız, M., Esen D. A., Köroğlu, E. (1999). Turkish version and reliability study of structured clinical interview for DSM-IV axis I disorders. Journal of Drug and Treatment, 12, 233-236. (In Turkish)
Palmer, H. (1991). The enneagram. New York: Harper Collins Publishers.
Riso, D. R., Hudson, R. (1999). Wisdom of the enneagram. New York: Houghton Mifflin Company.
Riso, D. R., Hudson, R. (2000). Understanding the enneagram. New York: Houghton Mifflin Company.
Riso, D. R. (2003). Personality Types. İstanbul: Kuraldışı Publishing. (In Turkish)
Strelau, J. (2002). Temperament A Psychological Perspective. New York: Kluwer Academic Publishers.
Vahip, S., Kesebir, S., Alkan, M. (2005). Affective temperaments in clinically-well subjects in Turkey: initial psychometric data on the TEMPS-A. Journal of Affective Disorders, 85, 113-125.
Wagner, J. P., Walker, R. E. (1983). Reliability and validity study of a sufi personality typology: the enneagram. Journal of Clinical Psychology, 39(5), 712-717.
Wagner, J.P. (1996). The Enneagram spectrum of personality styles: an introductory guide. Portland: Metamorphous Press.
Yılmaz, E. D. (2010). Personality and character development of children according to nine types temperament model. Istanbul: Hayat Publishing. (In Turkish)
Yılmaz, E. D., Gençer, A. G., Aydemir, Ö. (2011). Evolution of a historical system to a new temperament model: nine types temperament model. Anatolian Journal of Psychiatry, 12(2), 165- 166.