Yeşim EĞERCİ, M Ömer ÖZTÜRK, Hakan HEKİMHAN

Buğdayda septorya yaprak lekesi hastalığına (Zymoseptoria tritici (Desm. Quaedvlieg & Crous) karşı bazı buğday çeşitlerinin reaksiyonlarının belirlenmesi

Amaç: Bu araştırmada, Ege Bölgesi buğday ekim alanlarında yaygın olarak görülen, verim ve kaliteyi etkileyen Septorya yaprak lekesi hastalığına karşı bölgemiz koşullarında yaygın olarak yetiştirilen buğday çeşitlerinin reaksiyonları belirlenmiştir. Materyal ve Yöntem: Çalışmanın materyalini; enfekteli yapraklardan izole edilen ve tanısı gerçekleştirilmiş virülent Zymoseptoria tritici izolatı, bölgede yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan (10 ekmeklik ve 5 makarnalık buğday çeşitleri) ve bu hastalığa hassas olan Touching-20 ve Tekirdağ buğday çeşitlerine ait tohumlar oluşturmaktadır. Çeşit reaksiyonu denemeleri, iklim odası ve sera koşullarında gerçekleştirilmiş, hastalık skalasına göre değerlendirmeler yapılarak çeşitlerin hastalığa karşı reaksiyon durumları belirlenmiştir. Araştırma Bulguları: İklim odası ve sera koşullarında gerçekleştirilen denemelerde, sadece Alatay çeşidi Orta Dayanıklı (MR) olarak belirlenmiş diğer çeşitler ise hassas ve çok hassas olarak tespit edilmiştir. Gönen 98, Ceyhan 99, Kaşifbey 95, Adana 99, Cumhuriyet 75 ve Ziyabey 98 çeşitlerinin ise ileride yapılacak ıslah çalışmaları için ümitvar olduğu düşünülmektedir. Sonuç: Çalışma ile Septorya yaprak lekesi hastalığına karşı bölgede yaygın olarak tercih edilen çeşitlerin durumu ilk kez belirlenmiştir. Ege Bölgesi'nde Septorya yaprak lekesi hastalığının epidemi yapması durumunda, yaygın olarak kullanılan buğday çeşitlerinin genelinin hassas bulunmasından dolayı, ürün ve verim kayıplarının yaşanabileceği endişesi duyulmaktadır. Ancak; orta dayanıklı olarak belirlenen Alatay çeşidinin, hastalığın her yıl görüldüğü alanlarda ekiminin önerilerek, epidemi riskinin bu şekilde daha aza indirgeneceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Septorya yaprak lekesi, Zymoseptoria tritici, buğday, çeşit reaksiyonu

Evaluation of the reactions of some varieties of wheat against septoria leaf blotch disease (zymoseptoria tritici (Desm. Quaedvlieg & Crous)

Objective: In this study, reactions of wheat varieties widely grown under the conditions of region against Septoria leaf blotch disease which is common in Aegean Region wheat cultivation areas and affects yield and quality were determined. Material and Methods: The material of the study consists of diagnosed and virulent isolate of Zymoseptoria tritici isolated from infected leaves, seeds of wheat varieties widely grown in the region (10 bread and 5 durum wheat varieties) and Touching-20 and Tekirdag wheat varieties that are sensitive to the disease. Variety reactions were carried out through climate chamber and greenhouse conditions. Reactions of the varieties against the disease was evaluated according to the disease scale. Results: In climate chamber and greenhouse conditions, Alatay was determined to be moderate while the others were sensitive to the disease. Gönen 98, Ceyhan 99, Kaşifbey 95, Adana 99, Cumhuriyet 75 and Ziyabey 98 varieties are thought to be hopeful for future breeding. Conclusion: As a result of study, reactions of wheat varieties widely grown in the region against Septoria leaf blotch disease were studied for the first time. There is a concern that if the Septoria disease causes epidemics in the Aegean Region, yield losses may occur due to the sensitivity of the common wheat varieties. However; it is considered that the risk of epidemic will be reduced by recommending the cultivation of Alatay which is found to be moderate, in the areas where the disease is seen every year.

Keywords:

Septoria leaf blotch disease, Zymoseptoria tritici, wheat, variety reactions,

PDF

___

Altın, N., Güngör, H., Yıldırım, İ. 2017. Batı Karadeniz Bölgesi Düzce koşulları altında bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin yaprak hastalıklarına karşı reaksiyonlarının belirlenmesi. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi 5(6):653-659.
Anonim, 2017. Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tüik.gov.tr
Canıhoş, Y., Yağbasanlar, T., Kurt, Ş., Toklu F. 1997. Çukurova Bölgesi’nde bazı önemli buğday çeşit ve hatlarının sarı pas ve septorya yaprak lekesi hastalıklarına karşı reaksiyonları, Ç.Ü.Z.F. Dergisi, 1997, 12, (3):89-98.
Demirbaş, N., Atış, E. 2005. Türkiye Tarımında Gıda Güvencesi Sorununun Buğday Örneğinde İncelenmesi, Ege Üni. Ziraat Fak. Dergisi, 42(1):179.
Eyal Z., Scharen A. L., Prescott J.M. and Ginkel M. 1987. The Septoria Diseases of Wheat: Concepts and Methods of Disease Management. Mexico, D. F.: CIMMYT. 11-20.
Garcia C., Marshall D. 1992. Observations on the Ascogenous Stage of Septoria tritici in Texas. Mycological Research, 96, 65–70.
İren S. 1962. Tarla Bitkileri Hastalıkları. Ayyıldız Matbaası, Ankara, 3-94.
Kurt, S. 2001. Screening of wheat cultivars for resistance to stripe rust and leaf blotch in Turkey. Crop Protection, 21: 495-500.
Medini M., Hamza S. 2008. Pathotype and Molecular Characterization of Mycosphaerella graminicola Isolates Collected from Tunisia, Algeria and Canada. Journal of Plant Pathology, 90 (1), 65-73.
Roelfs A.P., Singh R. P., Saari E.E. 1992. Rust Diseases of Wheat: Concepts and Methods of Disease Management. Mexico, D.F. CIMMYT. 81 pp.
Rosıelle, A.A. 1972. Sources of resistance in wheat to speckled leaf by Septoria tritici. Euphytica 21:152–161.
Saadaoui, E.M. 1987. Physiologic specilization of Septoria tritici in Morocco. Plant Disease, 71:153-155.
Scott, P. R., SandersoN, F. R., Benedıkz, P. W. 1988. Occurrence of Mycosphaerella graminicola, teleomorph of Septoria tritici, on wheat debris in the UK. Plant pathology, Volume 37, Issue 2, 285-290.
Wiese, M. W. 1987. Compendium of wheat diseases. St. Paul, Minnesota, USA. American Phytopathology, 112p.
Zelikovitch, N., Eyal, Z. 1991. Reduction in pycnidial coverage after inoculation of wheat with mixtures of isolates of Septoria tritici. Plant Disease, 75:907-910.
Zillinsky F. 1983. Cereal Diseases, Centro Internacional De Mejoramiento De Maizy Trigo, Mexico, DF, 35-42.