Tokat Florasında Doğal Yayılış Gösteren Rezene Popülasyonlarının Morfolojik ve Kalite Özeliklerinin Belirlenmesi

Rezene (Foeniculum vulgare Mill.) ticari olarak üretimi yapılan ve Türkiye florasında doğal yayılış gösteren önemli baharat bitkilerinden birisidir. Rezene üzerindeki yoğun tarımsal çalışmalara rağmen, doğal yayılış gösteren popülasyonlar üzerindeki çalışmalar sınırlıdır. Mevcut çalışmada; Orta Karadeniz bölgesinde yer alan Tokat florasında doğal yayılış gösteren rezene popülasyonlarının bitkisel ve kalite özelikleri araştırılmıştır. Bu amaçla 4 farklı duraktan alınan örneklerde bitkisel ve kalite özeliklerinin değişimi ve özellikler arası ilişkiler incelenmiştir. Çalışmada bitkisel özeliklerden bitki boyu 100-235 cm (ort. 184 cm), 1000 meyve ağırlığı 2.9-8.3 g (ort. 5.4 g) aralıklarında değişmiştir. Kalite özeliklerden uçucu yağ oranları % 3.5-10.3 (ort. % 6.6) arasında bulunmuştur. Uçucu yağda ana bileşenin estragol olduğu ve % 72.9-93.6 (ort. % 85.3) aralığında değiştiği belirlenmiştir. Çalışmada ana bileşen estragol oranı ile bitki boyu (r= 0.60**), şemsiye sayısı (r= 0.39*) arasında olumlu, uçucu yağ oranı (r= --0,34*) arasında olumsuz ilişki gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Rezene, Foeniculum vulgare, uçucu yağ, estragol

Determination of Morphological and Quality Characters in Native Fennel Populations from Flora of Tokat

Keywords:

Fennel, Foeniculum vulgare, essential oil, estragole,

PDF

___

Akgün, A. 1990. Türkiye’nin Baharatları: III. Umbelliferae familyası. Gıda, 15(2): 101-104
Baydar, H. 2013. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bilimi ve Teknolojisi (Genişletilmiş 4. Baskı). Süleyman Demirel Üniversitesi Yayın No: 51, Isparta
Bayram E., S. Kırıcı, S.Tansı, G.Yılmaz, O. Arabacı, S. Kızıl ve İ. Telci. 2010. Tıbbi ve aromatik bitkiler üretiminin arttırılması olanakları. Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi Bildiri Kitabı (I): 11–15 Ocak, Ankara, s. 437–456
Baytop, T. 1994. Türkçe Bitki Adları Sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları: 578, 508 Ankara
Baytop, T. 1999. Türkiye’de Bitkilerle Tedavi (Geçmişte ve Bugün) Nobel Tıp Kitapevi, İstanbul
Bernath, J., E. Nemeth, A. Kattaa and E. Hethelyi. 1996. Morphological and chemical evaluation of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) populations of different origin. Journal of Essential Oil Research 8: 247-253.
Ceylan, A. 1987. Tıbbi Bitkiler II (Uçucu Yağ İçerenler). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:481, Ders Kitabı: 187, İzmir
Davis, P. H. 1972. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol: 4. University Press, Edinburgh
Ehsanipour, A., J. Razmjoo and H. Zeinali. 2012. Effect of nitrogen rates on yield and quality of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) accessions. Industrial Crops and Products 35(1): 121-125.
El-Awadi, M. E and E. A. Hassan. 2010. Physiological responses of fennel (Foeniculum vulgare Mill) plants to some growth substances. the effect of certain amino acids and a pyrimidine derivative. Journal of American Science 6(7): 120-125.
Guillen, M. D and M. J. Manzanos. 1994. A contribution to study Spanish wild grown fennel (Foeniculum vulgare Mill.) as a source of flavor compounds. Chemie, Mikrobiologie, Technologie der Lebensmittel 16: 141-145.
Mahfouz, S.A and M. A. Sharaf-Eldin. 2007. Effect of mineral vs. biofertilizer on growth, yield, and essential oil content of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) International Agrophysics 21(4): 361-366.
Muckensturm B., D. Foechterlen, J. P. Reduron, P. Danton and M. Hildenbrand. 1997. Phytochemical and chemotaxonomic studies of Foeniculum vulgare. Biochemical Systematic and Ecology 25(4): 353-358.
Napoli, E.M., G. Curcuruto and G. Ruberto. 2010. Screening the essential oil composition of wild Sicilian fennel. Biochemical Systematic and Ecology 38(2): 213-223.
Özcan, M.M. and J.C. Chalchat. 2006. Effect of collection time on chemical composition of the essential oil of Foeniculum vulgare subsp. piperitum growing wild in Turkey. European Food Research and Technology 224: 279-281.
Özcan M.M., J.C. Chalchat, D. Arslan, A. Ateş and A. Ünver. 2006. Comparative essential oil composition and antifungal effect of bitter fennel (Foeniculum vulgare ssp. piperitum) fruit oils obtained during different vegetation. Journal of Medicinal Food 9(4): 552–561.
Özkan, F. 1999 Tatlı Rezenede Bitki Sıklığının Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara
Piccaglia, R. and M. Marotti. 2001. Characterization of Some Italian Types of Wild Fennel (Foeniculum vulgare Mill.). Journal of Agricultural and Food Chemistry 49(1): 239-244.
Sencar, Ö. and S. Gökmen. 1996. Tarımsal Ekoloji. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi yayınları: 8, Ders kitabı, Tokat.
Şanlı, A., T. Karadoğan and H. Baydar. 2008. Doğal olarak yetişen tatlı rezene (Foeniculum vulgare var. dulce Mill.)'nin farklı büyüme ve gelişme dönemlerinde uçucu yağ miktarı ve bileşenlerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 3(2): 17-22.
Tanker, N., M. Kovuncu and M. Coşkun. 2004. Farmasötik Botanik. Ankara Üniversitesi Eczacılık FakültesiYayınları: 88, Ders kitabı: 458, Ankara
Telci, I., I. Demirtas and A. Sahin. 2009. Variation in plant properties and essential oil composition of sweet fennel (Foeniculum vulgare Mill.) fruits during stages of maturity. Industrial Crops and Products 30 (1): 126-130
Tunçtürk, R., M. Tunçtürk and D. Türközü. 2011. Van Ekolojik Koşullarında Değişik Azot ve Fosfor Dozlarının Rezene (Foeniculum vulgare Mill.)’de Verim ve Kalite Üzerine Etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 21(1): 19-27.