Temettüat Defterlerine Göre Osmanlı Kumanovası’nda Sosyo-Ekonomik Yapı (1844/1845)
Temettüat Defterleri 19. yüzyıla dair sosyal ve ekonomik pek çok veriyi ihtiva eden önemli kaynakların başında gelmektedir. Bu defterlerde, hane sahiplerinin gelirleri, ödedikleri vergileri miktarı ve çeşitleri, hayvanları, meslekleri, sahip oldukları arazi miktarı, dini durumları, mülkleri ile ilgili detaylı bilgiler mevcuttur. Ayrıca hane sahiplerinin ürettikleri tarım ürünlerinin çeşitleri ve miktarları da kaydedilmiştir. Bu çalışmada Temettüat Defterleri’ne göre Kumanova kazasının ekonomik ve sosyal durumu incelenmiştir. Defterlerde kayıtlı bilgilerden yola çıkılarak kaza nüfusu ve nüfusun dini yapısı tespit edilmiştir. Kaza genelinde ödenen vergi çeşitleri, miktarları, ödenen vergilerin toplam gelire oranı ve elde edilen gelir kalemleri tespit edilmiştir. Her gelir kaleminin toplam gelir içindeki oranı hesaplanarak Kumanova Kazasında elde edilen gelir toplamı kırsal bölgeler ve kaza merkezi halinde sunulmuştur. Bölgede yetiştirilen hububat çeşitleri, miktarları, bunlarla ilgili vergiler incelenmiştir. Kazada bulunan dükkan ve mülkler tespit edilip getirdikleri gelir ortaya konulmuştur. Çalışmada Kumanova nüfusunun gelir dağılımı incelenip Lorenz Eğrisi ile gösterilmiş, Gini katsayıları hesaplanmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Temettüat Defterleri, Kumanova, Kumanova Tarihi
THE ECONOMIC AND SOCIAL STRUCTURE OF KUMANOVA COUNTY ACCORDING TO THE TEMETTUAT REGISTERS IN OTTOMAN STATE (1844/1845)
Temettuat Registers are among the most important sources of social and economic data for 19th century. These registers comprise detailed information about income of households, their taxes, animals, occupations, agricultural lands, properties and religious status. Beside of this, the types and quantities of agricultural products produced by households were recorded. In this study, economic and social situation of Kumanova county is examined according to Temettuat Registers. By looking at the information recorded in the registers, population and religious structure of the county are determined. The types of the taxes, tax burden and per capita taxes are calculated. The revenue items and their ratios to the total income have been computerized. The total income of Kumanova county is also presented by seperating the rural areas and urban centre. The types of cereals grown in the region, their amounts and taxes are presented. Additionally the shops rented out, various properties in the county and their income are exhibited. The income distribution of the county is analyzed and the results are shown by Lorenz Curve. Gini coefficients of each region are calculated as well.
Keywords:
Temettuat Register, Kumanova, History of Kumanova,
___
- Abazi, S. (2016). 15377 ve 15463 numaralı temettüat defterlerine göre XIX. yüzyılda Kumanova Kazası’nın sosyo-ekonomik yapısı. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Acaroğlu, M. T. (2006). Balkanlarda Türkçe yer adları kılavuzu. İstanbul; I Q Kültür Sanat Yayıncılık.
- Atar, Z. (2012). Balkanlarda temettüat tahriri (Tırhala, Üsküp Drama Sancakları Örneklerinde). Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. XII/2, 389-407.
- Çelebi, E. (H. 1315). Evliya Çelebi seyahatnamesi. C.5, (Müellifi: Ahmed Cevdet), Dersaatdet: İkdam Matbaası.
- Dinler, Z. (2009). İktisada giriş. Bursa: Ekin Kitabevi.
- Erkal, M. (2007). Öşür. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (97-100. ss.). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt: 34.
- Faroqhi, S. (2010). Osmanlı tarihi nasıl incelenir? İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Göyünç, N. (1997). Hane. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (552-553. ss.) Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt: 15.
- Güran, T. (2001). Osmanlı mali istatistikleri bütçeler 1841-1918, Tarihi İstatistikler Dizisi Cilt: 7. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası.
- Hamzaoğlu, Y. (2010). Balkan Türklüğü, C. III. Üsküp: Logos A.
- İnalcık, H. (2000). Osmanlı İmparatorluğu’nun ekonomik ve sosyal tarihi 1300- 1600. Cilt 1. (Çev. Halil Berktay). İstanbul: Eren Yayıncılık.
- Karpat, K. H. (2014). Osmanlı modernleşmesi. (Çev.: Ceren Elitez). İstanbul: Timaş Yayınları.
