Murat MUTLU, Halil ÖZCAN, Mehmet Fatih ÜSTÜNDAĞ

Böbrek Donörlerinde Organ Vericiliği Sonrası Sağlık Kaygısı ve Yaşam Kalitesi

Amaç: Bu çalışmada Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Organ Nakli Ünitesi’nde organ vericiliği için tek taraflı nefrektomi yapılan ve nefroloji polikliniğinde takip edilen donörlerin (vericilerin) sosyodemografik verileriyle beraber sağlık kaygı düzeyleri ve yaşam kalitelerinin incelenmesi hedeflenmiştir. Yöntemler: 2004 yılından bu yana transplantasyon (nakil) amaçlı tek taraflı nefrektomi uygulanan ve izlemi süren 30 donör çalışmaya katıldı. Donörlerin yaşam kalitelerini değerlendirmek için Kısa form-36 ölçeği kullanıldı. Sonuçlar Türk toplumunda önceden belirlenmiş değerlerle karşılaştırıldı. Katılımcıların sağlık kaygıları, Sağlık Kaygısı Envanteri ile ölçüldü. Analizlerde IBM SPSS (V.21) paket programı kullanıldı. Bulgular: Böbrek vericilerinde fiziksel fonksiyon, fiziksel rol güçlüğü, ağrı, sosyal fonksiyon, emosyonel rol güçlüğü alt puanlarında Türk toplumu ortalama değerlerinden düşük puanlar elde edildi. Genel sağlık, mental sağlık ve vitalite alanlarında vericilerle Türk toplumu standart puanları arasında fark yoktu. Sağlık kaygısı donörlerde sağlıklı gönüllülerden yüksekti. Sonuç: Donörlerde yaşam kalitesi Türk toplumu st

Anahtar Kelimeler:

Donör, böbrek, sağlık kaygısı, yaşam kalitesi

Postoperative Health Anxiety and Quality of Life in Kidney Donors

Objective: In this study, it was aimed to examine the sociodemographic data, health anxiety levels, and quality of life of donors who underwent unilateral nephrectomy for organ donation in the Organ Transplantation Unit of Ataturk University Medical Faculty and were followed up in the nephrology outpatient clinic. Methods: Thirty donors who had undergone unilateral nephrectomy for transplantation and were followed up since 2004 were taken to the study. The Short Form-36 scale was used to assess the donors’ quality of life. The results were compared with predetermined values in Turkish population. Health concerns were measured with the Health Anxiety Inventory. IBM’s Statistical Pacakge for Social Sciences (V.21) package program was used in the analysis. Results: In kidney donors, sub-scores of physical function, physical role difficulty, pain, social function, and emotional role difficulty were lower than the average of the Turkish population mean values. There was no difference between the donors and Turkish population mean scores in general health, mental health, and vitality. Health anxiety was higher in donors than healthy volunteers. Conclusion: The quality of life in donors was lower than the standard values of Turkish population, and health concerns were higher than those of the healthy volunteers.

Keywords:

