Mehmet ÖTEN, Semiha KİREMİTÇİ, Cengiz ERDURMUŞ

Antalya Doğal Florasından Toplanan Bazı Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Hatlarının Verim Özelliklerinin Belirlenmesi

Bu araştırma, Antalya doğal florasından toplanan bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının verim özelliklerinin belirlenmesi amacıyla, 2014-2015 yıllarında Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nde (BATEM) kışlık olarak yürütülmüştür. Tarla denemeleri, tesadüf blokları deneme deseninde, üç tekrarlamalı olarak kurulmuş ve parsellerin yarısı ot, yarısı da tohum için hasat edilmiştir. Denemede % 50 çiçeklenme gün sayısı, bitki boyu, yeşil ot verimi, kuru ot verimi, kes verimi, biyolojik verim, hasat indeksi, bitkide bakla sayısı, baklada tane sayısı, tohum verimi ve bin tane ağırlığı gözlemleri alınmıştır. İncelenen özellikler arasında istatistiki olarak hatlar arasında önemli farklılıklar saptanmıştır. Çalışmada en erken çiçeklenme, kontrol çeşidinde gerçekleşmiştir. En yüksek yeşil ve kuru ot verimi 32 nolu hattan elde edilmiştir. Tohum verimi açısından 17 nolu hat ön plana çıkmıştır. Sonuç olarak, incelenen özellikler bakımından 45 mürdümük hattı arasında yüksek düzeyde değişkenlik bulunduğu ve büyük bir çoğunluğunun kontrol çeşidinden yüksek verim değerleri gösterdiği belirlenmiştir. Buna göre, Antalya doğal florasından toplanan ve ümitvar olarak seçilen hatlar içerisinde ıslah çalışmaları için çok sayıda genotip yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Mürdümük, yeşil ot verimi, kuru ot verimi, tohum verimi

The Determination of Yield Characteristics of Some Grass pea (Lathyrus sativus L.) Lines Collected from Antalya Natural Flora

This study carried in Batı Akdeniz Agricultural Research Institute (BAARI) for the winter season in 2014-2015 with the purpose of determination of yield characteristics of some grass pea (Lathyrus sativus L.) which were collected from Antalya natural flora. In the field experiments, randomized blocks were created as with three replications, moreover, half of the parcel was harvested for green forage and other half was harvested for seed. In the experiment, 50 % number of flowering days, plant height, green hay yield, dry hay yield, straw yield, biological yield, harvest index, number of pots per plant, number of seeds per pot, seed yield and thousand-seed weight were observed. It was determined that there was a statistically significant difference between the lines. In this study, the earliest flowering was observed on control cultivar. The highest green and dry hay yields were obtained from line number 32. Line number 17 was the best in terms of seed yield. As a result, it was determined that there was a large variability between 45 grass pea lines, and also most of them showed higher yield than control plants. Accordingly, for breeding studies, there are lots of genotypes among lines which were selected as superior and collected from Antalya natural flora.

Keywords:

