Nâilî-i Kadîm Divanı’nda Seciye ve Ruh Tasvirleri

Klasik Türk şairi insanı gözle görülecek şekilde tasvir etmekten öte kişiyi ruhuyla ve karakteriyle gösterme yolunu tercih eder. Klasik şiirde insan, fizik olarak değil ruhen tasvir edilir. Bu durum şiirin doğasına da uygundur. Klasik Türk şairinin bu amaç doğrultusunda yazmış olduğu şiirlere bakıldığında bir insanın ruhî yapısını ve yaratılışını etkili bir şekilde tasvir ettiği görülmektedir. Gözle görülemeyen durumların tasviri olan seciye ve ruh tasvirleri şairlerin şiirlerinde en çok başvurduğu tasvirlerdendir. Bu makalede seciye ve ruh tasvirleri klasik Türk şiiri örnekleri içerisinde incelenmiştir. Nitel araştırma özelliği taşıyan bu çalışmada doküman incelemesi yapılarak seciye ve ruh tasviri olan beyitler Nâilî-i Kadîm Divanı’nda tespit edilmiş ve ardından tahlil edilmiştir. Çalışma sonucunda Nâilî’nin karakterleri ve ruhi yapıları benzeşimler oluşturarak, karanlık-aydınlık ile betimleyerek tasvir ettiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Nâilî-i Kadîm, seciye, ruh, aydınlık, karanlık.

Depictions of Character and Spirit in the Divan of Nâilî-i Kadîm

The classical Turkish poet prefers to show the person with his soul and character rather than describing the human being in a visible way. In classical poetry, man is depicted not physically but spiritually. This situation is also suitable for the nature of the poem. When we look at the poems written by the classical Turkish poet for this purpose, it is seen that he effectively describes the spiritual structure and creation of a person. Character and soul depictions, which are the descriptions of invisible situations, are the most frequently used descriptions of poets in their poems. In this article, depictions of character and soul are examined within the examples of classical Turkish poetry. In this study, which has the feature of qualitative research, the couplets, which are descriptive of character and spirit, were determined in the Divan of Nâilî-i Kadim and then analyzed by making document analysis. As a result of the study, it was seen that Naili portrayed the characters and spiritual structures by creating analogies and describing them with dark-light.

Keywords:

Nâilî-i Kadîm, character, spirit, light, darkness,

PDF

___

Alkan, Ç. (2013). “Algıda Seçicilik”. I ve II Psikoloji Makaleleri. Kişisel Gelişim Dergisi. S. 015. s. 1-5.
Ay, Ü. (2009). “Divan Şiirinde Güneşin Sevgili Tipine Yansıması Hakkında Bir Değerlendirme”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. s. 117-162.
Bilgin, Ö. (2019). “İbn-i Sînâ’nın Mizaç Teorisi Sadece Fizyolojik Bir Sorun Mudur?”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research. 12/65. s. 580-599.
Çağrıcı, M. (2008). Sabır. İslâm Ansiklopedisi. Cilt 35, s. 337-339.
Çelik, H. F.; Hocaoğlu, Ç. (2016). “Major Depresif Bozukluk Tanımı, Etyolojisi ve Epidemiyolojisi: Bir Gözden Geçirme”. Journal Of Contemporary Medicine. 6(1): s. 51-66.
Eliade, M. (2017). Mitler, Rüyalar ve Gizemler. Çev. Cem Soydemir. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Engin, A. O.; Calapoğlu, M. vd. (2008). “Davranışlarımızın Genetik ve Çevresel Boyutları”. Kafkas Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 1/2, s. 37-56.
Freud, S. (2010). Psikanaliz Üzerine. İstanbul: Say Yayınları.
Güler, K. B. (2006). Öğrenilmiş Çaresizlik/ Çalışma Hayatında. İstanbul: Liberte Yayınları.
Kafes, A. Y. (2021). “Depresyon ve Anksiyete Bozuklukları Üzerine Bir Bakış”. Humanistic Perspective, 3/1, s. 186-194 .
Karaköse, S. (2004). “Divan Şiiri Gazellerinde Tasvir ve Tahkiye”. İlmi Araştırmalar. 18, s. 45-59.
Kavak, F. (2008). Kur’an’da Edebî Tasvir. Uludağ Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doktora Tezi. Bursa.
Kavak, F. (2020). “Edebî Tasvir ve Arap Edebiyatı’na Yansımaları”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 29/1, s. 189-228.
Kılıç Gündoğdu, A. (2009). Mai ve Siyah Romanında Tasvirler ve Yüklendiği Fonksiyonlar. Adnan Menderes Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Adana.
Kızıleliş, G.; Aykıt, A. (2020). “İhvân-ı Safâ’da Mizâç Teorisi Çerçevesinde Huyların Değişiminin İmkânı”. Eskiyeni, 41 (Eylül/September 2020), s. 515-540. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.752741
Kutluk, İ. (1962). “Nailî-i Kadîm Hayatı ve Eserleri”. Yüksek İslam Enstitüsü Dergisi. Yüksek İslam Enstitüsü Yayınları. 1/1, s. 4-40.
Metinlerle Tasavvuf Terimleri Sözlüğü (MTTS) (2006). ed. Zafer Erginli. İstanbul: Kalem Yayınevi.
Mum, C. (2007). Sebk-i Hindî. Türk Edebiyatı Tarihi II, C. 2, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Nâilî-i Kadîm Dîvânı (2019). Haz. Haluk İpekten, e-kitap, Kültür Bakanlığı Yayınları. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/67155,naili-i-kadim-divanipdf.pdf?0
Onay, A. T. (2009). Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı. Haz. Cemal Kurnaz. İstanbul: H Yayınları.
Özen, D. Ş.; Temizsu, E. (2010). “Anksiyete ve Depresif Bozukluklarda Örtüşen ve Ayrışan Belirtiler”. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. ¬ Current Approaches In Psychıatry. 2(1). s. 1¬-14.
Özkan, A.; Baltacı, S. (2020). “Freud ve Lacan’ın Psikanalitik Kuramlarında Yastan Ayrışan Melankolik Özne”. Psikoloji Çalışmaları Studies in Psychology, 40(2). s. 317–333. https://doi.org/10.26650/SP2019-0056
Taburoğlu, Ö. (2016). Resim, Söz ve Yazı İmge Yaratmanın ve Bozmanın Yolları. İstanbul: Doğu ve Batı Yayınları.
Uçan Eke, N. (2019). “Nâ’ilî’nin Gazellerinde ‘Siyah’ Metaforunun İzinde”. SUTAD. 45, s. 193-217.
Uludağ, S. (2006). Müşahede. İslâm Ansiklopedisi. Cilt 32, s. 152-153.
Uzun, Ş. (2015). “Klasik Türk Şiirinde Şeb-i Yeldâ”. Selçuk Üniversitesi/Seljuk University Edebiyat Fakültesi Dergisi/Journal of Faculty of Letters. 34, s. 353-370.
www.ege-edebiyat.org (erişim 10 Ağustos 2022).
Yaşar, Ç. (2007). Ötüken Türkçe Sözlük. İstabul: Ötüken.
Yıldırım, H. (2015). “Divan Şairlerine Göre Burçlar”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research. 8/41. s. 340-353.
Yıldırım, N. (2008). Fars Mitolojisi Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Zorbacı, A. (2020). İhvân-ı Safâ Risâlelerinde Gök Cisimlerinin İnsan Üzerindeki Etkileri. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya.