Kemal KAYIKÇI

16330

Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Meslek Seçiminde Okul Rehberlik Hizmetlerinin Rolü / The Role of School Guidance Services in Selection of Occupation for Students in High Schools

Bu çalışma, rehber öğretmen, veli ve öğrencilerin görüşlerine dayalı olarak lise son sınıf öğrencilerinin meslek seçiminde okul rehberlik hizmetlerinin rolünü belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu araştırma nitel araştırma yöntemine göre hazırlanmıştır. Bu araştırmada araştırmacılar tarafından hazırlanan sorulardan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Çalışma grubunu Antalya İli merkez Kepez, Muratpaşa, Konyaaltı ilçelerindeki toplam altı lisede görev yapmakta olan 17 rehber öğretmen, 52 lise son sınıf öğrencisi ve 46 lise son sınıf öğrenci velisinden toplam 115 katılımcıdan oluşmaktadır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; öğrencilerin meslek seçimindeki rol oynayan etkenler incelendiğinde ilk sırada “ailem, ardından kendi tercihim ve üçüncü sırada ise yakın çevrem” olduğu görülmüştür. Öğrencilerin okuldaki mesleki yöneltme faaliyetlerine ilişkin görüşleri incelendiğinde ise; çoğu öğrencinin faaliyetleri yetersiz bulduğu, bazılarının faaliyetlerden memnun olduğu görülmüştür. Velilerin okuldaki mesleki yöneltme faaliyetlerine ilişkin görüşleri incelendiğinde; velilerin yakın oranlarla bazılarının yeterli ve bazılarının ise yetersiz buldukları görülmüştür. Rehber öğretmenlerin öğrencilerin meslek seçiminde okulun yürüttüğü iş ve işlemlere ilişkin görüşlerine bakıldığında ise genel olarak mesleki yöneltme işlevini yerine getirdiğini savunduğu görülmüştür. Rehber öğretmenlerin öğrencilerin meslek seçiminde okulun meslek seçimini etkileme düzeyine ilişkin görüşleri incelendiğinde çoğu rehber öğretmen özellikle üniversite tercih döneminde okulun çocuğun ilgi ve yeteneğine göre mesleki yöneltme yapmanın önemli olduğunu belirtmişler ve bazıları da lise türü ve üniversiteye giriş sınavından aldığı puanın etkilediğini düşündüğü ortaya çıkmıştır. Bu araştırmada okul rehberlik hizmetlerinin öğrencilerin meslek seçimindeki etkisi ortaya konulmuştur. Okul rehber öğretmenleri ve veliler öğrencilerin meslek seçiminin hayatlarındaki öneminin farkında olarak öğrencileri iyi tanımalı ve onları ilgi ve yetenek alanlarına göre bir mesleğe yöneltirken kendi aralarında işbirliği yapmalıdır.
Anahtar Kelimeler:

Meslek Seçimi, Mesleki Rehberlik, Meslek Seçimi Okul, Mesleki Yöneltme

The Role of School Guidance Services in Selection of Occupation for Students in High Schools / Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Meslek Seçiminde Okul Rehberlik Hizmetlerinin Rolü

The purpose of this study is to determine the role of school guidance services in high school students’ for their occupational choices based on the opinions of the school counselors, parents and teachers. This research was conducted according to the qualitative research method. In this study, the semi-structured interview form consisting of the questions prepared by the researchers was used as the data collection tool. The study group consisted of 17 guidance counselors, who work in six high schools in Kepez, Muratpaşa and Konyaaltı districts which are some of the of the central districts of Antalya province;52 high school senior students and 46 high school senior students’ parents  totally 115 participants. According to the results obtained from the research; the first factors that played a role in the occupational selection of the students was “my family”, the second factor was “my preference” and the third was “my closest environment". When the students’ views on the Professional orientation activities provided by the school guidance services were examined, it was found that most students found these inadequate  while  some other students found them sufficient.   When the opinions of the parents on the professional orientation activities of the school were examined, some found them to be adequate and some other parents found them inadequate and the results were close to one another. It was also found that the guidance teachers in general considered that they fulfilled the function of professional orientation well enough. They also thought that guidance was important for students especially in the term of selecting a university based on the interests and talents. On the other hand some participants stated that the kind of the high school and the scores taken form the general university entrance exam were more predictive. In this research, the prospect of career choice for the family and school students was examined. The school Guidance Teacher and parents should be aware of the importance of guiding the students according to their interests and abilities.
Keywords:

Occupation selection, Occupational guidance, Occupation choices school, Professional orientation,

PDF

___

  • Abiseva, Ş. (1997). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Bazı Etmenler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü. Bursa.
  • Akan, D., Çelik, Z. ve Diş, O. (2014).İlköğretimde Yöneltme Yönergesi Uygulamalarının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi, Ekev Akademi Dergisi,18(58),59-72.
  • Anılan, H., Çemrek, F. ve Anagün, Ş.S. (2008). Ortaöğretim Öğrencilerinin Meslek Seçimi ve Üniversite Tercihlerineİlişkin Görüşleri (Eskişehir Örneği). e-Journal of New World Sciences Academy SocialSciences, 3(2), 238-249.
  • Aytekin, A. (2005). Meslek Seçimini Etkileyen Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Faktörler (Isparta Örneği) Etiketler.(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
  • Bahar, H. (2002) Eğitim Fakültesi, Tıp Fakültesi ve İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencilerinin Bazı Sosyoekonomik Özellikleri İle Fakülte Tercihleri Arasındaki İlişki. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi,1(4), 125-144
  • Balcı, A. (2013). Sosyal Bilimlerde Araştırma: Yöntem, Teknik ve İlkeler, Pegem A. Ankara.
  • Bekleyiş, F. (2007). Öğrencilerin Mesleki İlgi Alanlarının ve Ailenin Meslek Seçimine Etkisi.(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
  • Camadan, F. ve Sezgin, F. (2012). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Okul Rehberlik Hizmetlerine İlişkin Görüşleri Üzerine Nitel Bir Araştırma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 4 (38)199-211
  • Canstantine, M. G.,Wallece, B.C. & Kindaichi, M.M. (2005). Examining Contextual Factorsin the Career Desicion Statudof African American Adolescent. Journal of CareerAssestment,13,307-319.
  • Dinç, E. (2008). Meslek Seçiminde Etkili Faktörlerin İncelenmesi: Meslek Yüksek Okulu- Muhasebe Programı Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,2(16), 90-106
  • Gençtürk, M. (2007).MYO Öğrencilerinin Mezun Oldukları Lise Türünün ve Öğretim Şeklinin Muhasebe-Finansman Derslerindeki Başarıya Etkisi, Muhasebe-Finansman Dergisi, (35), 178-184.
  • Güven, M. (2008). Psikolojik Danışma ve Rehberlik, Anı Yayıncılık, Ankara.
  • Güven, M. (2009). Milli Eğitim Bakanlığı Müfettişlerinin Okul Rehberlik Hizmetleri ve Denetimiyle İlgili Görüşleri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Vol:2/9.
  • Hatunoğlu, A. ve Hatunoğlu, Y. (2006). Okullarda Verilen Rehberlik Hizmetlerinin Problem Alanları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14 (1), 333-338.
  • Hoyle, E. (1980). Professionalization and de-Professionalisation in Education. İn Hoyle, E. and Megarry, J. (eds) World Yearbook of Education 1980: The Professional Development of Teachers London, Kogan Page.
  • Karakuş, A., Karadağ, N., Birgili, F., Işıkay, Ç., Çadır, G. ve Çeker, D. (2005). Lise Son Sınıf Kız Öğrencilerinin Hemşirelik Mesleğine Bakış Açıları İle Mesleği Tercih Etme Durumları, Hemşirelik Forumu Dergisi, 5(1), 17-20.
  • Kıyak, S. (2006). Genel Lise Öğrencilerinin Meslek Seçimi Yaparken Temel Aldığı Kriterler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,İstanbul.
  • Kleiman, T.,Gati, I., Peterson, G. W., Sampson, J. P., Reardon, R. C., &Lenz, J. G. (2004). DysfunctionalThinkingAndDifficultiesInCareerDecisionMaking.Journal of CareerAssessment, 12, 312-331.
  • Kuzgun, Y. (2000). Meslek danışmanlığı, Doğuş Matbaacılık, Ankara.
  • Lamsa, A.,Sakkinen, A. ve Turjanmaa, P. (2000). “Values And Their Change During The Business Education – A GenderPerspective”, International Journal of Value-Based Management, 13, 203-213.
  • Landis, J. R. &Koch, G.G. (1977). The Measurement Of Observer Agreement For Categorical Data, Biometrics, 33, 159-174.
  • Maslow, A. K. (1954) Motivationand Personality, NewYork. Harper.
  • MEB. (2003). İlköğretimde Yöneltme Yönergesi. Tebliğler Dergisi, 2552.
  • MEB. (1973). 1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu. Resmi Gazete 14/06/1973. 14574. 25.10.2018 tarihinde http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf adresinden alındı.
  • MEB. (2017). Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliği. Resmi Gazete: 10/11/2017 tarih ve 30236 sayılı.
  • Mills, G. E (2003). Action Research: A Guide ForTheTeacherResearcher (2nd ed.), Merrill Prentice Hall, New Jersey.
  • Myyry, L.ve Helkama, K. (2001). “Universty Students’ Value Priorities And Emotional Empathy”, Educational Psychology, 21(1), 25-40.
  • Özgüven, İ.E. (2000). Çağdaş Eğitimde Psikolojik Danışma ve Rehberlik, Sistem Ofset Ankara.
  • Özyürek, R. ve Atıcı, K. M. (2002).Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimi Kararlarında Kendilerine Yardım Eden Kaynakların Belirlenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, II(17).
  • Pekkaya, M. ve Çolak, N. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörlerin Önem Derecelerinin Ahpile Belirlenmesi. International Journal of SocialScience,2(6),797‐818.
  • Rojewsk,J. &Hill, R. (1998). Influence Of Gender and Academic Risk Behavior On Career Decision Making And Occupational ChoiceIn Early Adolescence. Journal of Education for Students Placed at Risk, 3, 265–288.
  • Sabancı, A. (2016). Eğitim- Temel Kavramlar, E. Toprakçı (Edt.).Eğitbilim Pedandragoji İçinde(11-38) Ankara: Ütopya Yayıncılık.
  • Sak, L. (2004). Okullarda Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık, Başak Matbaacılık, Ankara.
  • Sarıkaya, T. ve Khorshid, L. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Etmenlerin İncelenmesi: Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Bahar 7(2), 393-423.
  • Şahin, F.Y. (2008) Ortaöğretimdeki öğrenci görüşlerine göre Psikolojik Danışma ve Rehberlik (PDR) hizmetlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi.2(5), 1-26.
  • Sokolowski, Robert. (1991).Etics, Trust and The Profession (Ed: Edmund D.Pellegrino, Robert M.Veatch, John P. Langan). Washington: Georgetown University Press.
  • Şirin, A., Öztürk, R., Bezci, G., Çakar, G.ve Çoban, A. (2008). Hemşirelik Öğrencilerinin Meslek Seçimi ve Mesleği Uygulamaya Yönelik Görüşleri. Dirim Tıp Gazetesi(83),69-75.
  • TDK (2018). Türk Dil Kurumu, Büyük Türkçe Sözlük,21.10.2018 tarihinde http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5bcbbe9c1b99f7.42219057 adresinden alındı.
  • Tuzcuoğlu, S. (2000). Benlik ve Mesleki Benlik Kavramlarının Öğrenim Yılları ile ilişkisi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (12), 267-280
  • Usluer, E. (1998). Meslek İnceleme Kılavuzu.
  • Uyguç, N. (2003). Cinsiyet, Bireysel Değerler ve Meslek Seçimi, D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi. 1(18),93-103
  • Uysal, Ş. (1970).Lise Öğrencilerinin Meslek Seçimleri. (Doktora Tezi). A.Ü. E. Fakültesi, Ankara.
  • Vurucu, F. (2010). Meslek Lisesi Öğrencilerinin Meslek Seçimi Yeterliliği ve Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, 6. Baskı, Ankara.
  • Yıldız, S. (2001). Kişilik ve Meslek Seçimi Arasındaki İlişki ve Bir Uygulama.(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2010
  • Yayıncı: Erdal TOPRAKCI
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Öğretmenlerin Psikolojik İklim Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi / Examining the Psychological Climate Perceptions of Teachers

