EL-‘ARABIYYE LI’L-HAYÂT İSIMLI KITAPTA YER ALAN EŞDIZIM UYGULAMALARININ ARAPÇA ÖĞRETIMINE KATKISI

Bu çalışmanın amacı, öğretmenlerin yaygın eşdizimli sözcükleri öğretme ve öğrencilerin kullanım hatalarını en aza indirme konusunda el-‘Arabiyye li’l-Hayât kitabını ele alıp incelemektir. Çalışmanın omurgasını oluşturan el-‘Arabiyye li’l- Hayât kitabının en önemli özelliği, ileri düzey metinlerle birlikte eşdizim örneklerini yalnızca metin içinde vermekle yetinmeyip bu eşdizimleri metin sonu çalışmalara taşıyarak sunduğu çeşitli aktivitelerle öğrencilere uygulama becerileri kazandırmayı hedeflemesidir. Gerek dilin aktif kullanımında gerekse çeviri yaparken önemli bir etkiye sahip olan eşdizimlerin, bolca eşdizim örnekleri içeren metinler yoluyla kademeli olarak öğretilmesi, öğretilen bu eşdizimlerin beceri düzeyine çıkarılabilmesi için metin sonu çalışmalara taşınarak standart hale getirilen çeşitli eşdizim etkinlikleriyle kavratılmaya çalışılması oldukça önemlidir. Çalışma el-‘Arabiyye li’l-Hayât serisinin dördüncü kitabıyla sınırlıdır. Çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Literatür taraması yapılarak teorik bilgiler elde edilmiş, Arap ülkelerinde ve ülkemizde bazı üniversitelerde ders kitabı olarak okutulan el-‘Arabiyye li’l-Hayât kitabında geçen bazı eşdizimli ifadeler ve eşdizim etkinlikleri belirlenmiştir. Seçilen bu örnekler ve alıştırmalar yoluyla kitabın izlediği yöntem gösterilmeye çalışılarak eşdizim konusunun Arapça ders müfredatına veya ileride hazırlanacak ders kitaplarına dâhil edilebilmesi için bazı önerilerde bulunulmuştur.

THE CONTRIBUTION OF COLLOCATION PRACTICES IN THE BOOK OF AL- ʻARABIYYA LI’L-HAYÂT TO ARABIC TEACHING

The purpose of this study is to examine the book entitled al-‘Arabiyya Li’l-Hayât for the teaching of common collocation words by teachers and with the aim of minimizing students’ misuses. The most important feature of this book is that it not only gives examples of collocations in advanced reading texts but also moves these collocations to end-of-text studies and aims to provide students with practical skills through various activities. Collocations have an important effect on the active use of languages and translation; therefore, it is very important to teach them gradually through texts that contain plenty of collocation examples and to make them grasped using standard and various collocation activities included in the end of texts in order to move the taught collocations to the level of the linguistic skill level. This study which used the scanning research method is limited to only the fourth book of the al-’Arabiyya li’l-Hayât series. Theoretical information was obtained by reviewing the relevant literature. Some collocational expressions and collocation activities in the book of al-Arabiyya li’l-Hayât which is used as a textbook in some universities in Arab countries and in Turkey were determined and examined. The method followed by the book was shown using the selected examples and exercises, and some suggestions were made to include the subject of collocation in the Arabic course curriculum or textbooks which will be prepared in the future.