Grass pea, green hay yield, dry hay yield,

PDF

___

Abd El Moneim, A., M. 1992. Forage legume improvement, Legume Program, Annual Report, 193-249
Alay, F. 2008. Tokat-Kazova koşullarında farklı tohumluk miktarlarının mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarında verim ve bazı agronomik özellikleri üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Altuntaş, E., ve Karadağ, Y. 2006. Some physical and mechanical properties of sainfoin (Onobrychis sativa Lam.) grasspea (Lathyrus sativus L.) and bitter vetch (Vicia ervilia (L.) willd.) seeds. Journal of Applied Sciences, 6 (6) 1373-1379
Andiç, C., Akdeniz, H., Yılmaz, İ., Terzioğlu Ö, Keskin B, Andiç N, Deveci M,ve Arvas, Ö. 1996. Van kıraç şartlarında adi mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının ot verimi üzerinde bir araştırma. Türkiye 3. Çayır-Mer’a Kongresi. 704-709, Erzurum
Anlarsal, A, E., Yücel, C., ve Ülger, A., C. 1996. Çukurova koşullarında bazı baklagil yem bitkilerinin (adi fiğ, yem bezelyesi, mürdümük) bakla ile karışım olarak yetiştirilme olanakları üzerine bir araştırma. Türkiye 3. Çayır-Mer’a ve Yem Bitkileri Kongresi. 17-19 Haziran, 718-724. Erzurum
Aygün, C., Çakal, Ş., ve Kara, A. 2009. Characterization of some coksfoot ( Dactylis glomerata L.) lines from the natural rangelands of Eastern Anatolia. Biological Diversity and Conservation. BioDiCon 2 2 (2009) 57-64 ISSN 1308-5301 Print; ISSN 1308-8084 Online
Bayram, G., Türk, M., Budaklı, E., ve Çelik, N. 2004. Bursa ekolojik koşullarında yetiştirilen yaygın mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının verim ve adaptasyonu üzerinde bir araştırma, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 18(2): 73-84
Benková, M., and Žáková, M. 2001. Evaluation of selected traits in grasspea (Lathyrus sativus L.) genetic resources. Lathyrus Lathyrism Newsletter 2
Bilmez, A., ve Söğüt, T. 2015. Türkiye’nin farklı bölgelerinden sağlanan susam (Sesamum indicum L.) populasyonlarının agro-morfolojik özellikler bakımından karşılaştırılması. 11. Tarla Bitkileri Kongresi. 7-10 Eylül 2015. Çanakkale
Bucak, B., ve Baysal, D. 2001. Harran Ovası koşullarında kışlık olarak yetiştirilen mürdümük (Lathyrus sativus L. ve L. cicera L.) hatlarının ot verimi ve bazı özeliklerinin saptanması. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 5, 3-4: 33-41
Bucak, B. 2009. Harran ovasında kışlık olarak yetiştirilen mürdümük türlerine ait (Lathryus sativus L. ve Lathryus ciceria L.) 10 hattın bazı morfolojik ve agronomik özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2009, 13(4): 57-65
Büyükburç, U., ve Karadağ, Y. 2002. The amount of NO3-N transferred to soil by legumes, forage and seed yield, and the forage quality of annual legume + Triticiale mixtures. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 26 (5) 281-288
Büyükburç, U., ve Karadağ, Y. 2003. Determination of forage yield, root growth and botanical compositions of annual legumes+triticale mixtures under Tokat conditions. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 18 (1) 7-13
Büyükburç, U., İptaş, S., ve Yılmaz, M. 1996. Tokat ekolojik şartlarında yetiştirilen bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının verim ve adaptasyonu üzerinde bir araştırma. Türkiye 3. Çayır-Mera ve Yem Bitkileri Kongresi s: 301-307 Ezurum
Das, N., R. 2000. Lathyrus sativus in rainfed multiple cropping systems in west bengal. Indiaa Review. Lathyrus Lathyrism Newsletter 1, 25-27
Davis, P., H. 1970. Flora Of Turkey and East Aegean Islands. Edinburgh 328-369
De La Rosa, L., ve Martin, I. 2001. Morphological characterization of spanish genetic resources of lathyrus sativus L. Lathyrus Lathyrism Newsletter 2, 31-34
Fırıncıoğlu, H., K., Uncuer, D., Ünal, S., ve Aydın, F. 1996. Bazı fiğ (Vicia sp.) ve mürdümük (Lathyrus sp.) türlerinin tarımsal özellikleri üzerine bir araştırma. Türkiye 3. Çayır-Mera ve Yem Bitkileri Kongresi s: 685-691, Ezurum
Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O., ve Gürbüz, F. 1987. Araştırma ve Deneme Metodları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. 295 Ankara
Gedik, A. 2007. Bazı müdümük ( Lathyrus sativus L. ) varyete, hat ve çeşitleri arasındaki morfolojik, tarımsal ve moleküler farklılıkların saptanması üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi
Gül, D., Sümerli, M., ve Yılmaz, Y. 2004. Diyarbakır koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi 10(4):416-421
Gündüz, G., M. 2012. Köy populasyonu yaygın mürdümük (Lathyrus sativus L.) çeşitlerinin tohum verimi ve bazı bitkisel özellikleri. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi
Hanbury, C., D., Sarker, A., Siddique, K., H., M., and Perry, M., W. 1995. Evaluation of lathyrus germplasm in a Mediterranean type environment in South-western Australia. CLIMA Occasional Publication No. 8, Perth
Jackson, M., T., and Yunus, A., G. 1984. Variation in the grasspea ( Lathyrus sativus L.) and wild species. Euphatica 37: 549-559
Joshi, M. 1997. Status of grasspea (Lathyrus sativus L.) genetic resources in Nepal, Lathyrus Genetic Resources Network, Proceedings of a IPGRI-ICARDA-ICAR Regional Working Group Meeting, 8-10 December, New Delhi, India