Metin KIRBAÇ, Hasan DEMİRTAŞ

Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimlerine Cinsiyet, Sınıf Düzeyi, Anne ve Baba Eğitim Durumu Değişkenlerinin Etkisinin İncelenmesi: Bir Meta Analiz Çalışması / The Role of Gender, Grade Level, and Parents’ Educational Attainment Variables on Teacher Candidates’ Critical Thinking Dispositio

Yılmaz İlker Yorulmaz, Ahmet Duman

The Perceptions of Students Studying at a Vocational School on the Role of English in Their Lives and Their Reasons to Learn English / Meslek Yüksekokulu’nda Okuyan Öğrencilerin İngilizcenin Hayatlarındaki Rolü ile ilgili Görüşleri ve İngilizce Öğrenme Sebepleri

Semahat AYSU

Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Meslek Seçiminde Okul Rehberlik Hizmetlerinin Rolü / The Role of School Guidance Services in Selection of Occupation for Students in High Schools

Kemal KAYIKÇI

Kindarlık Ölçeğinin Türk Kültürüne Uyarlanması ve Kindarlığın Demografik Faktörlerle İlişkisi / Adaptation of Spitefulness Scale to Turkish Culture and Relationship of Vengeance with Demographic Factors

Hasan YILMAZ

Eğitsel Oyun Uygulamasının 5. Sınıf Öğrencilerinin Fen Öğrenmeye Yönelik Motivasyonları Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi / Effects of Educational Games on the Fifth Grade Students’ Motivation to Learn Science

Nilgün Yenice, Gizem Alpak Tunç, Neslihan Yavaşoğlu