Soyut ile Somut, İhsan İslamcılığı ile Demokrasi Arasında: İsmet Özel’in 1980’lerdeki Görüşlerinin Değerlendirilmesi

İsmet Özel 1978 yılında yayımlanan Üç Mesele kitabından sonra şair kimliğinin yanında gittikçe gelişen bir şekilde bir siyasi deneme yazarı kişiliği kazanmıştır. Özellikle 1980’li yıllarda Milli Gazete bünyesinde yayımladığı fıkraları gündelik siyasetin arka planına bakan bir fikir inşası geliştirmeye çalışan yazılar olmuştur. Bu makalede İsmet Özel’in 1980’li yıllarda gazete yazılarından derlediği kronolojik olarak sırasıyla Zor Zamanda Konuşmak, Taşları Yemek Yasak, İrtica Elden Gidiyor, Bakanlar ve Görenler, Faydasız Yazılar, Surat Asmak Hakkımız ve Tehdit Değil Teklif kitaplarında ele aldığı temel meselenin ne olduğu araştırılmıştır. Bu araştırma, Özel fikriyatında belirli temaların araştırılması olarak değil Özel’in ana düşüncesinin izlediği yolun araştırılması yöntemiyle tümevarımcı bir metodolojiyle gerçekleştirilmiştir. Özel, çağımızda hakim tek medeniyet olarak Batı medeniyetine karşı mücadele verebilecek öznenin somut olarak Türkiye vatanında araştırılması gerektiğini savunmuştur. Ancak Özel’in önüne Türkiye’nin somut durumuyla ilgili laik yönetim-Müslüman halk ayrışması ve mevcut Müslüman halkın özne olabilme yetkinliği olarak iki büyük mesele çıkmıştır. Özel’in görüşleri bir yerden sonra soyut prensipler ile Türkiye somutluğu arasındaki gerilimin çözülmesine yönelmiştir. Ütopyacı-devrimci İslamcılığa karşı eleştiriler getiren İsmet Özel başka bir evrenselciliği benim ihsan/kulluk İslamcılığı olarak adlandırdığım İslamcılığı geliştirmiş ve demokrasi yoluyla söz konusu İslamcılığın Türkiye siyasetinde zemin kazanabilme ihtimalini araştırmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İsmet Özel, İslamcılık, evrenselcilik, demokrasi, vatan

Between Abstract and Concrete, Islamism of Beneficience and Democracy: Evaluating the Views of İsmet Özel in 1980’s

İsmet Özel besides being a prominent poet in Turkey, after his book Three Issues published in 1978 has become a political essayist in an ever-developing way. Especially in the 1980s, with the articles published in the daily Islamist newspaper Milli Gazete, he tried to build a system of thought to conceive the background of daily politics. In this article, the main issue that İsmet Özel dealt with in his books, Talking in Hard Times, Forbidden to Eat Stones, Reactionism Goes Away, Those Who Look and Those Who See, Useless Articles, Our Right to Pout and an Offer Not a Threat, was searched. This research was carried out with an inductive methodology, not searching specific themes in Özel's thought, but by following the logical line of Özel’s reasoning throughout the books. Özel argued that the political subject that can fight against the dominant Western civilization of our age should be found out concretely in the homeland of Turkey. However, two major issues challenging Özel regarding the concrete situation of Turkey, namely the separation of the secular government and the Muslim people, and the competence of the current Muslim people to be really a political subject. Özel's views, after a point, tended to resolve the tension between abstract principles and the concreteness of Turkey. İsmet Özel, who criticized the utopian-revolutionary Islamism, developed another universalism, the Islamism of beneficence/servitude, and explored the possibility of the Muslims of beneficence Islamism gaining ground in Turkish politics through the political regime of democracy.

Keywords:

İsmet Özel, İslamism, universalism, democracy, homeland,

PDF

___

Atay, R. ve Güven, B. (2021). Daimi varoluşsal kaygı: İsmet Özel şiir örneği. Turkish Academic Research Review, 6(5), 1517-1544.
Ayyıldız, M. (1993). İsmet Özel: Hayatı, sanatı ve şiirlerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
Balcı, M. (2020). İsmet Özel şiirlerinde Servet-i Fünun izleri. Türkiyat Mecmuası, 30(2), 375-393.
Behramoğlu, A. (1986). Yaşayan bir şiir. İstanbul: Broy Yayınları.
Bilgi, L. (1996). İsmet Özel, hayatı, eserleri, poetikası. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
Durmuş, H. (2022). İsmet Özel İslamcılığında Türk algısı üzerine bir inceleme. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
Etil, H. (2020). İsmet Özel ve partizan: Aynı adamın öyküsü. İstanbul: Küre Yayınları.
Fedai, C. (1998). İsmet Özel’in hayatı, edebi şahsiyeti ve şiirleri üzerinde bir inceleme. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Fedai, C. (2018). İsmet Özel’in şiirlerinde 1965-1975 dönemi siyasî olayları ve halka bakış. Istanbul University Faculty of Letters Journal of Turkish Language and Literature, 375-397. https://doi.org/10.26650/TUDED478092
Geçen, S. (2012). İsmet Özel şiirlerinde başkaldırı: Modernizmin yozlaştırdığı düzene başkaldırı. Turkish Studies, 7(3), 1215-1228.
Huntington, S. (2005). Medeniyetler çatısması mı?. M. Çalık (Çev.), M. Yılmaz (Der.), Medeniyetler çatışması içinde (ss. 22-49). Ankara: Vadi Yayınları.
Kaya, A. (2014). İsmet Özel, hayatı, şiiri ve poetikası [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
Kaya, V. C. (2015). An examination of Islamist discourse in the face of western challange: The case of İsmet Özel [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Şehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Kotan, C. (2016). İsmet Özel’de İslamcılık düşüncesi, [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Özel, İ. (1987). Surat asmak hakkımız. İstanbul: Risale Yayınları.
Özel, İ. (1989). Sorulunca söylenen. İstanbul: Çıdam Yayınları.
Özel, İ. (1990). İrtica elden gidiyor (4. Baskı). İstanbul: Çıdam Yayınları.
Özel, İ. (2000a). Bakanlar ve görenler (7. Baskı). İstanbul: Şule Yayınları.
Özel, İ. (2000b). Faydasız yazılar (6. Baskı). İstanbul: Şule Yayınları.
Özel, İ. (1993a). Taşları yemek yasak (2. Baskı). İstanbul: Çıdam Yayınları.
Özel, İ. (2000c). Tehdit değil teklif. İstanbul: Şule Yayınları.
Özel, İ. (1993b). Zor zamanda konuşmak (5. Baskı). İstanbul: Çıdam Yayınları.
Sarı, A. (2008). İsmet Özel ve Paul Celan’ın şiirlerinde şehir izleği. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 14(36), 157-171.