- Karpat, K. H. (2010). Osmanlı nüfusu (1830-1914). (Çev. Bahar Tırnakçı). İstanbul: Timaş.
- Kiel, M. (1975-1976). Some little known monuments of Ottoman Turkish architecture in the Macedonian province. Güneydoğu Avrupa Araştırma Dergisi, Sayı, 45, s.161-162, http://www.journals.istanbul.edu.tr/iugaad/article/view/ 1023014628/1023013844, (20/ 06/ 2015)
- Kiel, M. (2002). Kumanova. İslam Ansiklopedisi içinde (363. ss.) C. 26, Ankara: İSAM.
- Kocakaplan, S. Ç. (2007). Temettüat defterleri çerçevesinde silistre kazası’nın iktisadi ve sosyal yapısı. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Kütükoğlu, M. (1995). Osmanlı sosyal ve iktisadi tarihi kaynaklarından temettü defterleri. Belleten. C. 59, S. 225, 395-418.
- Orhan, O. Z. ve Erdoğan, S. (2008). İktisada giriş. Ankara: Palme Yayıncılık.
- Ortaylı, İ. (2011). Tanzimat devrinde Osmanlı mahalli idareleri (1840-1880). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Quataert, D. (2004). 19. yüzyıla genel bakış ıslahatlar devri 1812–1914, (Çev. Suphan Andıc). Halil İnalcık, Donald Quataert (Ed.). Osmanlı İmparatorluğunun Ekonomik ve Sosyal Tarihi (1600-1914) Cilt:2 içinde (885-1052 ss.) İstanbul: Eren Yayıncılık.
- Öztürk, S. (2003). Türkiye’de temettüat çalışmaları. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi: Türk İktisat Tarihi. C. 1, S. 1, 287-304.
- Sami, Ş. (H. 1314/1896). Kumanova. Kamus’ul Alam içinde (3768 ss.) C. 5, İstanbul: Mihran Matbaası.
- Sudi, S. (2008). Osmanlı vergi düzeni (Defteri Muktesid). (Haz. Mehmet Ali Ünal). Isparta: Fakülte Kitabevi.
- Şener, A. (1990). Tanzimat dönemi Osmanlı vergi sistemi. İstanbul: İşaret Yayınları.
- İnternet Kaynakları http://arsiv.kesfetmekicinbak.com/images/news/kitap1171/91fdfbfc_makedonya.jpg (24/01/2016)
- http://www.csfederalismo.it/images/stories/PESD/EUPOL_Proxima/strategy_macedoni a_map.jpg (30/ 06/ 2015)
- https://islamansiklopedisi.org.tr/kumanova (01/11/2019)
- Arşiv Belgeleri Başbakanlık Osmanlı Arşivi, ML. VRD. TMT. d. 15355, 15356, 15357,15358, 15359,15360, 15361, 15362, 15363, 15364, 15365, 15366, 15367, 15368, 15369, 15370, 15371, 15372, 15373, 15374, 15375, 15376, 15377, 15378, 15379, 15380, 15381, 15382, 15383, 15384, 15385, 15386, 15387, 15388, 15389, 15390, 15391, 15392, 15393, 15394, 15395, 15396, 15397, 15398, 15399, 15400, 15401, 15402, 15403, 15404, 15405, 15406, 15407, 15408, 15409, 15410, 15411, 15412, 15413, 15414, 15415, 15416, 15417, 15418, 15419, 15420, 15421, 15422, 15423, 15424, 15425, 15426, 15427, 15428, 15429, 15430, 15431, 15432, 15433, 15434, 15435, 15436, 15436, 15437, 15438, 15439, 15440, 15441, 15442, 15443, 15444, 15445, 15446, 15447, 15448, 15449, 15450, 15451, 15452, 15453, 15454, 15455, 15456, 15457, 15458, 15459, 15460, 15461, 15462, 15463.
- ISSN: 2687-4946
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2019
- Yayıncı: Ahmet GÜVEN
Sayıdaki Diğer Makaleler
Avustralya Savaş Sineması’nda Türk ve Anzak Temsili
Temettüat Defterlerine Göre Osmanlı Kumanovası’nda Sosyo-Ekonomik Yapı (1844/1845)
Kitap Değerlendirmesi: Cemal Kafadar / İki Cihan Âresinde
Post-Truth Zeminde Suriyeli Mülteciler Hakkında Çıkan Haberlere Dair Bir İnceleme
Haber ve Doğruluk İlişkisi: Doğruluk Sorununun Geçmişi ve Haberin Dönüşümü
Mehmet BÜYÜKAFŞAR, Mehmet ÖZÇAĞLAYAN