Donor, kidney, health anxiety, quality of life,

PDF

___

American Psychiatric Association (2011). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th edn).
Balaska, A., Moustafellos, P., Gourgiotis, S., Pistolas, D., Hadjiyannakis, E., Vougas, V., & Drakopoulos, S. (2006). Changes in health-related quality of life in Greek adult patients 1 year after successful renal transplantation. Experimental and Clinical Transplantation, 4(2), 521–524.
Bramstedt, K. A. (2018). What’s mine is yours: Long-term experiences of Good Samaritan organ donors. Journal of Patient Experience, 5(1),16–20. [CrossRef]
Chen, C. H., Chen, Y., Chiang, Y. J., Wu, C. T., Chen, H. W., & Chu, S. H. (2004). Risks and quality-of-life changes in living kidney donors. Transplantation Proceedings, 36(7), 1920–1921. [CrossRef]
Demiral, Y., Ergör, G., Ünal, B., Semin, S., Akvardar, Y., Kıvırcık, B., & Alptekin, K. (2004). SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeğinin Genel Toplum Örneğinde Güvenirliliği. 1. Sağlıkta Yaşam Kalitesi Sempozyumu Özet Kitabı (vol. 45). Emek Matbaası.
Dogukan, A., Tokgöz, B., Oymak, O., Taşkapan, H., Sözüer, E.,Yılmaz, Z., Patıroğlu, T., Düşünsel, R., & Utaş, C. (2003). Böbrek transplantasyonu uygulanan olgular: 5 yıllık sonuçların analizi. Erciyes Tıp Dergisi, 25, 86–91.
Erek, E. (1988). Nefroloji (ss. 9–284). Emek matbaacılık.
Faeder, S., Moschenross, D., Rosenberger, E., Dew, M. A., & DiMartini, A. (2015). Pychiatric aspects of organ transplantation and donation. Current Opinion in Psychiatry, 28(5), 357–364. [CrossRef]
Frade, I. C., Fonseca, I., Dias, L., Henriques, A. C., Martins, L. S., Santos, J., Sarmento, M., & Lopes, A. (2008). Impact assessment in living kidney donation: Psychosocial aspects in the donor. Transplantation Proceedings, 40(3), 677–681. [CrossRef]
Fricchione, G. L. (1989). Psychiatric aspects of renal transplantation. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 23(3), 407–417.[CrossRef]
Fujısawa, M., Ichikawa, Y., Yoshiya, K., Isotani, S., Higuchi, A., Nagano, S., Arakawa, S., Hamamı, G., Matsumoto, O., & Kamidono, S. (2000). Assessment of health-related quality of life in renal transplant and hemodialysis patients using the SF-36 health survey. Urology, 56(2),201–206. [CrossRef]
Haenen, M. A., de Jong, P. J., Schmidt, A. J., Stevens, S., & Visser, L. (2000). Hypochondriacs’ estimation of negative outcomes: Domain-specificity and responsivenes store assuring and alarming information. Behaviour Research and Therapy, 38(8), 819–833. [CrossRef]
Humar, A., Denny, R., Matas, A. J., & Najarian, J. S. (2003). Graft and quality of life outcomes in older Recepients of a kidney transplant. Experimental and Clinical Transplantation, 2, 69–72.
Jaconson, H. R., Striker, G. E., & Klahr, S. (1995). The principles and practice of nephrology. St Louis Mosby, 650–726.
Johnson, E. M.,, Anderson, J. K., Jacobs, C., Suh, G., Humar, A., Suhr, B. D., Kerr, S. R.,, & Matas, A. J. (1999). Long-term follow-up of living kidney donors: Quality of life after donation. Transplantation, 67(5), 717–721. [CrossRef]
Karapıçak, Ö. K.,, Aktaş, K., & Aslan, S. (2012). Panik bozukluğunda sağlık kaygısı envanteri (haftalık kısa form) Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Klinik Psikiyatri, 15, 41–48.
Kitapçı, M. T. (2000). Renal transplant değerlendirmesinde radyonüklid yöntemler. Türk Nefroloji Diyaliz Transplant Dergisi, 1, 8–13.
Koçyiğit, H., Aydemir, Ö., Ölmez, N., & Memiş, A. (1999). Kısa form 36 (KF-36)’nın Türkçe versiyonunun güvenilirliği ve geçerliliği. İlaç ve Tedavi Dergisi, 12, 102–106.
