Atatürk döneminde tarih eğitimi- I: “Türk Tarih Tezi” öncesi dönem (1923-1931)

Bu araştırmanın amacı, Atatürk dönemi tarih eğitiminin birinci evresi olan “Türk Tarih Tezi Öncesi Dönemi”ni incelemektir. Ulusal Bağımsızlık Savaşı’nın kazanılmasından sonra eğitim sistemi ve öğretim programları yeni devletin hedeflerine uygun olarak yeniden düzenlenmiştir. Programlar ile ilgili düzenlemeler içerisinde, kimlik duygusunun ve vatandaşlık bilincinin oluşumuna olan katkısı nedeniyle, tarih eğitimine özel bir önem verilmiştir. Cumhuriyet ile bağdaşmayan ve Osmanlı rejimini temsil eden konular tarih programlarından çıkarılmış ve yerine Cumhuriyet’i temsil eden, onun amaçlarının gerçekleştirilmesini destekleyecek içerikte yeni konular eklenmiştir. Tarih müfredatları, “Hanedan Ailesi” ve “İslam Tarihi” yerine “Türk Medeniyeti Tarihi” merkez alınarak yeniden oluşturulmuştur. Bu araştırmada 1923-1931 yılları arası dönemin tarih eğitimi, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk müfredatlarında yer alan tarih programları ve ilgili yayınlar üzerinden kapsamlı bir biçimde değerlendirilmiştir.

History teaching in Ataturk’s era- I: the period prior to the “Turkish History Thesis” (1923-1931)

The purpose of this study is to investigate history teaching of the first period of Ataturk’s era called as the period prior to the Turkish History Thesis. After the national independence war, educational programs were revised in accordance with the goals of the new Republic. In the new regulations related with the new programs or curriculum, a special importance was given to history teaching due to its contribution to formation of sense of identity and citizenship consciousness. Therefore, the topics about the Ottoman Empire that were not compatible with the republic were discarded from the curriculum and were replaced by new topics thought as representatives of the ideology of the new Republic. Moreover, history curriculum was centralized through the “Turkish Civilization History” instead of “Islamic History” and “Ottoman Dynasty.” This study deals with a comprehensive evaluation of the history curriculum and history teaching of the period between 1923 and 1931.