PDF

___

Abs, Muhammed vd. Arapça dil serisi/Silsiletü’l-lisan. 6 Cilt. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yayınları, 9. Baskı., 2016.
Arslan, Ş. Cengiz. Arap basınında eşdizimsel ifadeler. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi, Yüksek Kisans Tezi, 2019.
Balı, Enes. Medya Arapçasında siyaset konulu eşdizimler (Örnek ve çözümlemeleri). Ankara: Gazi Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
Balı, Enes - Köksal, H. Hüseyin. Yaygın eşdizimleriyle Arapçada anahtar fiiller. İzmir: Akdem yayınları, 2. basım., 2019.
Balı, Enes - Yıldız, Musa. “Arapça fiil+isim birlikteliğindeki eşdizimlerde fiilin Türkçeye aktarımında farklı anlamlar kazanması üzerine bir değerlendirme”. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 10/2 (Temmuz 2020), 681-689.
Çetinkaya, Bayram. “Eşdizimli sözcükler”. Turkish Studies 4/4 (2009).
Daşkıran, Yaşar. “Arap dilinde eşdizim ve Arapça sözlüklerde eşdizim sorunu”. Journal of Islamic Research 1/26 (2015), 1-9.
Dedeoğlu, Emine - Şen, Gül. İngilizce-Arapça-Türkçe Eşdizim. Ankara: Fecr Yayınları, 2010.
Doğan, Nuh. “Yabancılara Türkçe öğretiminde eşdizimsel farkındalık ve öğrenicilerin eşdizim yeterlikleri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 12/68 (2019), 116-122.
Eburrub, Muhammed Abdullah Salih. “el-Mutelâzimâtü’l-lafziyye”. IUG Journal of Humanities Research 25/1 (2016), 76-89.
Eken, Neticeyi Tayyibe. Anlatı metinlerinde sözcük birliktelikleri: Türkçe üzerine eğitim-öğretim ortamları hedefli gözlemler. Ankara: Ankara Üniversitesi, Doktora Tezi, 2105.
Eken, Neticeyi Tayyibe. “Eşdizimlerin saptanmasına ve betimlenmesine yönelik kuram ve yaklaşımlar”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13/33 (2016), 28-47.
Grimm, Paula Santillán. “Tasnîf mücedded ve müceddid li’l-mütelâzimâti’l-lafziyyeti’l-’Arabiyye”. el-Mu‘cemiyyetu’l-‘Arabiyye kadâyâ ve âfâk. ed. Abdulkâdir el-Fâsi. 2/297-356. Ürdün: Kunûzu’l-ma’rife, 2014.
Huseynî, Hammâde Muhammed ‘Abdulfettâh el-. el-Musâhebetu’l-lugaviyye ve eseruhâ fî tahdîdi’d-dilâle fi’l-Kur’ân-i’l-Kerîm. Kahire: Ezher Üniversitesi, Doktora Tezi, 2007.
Huseynî, Seyyid Mahmûd Mirzâyî el- vd. “el-Musâhabetu’l-lafziyye fî şi‘ri Lebîd b. Rabî‘a el-‘Âmirî; dirâse dilâliyye”. İdââtu’n-nakdiyye 18 (2015), 121-145.
İbdâh, Zeynep Abdurrahman - Abebneh, Yahyâ. “el-Musâhabetu’l-lafziyye fî Kitâbi Mutahheyru’l-elfâz li’bni Fâris”. IUG Journal of Humanities Research 28/3 (2019), 216-241.
İbn Kuveydir, Muhtâr - Bu‘lâmullâh, Ahmed Emîn. el-Mutelâzimâtu’l-lafziyye fî dav’i’l-ittisâki’l-mu‘cemî ve’s-siyâki’l-lugavî”. Mecelletu işkâlât fi’l-luga ve’l-edeb 09/2 (2020), 255-266.
Kablan, Süleyman. Kırâe serisi. 4 Cilt. İstanbul: Mektep Yayınları, 2019.
Karadağ, Bilge Merve. “Yabancılara Türkçe öğretiminde eşdizimlilik: Bir model önerisi”. Journal of Linguistics - Dilbilim Dergisi 0/34 (01 Eylül 2020). https://doi.org/10.26650/jol.2020.003
Kuhîl, Sa‘îde. “et-Telâzumu’l-lafzî fi’l-Kurâni’l-Kerîm ve temârînu’t-terceme”. el-Mutercim 21 (2010), 163-195.
Kurt, Muhammet. “Arapça eşdizimsel ifadelerin yazılı basında yer alan spor metinleri yoluyla örneklendirilmesi”. International Journal of Sport Culture and Science Özel Sayı 4 (Ağustos 2015), 515-525.
Kurt, Muhammet. Arapça yazılı basında yer alan spor metinlerindeki eşdizimsel ifadelerin sınıflandırılması. Gazi Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
Mecdî Hâc İbrahim, Ümniyye Ahmed Abdulveys İbrahim. “Tedavvuru mefhûmi’t-telâzumi’l-lafzî beyne’l-Garb ve’l-‘Arab”. Mecelletu’d- Dirâsâti’l-Lugaviyye ve’l-Edebiyye 12/Özel Sayı (2018), 32-52.
Metin, Senem Kumova - Karaoğlan, Bahar. “Türkiye Türkçesinde Eşdizimlerin istatistiksel yöntemlerle belirlenmesi”. bilig 78 (Yaz 2016), 253-286.
Mustafa, Husâmeddîn. Üsüsu ve kavâidu san‘ati’t-terceme. www.hosameldin.org, 2011.
Önder, Şeyma Gülsüm. Arap dilinde eşdizim. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
Sînî, Mahmud İsmail vd. el-’Arabiyye li’l-hayât el-kitâbu’r-râbi’. 2 Cilt. Suudi Arabistan: ’İmâdetu şuûni’l-mektebât-Câmiatu’l-Melik Suûd, 1989.
Suçin, Mehmet Hakkı. Öteki dilde var olmak: Arapça çeviride eşdeğerlik. ed. Levent Çeviker. İstanbul: Say yayınları, 2. basım., 2013.