MacSwain, K. L. H., Sherry, S. B., Stewart, S. H., Watt, M. C., Hadjistavropoulos, H. D., & Graham, A. R. (2009). Gender differences in health anxiety: An investigation of the interpersonal model of health anxiety. Personality and Individual Differences, 47(8), 938–943. [CrossRef]
Massey, E. K., Pronk, M. C., Zuidema, W. C., Weimar, W., van de Wetering, J., & Ismail, S. Y. (2022). Positive and negative aspects of mental health after unspecified living kidney donation: A cohort study. British Journal of Health Psychology, 27(2), 374–389. [CrossRef]
Miller, L. (1984). Neuropsychological concepts of somatoform disorders. International Journal of Psychiatry in Medicine, 14(1), 31–46. [CrossRef]
Ong, J. Q. L., Lim, L. J. H., Ho, R. C. M., & Ho, C. S. H. (2021). Depression, anxiety, and associated psychological outcomes in living organ transplant donors: A systematic review. General Hospital Psychiatry, 70, 51–75. [CrossRef]
Ponton, P., Rupolo, G. P., Marchini, F., Feltrin, A., Perin, N., Mazzoldi, M. A., Giacon, B., Baldan, N., & Rigotti, P. (2001). Quality-of-life change after kidney transplantation. Transplantation Proceedings, 33(1–2), 1887–1889. [CrossRef]
Salkovskis, P. M., Rimes, K. A., Warwick, H. M. C., & Clark, D. M. (2002). The Health Anxiety Inventory:development and validation of scales for the measurement of health anxiety and hypochondriasis. Psychological Medicine, 32(5), 843–853. [CrossRef]
Sen, S., Özkahya, M., Hosçoskun, C., & Basdemir, G. (2000). Sıfır saat biyopsilerde saptanan morfolojik bulgular ve erken dönemde greft fonksiyonuna etkisi. Türk Nefroloji Diyaliz Transplant Dergisi, 1, 30–36.
Smith, M. D., Kappell, D. F., Province, M. A., Hong, B. A., Robson, A. M., Dutton, S., Guzman, T., Hoff, J., Shelton, L., & Cameron, E. (1986). Living related kidney donors: a multicenter study of donor education, socioeconomic adjustment, and rehabilitation. American Journal of Kidney Disorders, 8, 223–233.
Stucki, G., & Kroeling, P. (2003). Principles of rehabilitation. In M. C. Hochberg, A. J. Silman, J. S. Smolen, M. E. Weinblatt & M. H. Weisman (Eds), Rheumatology (pp. 517–530). Mosby.
Tanrıverdi, N., Özçürümez, G.,, Çolak, T., Dürü, C., Emiroğlu, R., Zileli, L., & Haberal, M. (2004). Quality of life and mood in renal transplantation recipients, donors and control: Preliminary report. Transplantation Proceedings, 36(1), 117–119. [CrossRef]
Taylor, S., & Asmundson, G. J. G. (2004). Treating health anxiety a cognitive-behavioral approach. The Guilford Press.
Timmerman, L., Laging, M., Westerhof, G. J., Timman, R., Zuidema, W. C., Beck, D. K., IJzermans, J. N., Betjes, M. G., Busschbach, J. J., Weimar, W., & Massey, E. K. (2015). Mental health among living kidney donors: A prospective comparison with matched controls from the general population. American Journal of Transplantation, 15(2), 508–517. [CrossRef] Tolkoff, N. (2000). Treatment of irreversible renal failure. In L. Goldman, A. I. Schafer & R. J. Johnson (Eds), Comprehensive clinical nephrology (pp. 818–828). Mosby.
Virzì, A., Signorelli, M. S., Veroux, M., Giammarresi, G., Maugeri, S., Nicoletti, A., & Veroux, P. (2007). Depression and quality of life in living related renal transplantation. Transplantation Proceedings, 39(6), 1791–1793. [CrossRef]
Ware, J. E., & Sherbourne, C. D. (1992). The MOS 36-item short-form health survey (SF-36). I. Conceptual framework and item selection. Medical Care, 30(6), 473–483. [CrossRef]
Yenicesu, M. (2001). Böbrek Transplantasyonu. Arık N. Nefroloji (ss.251–267). Deniz Matbaacılık.
Yıldız, A., Duman, N., Türkmen, A., & Ersoy, F. F. (2012). Son dönem böbrek yetmezliği tedavisi. İçinde G. İliçin, K. Biberoğlu, G. Süleymanlar & S. Ünal (yazarlar), İç Hastalıkları (ss. 1135–1159). Güneş Tıp Kitabevi.