PDF

___

Akbayrak, H. (2009). Milletin Tarihinden Ulusun Tarihine, İstanbul, Kitabevi Yayınları.
Akçura, Y. (1932.) “Tarih Yazmak ve Tarih Okutmak Usullerine Dair”, I. Türk Tarih Kongresi, İstanbul.
Akyüz, Y. (2004.). Türk Eğitim Tarihi (M.Ö. 1000- M.S. 2004), Gözden Geçirilmiş 9. Baskı, Ankara.
Alkan, M. Ö. (2011). “İkinci Meşrutiyet’te Resmi İdeoloji, Resmi Tarih ve Eğitim”, V. Engin ve A. Şimşek, Türkiye’de Tarih Yazımı, İstanbul, Yeditepe Yayınevi, 155-178.
Antel, S. C. (1952). Umumi Didaktik, İstanbul, doğan Kardeş Yayınları.
Aslan, E. (1995 ). “Devrim Tarihi Ders Kitapları”, Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları Buca Sempozyumu (Derleyen, Salih Özbaran), İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 295-310.
Aslan, E. (1995 ). “Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Ders Kitapları”, Eğitim ve Bilim, 35, (158), ss. 215- 231.
Ata, B. (2000). Atatürk, Tarih Öğretimi ve Müzeler” Türk Yurdu, 160, 85-90.
Aydemir, Ş. S. (1985). Tek Adam: Mustafa Kemal (1922-1938) III. Cilt, 9. Bakı, İstanbul.
Başbakanlık, Kültür Müsteşarlığı. (1973). Atatürk’ün Özel Kütüphanesinin Katalogu, Ankara.
Başgöz, İ. (1995). Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk: Sorunlar, Çözüm Aramaları, Uygulamalar, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
Baymur, F. (1941). Tarih Öğretimi, Ankara, Recep Ulusoğlu Basımevi.
Cicioğlu, H. (1985). Türkiye Cumhuriyeti’nde İlk ve Orta Öğretim (Tarihi Gelişim), Ankara.
Çapa, M. (2002). “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Tarih Öğretimi”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Mayıs-Kasım 2002, Sayı: 29-30, 39-55.
Çapa, M. (2004). “ Türkiye’de 1930 Öncesi Tarih Öğretimi”, Toplumsal Tarih, 129, 80-87.
Ergun, M. (1982). Atatürk Devri Türk Eğitimi, Ankara.
Hâkimiyet-i Milliye, “Maarif Vekili Vasıf Bey’in Beyanatı”, 9 Mart 1924.
Hâkimiyet-i Milliye, “İkinci Heyet-i İlmiye”, 24 Nisan 1924.
Karal, E. Z. ( 1965). “Atatürk ve Tarih”, Türk Dili (Atatürk 1881-1938), Sayı: 170, Kasım 1965.
Koçak (1998) Cumhuriyetten Günümüze Tarih Anlayışı ve Ortaöğretim Kurumlarında Tarih Öğretimi (1923-1992), Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
Levend, A. Sırrı, (1960). “Atatürk ve Tarih”, Ulus, 6 Kasım 1960.
Maarif Nezareti,(1338). Mekteb-i Sulataniye Müfredat Programı, İstanbul, Matbaayı Amire.
Maarif Vekâleti, (1340- a). İlk Mektepler Müfredat Programı, İstanbul, Matbaayı Amire, 95 s.
Maarif Vekâleti, (1340- b). Lise Birinci Devre Müfredat Programı, İstanbul, Matbaayı Amire 70 s.
Maarif Vekâleti, (1340- c). Liselerin İkinci Devre Müfredat Programı, İstanbul, Matbaayı Amire, 81s.
Maarif Vekâleti Müsteşarlığı (1340-1341- a). Maarif Vekâleti Tarafından 1340-1341 Seneyi Dersiyesi İçun - İstanbul Vilayeti de Dâhil Olmak Üzere- Bütün İlk Mekteplerle Liselerin İptidai Kısımlarında Tedrisi Kabul Edilen Kitaplar, 28 Eylül 1340 Tarihli Belge.
Maarif Vekâleti Müsteşarlığı (1340-1341- b). Türkiye Cumhuriyeti Dâhilindeki Liselerde -1340-1341 Seney-i Dersiyesi Esnasında Okutulması Maarif Vekâletince Kabul Edilen Kitaplar, 27 Eylül 1340 Tarihli Belge.
Maarif Vekâleti, (1927). 1340 Tarihli Orta Mektepler ve Lise Müfredat Programlarına Zeyl, İstanbul, Devlet Matbaası, 54s.
Maarif Vekâleti, (1926). İlk Mekteplerin Müfredat Programı, İstanbul, Milli Matbaa, 136 s.
Maarif Vekâleti, (1944). Türkiye Cumhuriyeti Maarifi (1923-1943), Ankara, Maarif Matbaası.
Öymen, H. R. (1977). “Cumhuriyet Eğitimine Geçişte Atatürk’ün Etkisi”, Atatürk Konferansları VI 1973-1974, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 163-238.
Öztürk, C. (1996). Atatürk Devri Öğretmen Yetiştirme Politikası, Ankara, Türk tarih Kurumu Basımevi.
Öztürk, C. (2001). “Türkiye’de Harf İnkılâbından Önce Kullanılan İlkokul Tarih Programları ve Ders Kitapları”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri,1 (2), Aralık, 409-427.
Palazoğlu, A. B. (1991). Başöğretmen Atatürk I, Ankara, Milli Eğitim Bakanlığı.
Sakaoğlu, N. (1992). Cumhuriyet Dönemi Eğitim Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.
Tüfekçi, G. (1983), Atatürk’ün Okuduğu Kitaplar, İstanbul: İş Bankası Yay.
Türkyılmaz, Ş. (1967). Özel Öğretim Metodları, Ankara, Yeni Matbaa.
Unat, F. R. (1960). “Atatürk ve Tarih”, Ulus 29 Kasım 1960.
Unat, F. R. (1964). Türkiye Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış, İstanbul, Milli Eğitim Yayınları.
Yıldırım, A & Şimşek, H. (2006), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara, Seçkin Yayınları.
Yuvalı, A. (1987). Cumhuriyet Döneminde Tarih Öğretimi”, Türk Kültürü, 25 (291), Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 389-397.
Yücel, H. A. (1938). Türkiye’de Orta Öğretim, İstanbul, Kültür Bakanlığı Yayınları.