Karadağ, Y., ve Büyükburç, U. 2003. Tokat ekolojik koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Gazi Osmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20 (1) 135-141
Karadağ, Y., İptaş, S., ve Yavuz, M. 2004. Agronomic potential of grasspea (Lathyrus sativus L.) under rainfed condition in semi-arid regions of Turkey. Asian Journal of Plant Sciences, 3 (2): 151-155
Karadağ, Y., ve İptaş, S. 2007. Tokat ekolojik koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hat ve varyetelerinin agronomik potansiyelleri üzerine bir araştırma. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran 2007, Erzurum
Karadağ, Y., ve Yavuz, M. 2010. Seed yields ve biochemical compounds of grasspea (Lathyrus sativus L.) lines grown in semi-arid regions of Turkey, African Journal of Biotechnology. 9 (49): 8343-8348
Karadağ, Y., Özkurt, M., Akbay, S., Kır, H. 2012. Tokat-Kazova ekolojik koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının verim ve verim özelliklerinin belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 5 (2): 11-13, 2012 ISSN: 1308-3945
Kökten, K., Bakoğlu, A. ve Kavurmacı, Z. 2011. Elazığ koşullarında mürdümük (Lathyrus sativus L.)’te farklı sıra arasının tohum verimi ve verim öğeleri üzerine etkisi. Bingöl Ünversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 1(1): 37-42
Mikić, A., Mihailović, V., Ćupina, B., Krstić, D., Vasiljević, S., and Milić, D. 2010. Forage and seed yield components in four French landraces of grass pea (Lathyrus sativus L.) Sustainable use of Genetic Diversity in Forage and Turf Breeding. Springer, Dordrecht, pp 127–130
Malek, M., A. 1997. Genetic resources of grasspea (Lathyrus sativus L.) in Bangladesh, Lathyrus Genetic Resources Network, Proceedings of a IPGRI-ICARDA-ICAR Regional Working Group Meeting,8-10 December,New Delhi, India
Milczak, M., Pedinski, M., Mnicfiowska, H., Szwed-Urbas, K., and Rybinski, W. 2001. Creative breeding of grasspea (Latyrus sativus L.) in Poland. Latyrus lathyrism Newsletter 2: 85-88
Noto, F., Poma, I., Gristina, L., Venezia, G., and Ferrotti, F. 2001. Bioagronomic and qualitative haracteristics in Lathyrus sativus lines. In:Proceedings 4th European Conference on Grain Legumes (eds. AEP) 8-12 July 2001, Cracow,Poland. P 183
Pandey, R., L., Sharma, R., N., and Chitale, M., W. 1997. Status of lathyrus genetic resources in India, Lathyrus Genetic Resources Network, Proceedings of a IPGRIICARDA-ICAR Regional Working Group Meeting, 8-10 December, New Delhi, India
Plitmann, U., Gabay, R., and Cohen, O. 1995. Innovations in the tribe vicieae (Fabaceae) from Israel. Israel Journal Plant Science 43: 249–258
Polignano, G., B., Uggenti, P., Olita, G., Bisignano, V., Alba, V., and Perrino, P. 2005. Characterization of grasspea (Lathyrus sativus L.) entries by means of agronomically useful traits, Lathyrus Lathyrism Newsletter. 4, 9-14
Robertson, L., D., and Abd El Moneim, A., M. 1996. Lathyrus germplasm collection, conservation and utilization. In: Lathyrus Genetic Resources in Asia. Proceedings of a Regional Workshop, December 27-29, Raipur, India
Rohlf, F., J. 1991. NTSYS-pc. Numerical taxonomy and multivariate analysis system. Exeter Software, Setauket, NY, USA
Rybinski, W., Szot B, and Rusinek, R. 2008. Estimation of morphological traits and mechanical properties of grasspea seeds (Lathyrus sativus L.) originating from EU countries, International Agrophysics, 22, 261-275
SAS Institute 1998. INC SAS STAT users’ guide release 7.0, Cary, NC, USA
Sabancı, C., O., Enginoğlu, G., ve Özpınar, H. 1996. Menemen koşullarında koca fiğ (Vicia narbonensis L.) ve mürdümük (Lathyrus sativus L.) adaptasyonu üzerinde bir araştırma. Türkiye 3. Çayır-Mer’a ve Yembitkileri Kongresi 287-292, 17-19 Haziran, Erzurum
Sayar, M., S., Han, Y., Seydoşoğlu, S., ve Başbağ, M. 2013. Diyarbakır ekolojik koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının ot verimi, ot verimini etkileyen özellikler ile özellikler arası ilişkilerin belirlenmesi. 10. Tarlabitkileri Kongresi. 10-13 Eylül 2013. Konya
Sayar, M., S., ve Han, Y. 2015. Mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının tohum verimi ve verim komponentlerinin belirlenmesi ve GGE biplot analiz yöntemiyle değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Dergisi. 21 (2015) 78-92
Serin, Y. 2006. Çayır mera yem bitkileri danışma kurulu. Ön çalışma raporu. Denizli
Tavoletti, S., Iommarini, L., Crino, P., and Granati, E. 2005. Collection and evaluation of grasspea (Lathyrus sativus L.) germplasm of central Italy, Plant Breeding, 124, 388-391
Tutin, T., G. 1981. Flora of Europea. Vol.2,Cambridge Universty Pres, 136-145
Türk, M., Albayrak, S., ve Çelik, N. 2007 Estimates of broad-sense heritability for seed yield and yield components of grasspea (Lathyrus sativus L.) Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 31,155-158
Kendir, H. 1996. Adi mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarında tohum verimi ve verim komponentleri. Tarım Bilimleri Dergisi. Cilt:5, Sayı:3, 79-81, Ankara