Lise Öğrencilerinin Deizm Algısı: İstanbul Başakşehir Örneği

Öz İnsanlık tarihinin tümü ele alındığında, dinsizliğin bireylerle sınırlı kaldığı, toplumların ise dinsiz olarak varlığını sürdürmediği görülmektedir. Bir başka deyişle insan topluluğunun var olduğu her yerde din de var olmuştur. Çünkü insanoğlu; evreni, doğayı ve kendini anlama ve anlamlandırma yolculuğunda, insan-üstü / insan-ötesi bir gücün varlığına her zaman ihtiyaç duymuştur. Maruz kaldığı felaketlerin getirdiği acılardan kurtulma isteklerini, yaşadığı hayattan beklentilerini, geleceğe dair umut ve kaygılarını yöneltebileceği bir Tanrının varlığı ve bu Tanrı ya da Tanrılara güvenebileceği duygusu, insanın ruhsal rahatlığa kavuşmasını sağlayan temel unsurlardan biri olmuştur. Elbette her dönemde din anlayışları farklılık ve çeşitlilik göstermiştir. Deizmi de bu farklı anlayış ve bakış açılarından biri olarak ele almak mümkündür. Makalede, gelişim psikolojisine göre ergen kategorisinde yer alan liseli gençlerin deizm algısı, öğretmen ve öğrencilerin perspektifinden olmak üzere iki ayrı aşama ve yöntem ile ele alınmıştır. Birinci aşamada, farklı branşlardan 20 öğretmenle görüşme yapılmış, öğretmenlere, dersine girdikleri öğrencilerin deizm algıları sorulmuştur. Bu algının oluşmasındaki etkenler, deizmin öğrencilerin duygu dünyasındaki karşılığı nitel görüşme notları çerçevesinde ele alınmıştır. İkinci aşamada ise İstanbul’un Başakşehir ilçesindeki 338 öğrencinin örneklemini oluşturduğu nicel bir araştırmanın verileri yer almaktadır. Ergenlerin deizm düşüncesine karşı farkındalık boyutu, içinde bulundukları çalkantılı dönemin ve çevresel faktörlerin deizm algısı üzerindeki etkisi, öğrencilerin ebeveynleriyle ilişkileri ve yaygın ebeveyn tutumlarının bir faktör olarak deizme yönelme üzerindeki belirleyiciliği, okul türünün deizmi anlamlandırma sürecine olan katkısı ele alınmıştır. Sosyal medyanın, bireysel farklılıkların ve alınan akademik / ahlaki eğitimin de bu algının oluşmasına olan etkileri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Başakşehir, Deizm, Deizm Algısı, Din, Ergenlik, Gençlik

A Sociological Study on High School Students' Perception of Deism Istanbul / Basaksehir Example

Considering the entire history of humanity, it is seen that atheism is limited to individuals, and societies do not exist without religion. In other words, wherever human society existed, religion also existed. Because human beings; In his journey to understand and make sense of the universe, nature and himself, he has always needed the existence of a super-human / post-human power. The existence of the God to whom he can direct his wishes to get rid of the pains brought by the disasters he has been exposed to, his expectations from the life he lives, his hopes and concerns about the future, and the feeling that he can trust this God or Gods have been one of the basic elements that enable people to attain spiritual comfort. Of course, religious understandings have difference and varied in every period. It is possible to consider deism as one of these different understandings and perspectives. In the this article, the perception of deism among high school students, who are in the adolescent category according to developmental psychology, is discussed in two different stages and methods, from the perspective of teachers and students. In the first stage, interviews were conducted with 20 teachers from different branches, and the teachers were asked about the perceptions of deism of the students they attended. The factors in the formation of this perception, the equivalent of deism in the emotional world of the students, were discussed within the framework of the qualitative interview notes. In the second stage, there is the data of a quantitative research in which 338 students in Istanbul's Başakşehir district are sampled. Adolescents' awareness of the idea of deism, the impact of the turbulent period and environmental factors on the perception of deism, the relationship of students with their parents and the determinant of common parental attitudes as a factor, and the contribution of school type to the process of making sense of deism are discussed. The effects of social media, individual differences and academic / moral education on the formation of this perception were also examined.

