Kan Bağışını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma

Amaç: Bu araştırmada kan bağışında bulunmada etkili olan faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntemler: Araştırmanın evrenini Samsun il merkezinde ikamet eden ve sağlık hizmetlerini kullanan genç,orta ve ileri yaş grubu bireyler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise 400 katılımcıdan oluşmaktadır. Araştırmadakolayda örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Veriler online (internet üzerinden anket tekniği) anket tekniği iletoplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 26 ve AMOS 24 paket programları kullanılmıştır. Araştırmada açıklayıcı faktöranalizi ve doğrulayıcı faktör analizi teknikleri kullanılmıştır.Bulgular: Katılımcılara 37 maddeden oluşan taslak ölçek uygulanmış ve elde edilen veriler analiz edilmiştir. Verilereöncelikle açıklayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Bu aşamada hiçbir faktör altında toplanmayan 11 madde ölçektençıkarılmış ve sonuçta 26 maddeyi içeren 5 faktör bulunmuştur. Daha sonra belirlenen faktörlere doğrulayıcı faktöranalizi uygulanmıştır. Elde edilen modelin verilere mükemmel uyum gösterdiği belirlenmiştir. Dolayısıyla, açıklayıcıfaktör analizi ile geliştirilen tutum ölçeğinin geçerliliği doğrulayıcı faktör analizi ile de teyit edilmiştir. ÖlçeğinCronbach α katsayısı ise 0,945 olarak hesaplanmış ve oldukça güvenilir olduğu sonucuna varılmıştır. Bunun yanı sırakatılımcıların kan bağışında bulunmada etkili olan faktörlere ilişkin düşüncelerinin yaş ve meslek gruplarına göreanlamlı farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla yapılan ANOVA analizi sonuçlarına göre; yaşın vemesleğin tüm alt gruplarına göre verilen cevaplarda anlamlı farklılık olduğu gözlemlenmiştir.Sonuç: Geliştirilen ölçeğin, kan bağışında bulunmada etkili olan faktörlerin belirlenmesine yönelik bireylerintutumlarını ölçmek için, geçerli ve güvenilir bir araç olduğu sonucuna varılmıştır.

A Research to Determine the Factors Affecting Blood Donation

Aim: In this study, it was aimed to determine the factors that are effective in donating blood. Material and Methods: The universe of the research consists of young, middle and elderly individuals who live in Samsun city center and use health services. The sample of the study consists of 400 participants. The convenience sampling method was used in the study. The data were collected by the online (online survey technique) survey technique. The total number of questionnaires evaluated and used in data analysis is 400. SPSS 26 and AMOS 24 package programs were used in the analysis of the data. Explanatory factor analysis and confirmatory factor analysis techniques were used in the study. Results: The draft scale which is consisted of 37 items is applied on participants and the data obtained is analysed. First, exploratory factor analysis is conducted on data. At this stage, 11 items, which are found not to load on any factor, are removed from the scale and eventually 5 factors including 26 items are formed. Subsequently, confirmatory factor analysis is conducted with the determined factors. It is concluded that there is a good fit between measurement model and the observed data. As a result, the validity of the scale developed by using exploratory factor analysis is confirmed with confirmatory factor analysis. Also, Cronbach α coefficient of the scale is found to be 0,945 and therefore it is concluded that the scale is quite reliable. In addition, according to the results of the ANOVA analysis, it was determined that the participants' opinions about the factors that affect blood donation differ significantly according to age and all subgroups of the profession.

PDF

___

1. World Health Organization [Internet]. Blood safety and availability, Inc.; WHO Global Database [Updated: 2020 June 10; Cited: 2020 September 18]. Available from: https://www.who.int/.
2. Weiser TG, Regenbogen SE, Thompson KD, Haynes AB, Lipsitz SR, Berry WR, et al. An estimation of the global volume of surgery: a modelling strategy based on available data. The Lancet. 2008; 372(9633): 139- 44. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(08)60878-8.
3. Olaiya MA, Ajala A, Olatunji RO. Knowledge, attitudes, beliefs and motivations towards blood donations among blood donors in Lagos, Nigeria. Transfusion Med. 2004; 14(1): 13-7. https://doi.org/10.1111/j.0958-7578.2004.00474.x.
4. Guyton AC, Hall JE. The body fluid compartments: extracellular and ıntracellular fluids; ınterstitial fluid and edema. Guyton and Hall textbook of medical physiology, 13th ed. Pennsylvania: Elsevier Saunders; 2015.
5. Kaya E, Sezek F, Doğan S. Üniversite öğrencilerinin kan bağışına karşı tutumları ve kan bağışında alan bilgilerinin etkisinin incelenmesi. Journal of Arts and Sciences. 2007; 1(7): 97-114.
6. Salonen JT, Tuomainen TP, Salonen R, Lakka TA, Nyyssönen K. Donation of blood is associated with reduced risk of myocardial infarction. The Kuopio Ischaemic Heart Disease Risk Factor Study. Am J Epidemiol. 1998; 148(5): 445-51.
7. Snelling PC. Challenging the moral status of blood donation. Health Care Analysis. 2014; 22(4): 340-65.
8. Roopadevi V, Nanjaiah R, Karinagannanavar A. Descriptive study on factors affecting blood donation among young adult students. National Journal of Community Medicine. 2017; 8(8): 487-91.
9. Glynn SA, Williams CC, Nass J, Bethel D. Attitudes toward blood donation incentives in the United States: implications for donor recruitment. Transfusion. 2003; 43(1): 7-16. https://doi.org/10.1046/j.1537- 2995.2003.00252.x.
10. Breckler SJ. Memory for the experience of donating blood: Just how bad was it?. Basic and Applied Social Psychology. 1994; 15(4): 467-88. https://doi.org/10.1207/s15324834basp1504_5.
11. Hollingsworth B, Wildman J. What population factors influence the decision to donate blood?. Transfusion Medicine. 2004; 14(1): 9-12. https://doi.org/10.1111/j.0958-7578.2004.00473.x.
12. Wiwanitkit V. Knowledge about blood donation among a sample of Thai university students. Vox Sang. 2002; 83(2): 97-9. https://doi.org/10.1046/j.1423-0410.2002.00209.x.
13. Flegel WA, Besenfelder W, Wagner FF. Predicting a donor's likelihood of donating within a preselected time interval. Transfusion Medicine. 2000; 10(3): 181-92. https://doi.org/10.1046/j.1365- 3148.2000.00251.x.
14. Smith A, Matthews R, Fiddler J. Recruitment and retention ofblooddonors in four Canadian cities: an analysis of the role of community and social networks. Transfusion. 2013; 53(5): 180-4. https://doi.org/10.1111/trf.12478.
15. Zaller N, Nelson KE, Ness P, Wen G, Bai X, Shan H. Knowledge, attitude and practice survey regarding blood donation in a Northwestern Chinese city. Transfusion Medicine. 2005; 15(4): 277-86.
16. Ou-Yang J, Bei CH, He B, Rong X. Factors influencing blood donation: A cross-sectional survey in Guangzhou, China. Transfusion Medicine. 2017; 27(4): 256-67.
17.Bednall TC, Bove LL. Donating blood: a metaanalytic review of self-reported motivators and deterrents. Transfusion Medicine Reviews. 2011; 25(4): 317-34. https://doi.org/10.1016/j.tmrv.2011.04.005
18. Ferguson E. Mechanism of altruism approach to blood donor recruitment and retention: a review and future directions. Transfusion Medicine. 2015; 25(4): 211-26. https://doi.org/10.1111/tme.12233. Epub 2015 Aug 27.
19.Chen S, Chen A, Yan Z. Analysis of factors influencing donors becoming regular (in Chinese). Chinese Journal of Blood Transfusion. 2012; 8: 776- 7.
20. Finck R, Ziman A, Hoffman M. Phang-Tang M. Yuan S. Motivating factors and potential deterrents to blood donation in high school aged blood donors. Journal of Blood Transfusion. 2016: 1-8. doi: 10.1155/2016/8624230.
21. Çelik C, Güven G. Kan bağışı tutum ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. EUJEF. 2015; 17(2): 504-21.
22. Bostancı BN, Daștan M, Kıranșal N. Practices and attitudes towards blood donation in health high school students. International Journal of Human Sciences. 2013; 10(1): 293-306.
23. Alam M, Masalmeh B. Knowledge, attitudes and practices regarding blood donation among the Saudi population. Saudi Med J. 2004; 25(3): 318-21.
24. Condie S, Maxwell N. Social psychology of blood donors. Transfusion. 1970; 10(2): 79-83. https://doi.org/10.1111/j.1537-2995.1970.tb00709.x.
25. Holdershaw J, Gendall P, Wright M. Predicting willingness to donate blood. Aust Mark J. 2003; 11(1): 87-96. https://doi.org/10.1016/S1441- 3582(03)70120-7.
26. Benedict N, Usimenahon A, Alexander NI, Isi A. Knowledge, attitude and practice of voluntary blood donation among physicians in a tertiary health facility of a developing country. Journal of Blood Disorders & Transfusion. 2012; 3(1): 4-10. https://doi.org/10.5348/ijbti20127OA2.
27. Amatya M. Study of knowledge, attitude and practice of blood donation among students of different colleges of kathmandu. Int J Pharma Biol Arch. 2013; 4(3): 424-8. https://doi.org/10.22377/IJPBA.V4I3.1003.
28. Devi S, Laishram J, Shantibala K, Elangbam V. Knowledge, attitude and practice of blood safety and donation. Indian Medical Gazette. 2012; 145(1): 1-5.
29. Dubey A, Sonker A, Chaurasia R, Chaudhary R. Knowledge, attitude and beliefs of people in North India regarding blood donation. Blood Transfus. 2014; 12(1): 21-7. https://doi.org/10.2450/2012.0058- 12.
30. Furmeen S, Reddy S, Reddy M. Factors influencing blood donation among the workers of a tertiary care hospital, Chitradurga: a comparative study, Int J Community Med Public Health. 2018; 5(3): 1004-9. https://doi.org/10.18203/2394-6040.ijcmph20180751.
31. Mercola. Four Unexpected Benefits of Donating Blood, July 28, 2014. Available at: https://dialyguard.mesalabs.com/2014/10/14/4- unexpected-benefits-of-donating-blood. Accessed on 20 March, 2021