Türkçede Ödünçlenen Arapça Kökenli kelimelerin Anlam Değişimi Üzerine

Diğer dünya diller gibi yenilik, değişim, zenginleşme ve gelişim, Türk dilinin kendi bünyesinde; iç dinamiklerinde olduğu gibi diğer dünya diller ile de kurduğu ilişki ve ödünçlemeler ile süre gelmiştir. İslamiyet’i kabul edip Batı’ya on birinci yüzyılda yönelen Oğuz Türklerinin yazılı bir dili olmadığı bilinmektedir. Yerleşik hayata geçmeleri ile on üçüncü yüzyıldan itibaren yazı dili oluşmaya başladı. Oğuz Türklerinin tanıştıkları ve benimsedikleri İslamiyet’in kutsal kitabının Arapça olması ve peygamberinin de Arapça konuşması, bu dile olan saygınlığı ve kutsiyet inancını beraberinde getirdi. Dünyanın köklü ve eski milletlerinden biri olan Araplar ve onların sahip oldukları dilleri Arapça, dünyanın en eski ve ilginç dillerinden birisidir. Yapılan ödünçlemelerde bazı sözcüklerde anlamsal pek çok eşdeğerlik problemleri görülebilmektedir. Lars Johanson’un Dillerin İlişkisi ve Etkinin Açıklanması Modeli yani Kod Kopyalama Modeli bu çalışmaya uygulanmıştır. Bu modele göre sosyal açıdan baskın dil (B) Arapçadır, sosyal açıdan zayıf dil (A) Türkçedir. Çalışmada; X’in Y’ye verdiği alıntılardaki anlam sapmaları, Arapçadan Türkçeye geçen alıntılar üzerine inceleme yapılmıştır. Bu çalışmada Türkçenin ödünçlediği sözcüklerin semantik (anlamını aynen koruma, yan anlam kazanma, anlamından saparak yeni bir anlam kazanma) değişimi irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Türkçe, Arapça, ödünçleme, semantik değişim, anlamsal sapma

On Semantic Change of Copied Arabic Origin Words In Turkish

The Turkish language's relationship with other world languages, as well as the borrowing system it has established, as well as its internal dynamics, have all seen innovation, change, enrichment, and progress. The Oghuz Turks, who joined Islam and converted to Christianity in the eleventh century, were reported to lack a written language. In the thirteenth century, the written language began to emerge as a result of its establishment. The fact that the scripture of Islam, which the Oghuz Turks met and adopted, was in Arabic and that the prophet spoke Arabic, brought with it the dignity and the belief of holiness in this language. Arabs, one of the long-established and ancient nations of the world whose language is Many semantic equivalence concerns can be noticed in some of these borrowings. Lars Johanson’s the Relationship of Languages and Explanation of Effect Model so the Code coping model was applied to this study. According to this model, the socially dominant language is Arabic (B), the socially weak language is Turkish (A). In this study; the semantic deviations in quotations given from B to A,an examination was made on the quotations from Arabic to Turkish. The semantic modification of terms adopted from Turkish is investigated in this study (to keep their meaning, gain connotation, and get a new meaning by departing from their meaning).

Keywords:

Turkish, Arabic, borrowing, semantic change, semantic deviation,

PDF

___

Bernard, L., (2000). “Çağdaş Arapçanın Siyasi Terminolojide Osmanlı Mirası” L. Carl Brown, İmparatorluk Mirası, (Haz: Elçin Genç) İstanbul.
Clauson, G, Sir. (1972). An etymological dictionary of pre-thirteenth-century Turkish. Oxford.
Doğruer, B. E. (2018). “Türkçedeki İki Alıntı Sözcük Ceviz ve Koz Üzerine”, Turkish Studies. Volume 13/5, Winter 2018, p. 147-156 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12961 ISSN: 1308-2140, Ankara-Turkey.
Eren, H. (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü. Ankara: Bizim Büro Basım Evi.
Haugen, E. (2010). “Dilbilimsel Ödünçlemenin Analizi” (Çev. Caner Kerimoğlu), Dil Araştırmaları, 7: 131-157, Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü, Ankara.
İşler, E., ve Özay, İ. (2011). Türkçe-Arapça Kapsamlı Sözlük. Fecr Yay., Ankara.
Kaşgarlı, A., R. (2019). Dil İlişkisi Bağlamında Teyipcan Eliyev’in Şiirlerindeki Çince Alıntılar. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 68 (Aralık), 181-204.
Johanson, L. (2007). Türkçe dil ilişkilerinde yapısal etkenler. (çev. Nurettin Demir) Ankara: Türk Dil Kurumu.
Mutçalı, S., (2015). Arapça-Türkçe Sözlük, Dağarcık. Yay., İstanbul.
Neccār, M. T. (1992). “el-Lugatü’l-ʿArabiyyetü’l-Muʿâsıra”, Muḥâḍaratü Celseti’l-Mücemmaʿ, 247-251.
Neccār, Nâdiye Ramadân, (2017). Fıkḥu’l-Lugati’l-ʿArabiyye ve Hasâisuhê, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye,.
Ömer, A. M. (2008). Mu ‘cemü’l-Lügati’l-‘Arabiyyeti’l-Mu ‘âsıra, I. bs., Kahire: ‘Âlemü’l-Kütüb,.
Özezen, M. Y. (2015). Ana Çizgileriyle Osmanlı Türkçesinde Arapça Etkilerin Grameri. İstanbul: Karahan Kitapevi. Parlatır, İ. (2000., Osmanlıca Türkçe Sözlük. Yargı yayınları, İstanbul.
Pomorska, M. (2005). Arabic loanwords in Chulym. Rocznik Orientalistyczny. 2005, T. LVIII / Z. 1, 141-147.
Shukula, S., Jeff Connor-Linton (2006). “Language change”, An Introduction to Language and Linguistics, 275-310, Ed. Ralph W. Fasold, Jeff Connor Linton, Cambidge University Press, Cambridge.
Tietze, A. (2002). Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı. C.I A-E, Simurg Yayınları, İstanbul-Wien.
Türk Dil Kurumu (1988). Türkçe Sözlük I-II. Türk Dil Kurumu, Ankara.
Yaşar, A. (1996). Arapça’nın Temel Kuralları: Sarf-Nahiv, II. bs., İzmir: Anadolu Matbaacılık.
Yıldız, M. (2008). “Arapçanın İslamî İlimlerdeki Yeri ve Önemi”, Hitit Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Çorum.
Wehr, H. (1976). A dictionary of modern written Arabic. ed. J. Milton Cowan, New York: Spoken Language Services, Inc., Ithaca. (Wehr)