Keywords:

Başakşehir, Deism, Deism Perception, Religion, Adolescence, Youth,

PDF

___

Aydın, M. (1990). Din Felsefesi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yay.
Aytepe, M. (2017). “Deizm ve Bilim İlişkisi ve İslam Düşüncesi”. Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm, Ed. Sönmez, V. vd. Van: Ensar Neşriyat, 193-214.
Bloom, P. (2015). “Evrimsel Bir Rastlantı Olarak Dini İnanç”. Çev. Osman Zahid Çiftçi. Beytülhikme Dergisi, 9:163-176.
Bolay, S. H. (1990). Felsefi Doktrinler Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yay.
Cevizci, A. (2013). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yay.
Çoşkun, İ. (2017). “Modern Çağın Deizmin Nedenleri”. Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm, Ed. Sönmez, V. vd. Van: Ensar Neşriyat: 41-69.
Dorman, E. (2017). “Tarihsel ve Teolojik Açıdan Deizm ve Eleştirisi”. Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm, Ed. Sönmez, V. vd. Van: Ensar Neşriyat: 217-242.
Dorman, E. (2009). Deizm ve Eleştirisi: Tarihsel ve Teolojik Bir Yaklaşım. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi.
Düzgün, Ş. A. (2017). “Deizm: Öncü İsimler ve Temel Doktrin”. Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm, Ed. Sönmez, V. vd. Van: Ensar Neşriyat.
Erdem, H. (2018). “DEİZM”, TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/deizm (19.05.2018)
Erdem Ö. F. (2021). Bir Müslüman Deizm ve Ateizme Nasıl Bakmalı? İstanbul: Beyan Yayınları.
Keleş, E. (2017). “Deizm, Ateizm, Nihilizm Kıskacında İnsanlık”. Diyanet Dergisi, 320: 4-5.
Kılavuz, A. (2006). “Ergenlerde Özdeşleşme ve Din Eğitimi (Lise Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma). Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi: 301-302.
Korkmaz, A. (2019). Ateizmin Psiko-Sosyolojisi 1 21.yy Örneği Teorik Çerçeve. Konya: Palet Yayınları.
Malkoç, M. (2019). “Gençliği Dini Değerlerden Uzaklaştıran Sebepler’’. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi yayınları, 8/16: 252-268.
Menküç, D. (2019). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Görüşleri Işığında Liselerde Deizm Düşüncesi. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi.
Osmanoğlu, C. (2014). “Din Eğitiminin Gelişimsel Temeli Olarak İnanç”. Bilim Name Düşünce Platformu, 27: 177-206.
Öztaş, M. (2006). Deizm ve Dini Hayat. Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi.
Öztürk, M. (2017). “Deizmin Ayak Sesleri”. Karar. 15.04.2017.
Öztürk, Y. N. (2015). Tanrıdan Başka İnsanüstü Tanımayan İnanç: Deizm. İstanbul: Yeni Boyut Yayınları.
Peker, H. (2018). Tanrı ve Din Tasavvuru Bağlamıyla Deizm ve Yayılımı Üzerine. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5/8: 13-42.
Roy, O. (2003). Küreselleşen İslam. Çev. Haldun Bayrı. İstanbul: Metis Yayınları.
Şimşek, S. (2018). Ortaöğretim Öğrencileri Arasında Yaygınlaşan Ateizm ve Deizm Düşüncesini Önlemede Din Eğitiminin Önemi. Yüksek Lisans Tezi. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi.
https://www.yenisafak.com/yazarlar/ergun-yildirim/deizmin-sucunu-dindarlarda-gormek-2045174
https://www.yenisafak.com/yazarlar/ozlem-albayrak/deizm-mi-sekulerizm-mi-2045217
https://www.ikdam.org/genclik-ve-inanc-calistayi-sonuc-bildirisi/
https://www.karar.com/yazarlar/mustafa-ozturk/deizmin-ayak-sesleri-3777