İsa İPÇİOĞLU, Cevdet CANDAN, Gürhan UYSAL

Faktör Puan Yöntemi İş Değerlemesinin Mavi Yakalı İşgörenlerin Tutum ve Davranışları Üzerine Etkileri: Bir Gıda İşletmesinde Uygulama

Faktör puan yöntemi iş değerlemesi, işler üzerine kurulmuş bir sistem olup, işi yapanı değil, işin kendisini değerlendirir. Bu değerlendirme de bir işin toplam değeri ne derece yüksek ise, o işi yapacak olan çalışanın o derece nitelik veya sorumluluğa sahip olması gerekir. Bu çalışmada da faktör puan yöntemi iş değerlemesinin mavi yakalı işgörenlerin tutum ve davranışları üzerine etkilerinin incelemesi amaçlanmıştır. Araştırmanın verileri bir anket aracılığıyla faktör puan yöntemi iş değerlemesini uygulayan Bozüyük Eti Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş.’de ki 100 mavi yakalı işgörenden elde edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre uygulanan iş değerlemesinin mavi yakalı işgörenlerin iş tatminini büyük bir oranda olumlu yönde etkilediği görülürken, ücretlendirmede eşit davranma, güdüleme ve kariyer algılamaları üzerinde ise tam olarak bir etki yaratmadığı görülmektedir.

The Influence of Point Factor Method of Job Evaluation on Attitudes and Behaviors of Blue Collar Workers: The Case Study of a Food

Point factor method of job evaluation evaluates jobs but not employees. In this evaluation, the higher the job has total point, the higher the employee has more responsibility and job qualifications. The aim of this study is to investigate the influence of point factor method of job evaluation on attitudes and behaviors of blue collar workers. The necessary data has been collected from 100 blue collar workers at Bozüyük Eti Food Industry and Trade Co. Inc. that has applied point factor method of job evaluation. The results of this study show that point factor method of job evaluation generally has a positive impact on job satisfaction, but it does not have an impact to perception on equal pay for equal job, motivation, and career of blue-collar workers.

PDF

___

Akat, İ., Budak, G. ve Budak, G. (2002). İşletme Yönetimi, İzmir:Barış.
Akıncı, Z. (2002). “Turizm Sektöründe İşgören Tatminini Etkileyen Faktörler: Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama”, Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 4:1-25.
Akyildiz, H. ve Güngör, İ. (2007). “Analysis of the practice of job evaluation in the metal industry in Turkey”, Int. J. of Human Resource Management, 18 (8): 1539-1556.
Aşkun, İ. C. (1976). İşgören Değerlemesi, No:158/100, Eskişehir: Eskişehir İTİA Yayınları.
Ataay, İ.D. (1990). İşdeğerleme ve Başarı Değerleme Yöntemler, Birinci Cilt, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yayını.
Biber, A. (2004). Halkla İlişkilerde Teorik Bir Çerçeve, Ankara: Vadi.
Dağdeviren, M., Akay, D., Çetinyokuş, T. ve Kurt, M. (2002). “Bulanık Matematiksel Programlama Tekniği İle Bir İş Değerlendirme Uygulaması”, Teknoloji Z.K.Ü. Karabük Teknik Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1-2). 91-96.
Dağdeviren, M., Akay, D. ve Kurt, M. (2004). “İş Değerlendirme Sürecinde Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Uygulaması” Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(2): 131-138.
Deloitte (2008), “The 8 Factors deloitte’s job evaluation approach”, http://www.deloitte.com/dtt/cda/doc/content/The%208%20Factors.pdf, (Erişim tarihi: 02.11.2008).
Demirtaş, H. ve Güneş, H. (2002). “Eğitim Yönetimi ve Denetimi Sözlüğü”, Ankara: Anı.
Eraslan, E. ve Arıkan, A. (2004), “Ücretlendirme Puan Yöntemi, Kıdem ve Başarı Değerlendirme: Bir İmalat İşletmesinin İç Üretim Bölümünde Uygulama”, Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, 19 (2): 139-150.
Erdil, O., Keskin, H., İmamoğlu, S. Z. ve Erat, S. (2004). “Yönetim Tarzı Ve Çalışma Koşulları, Arkadaşlık Ortamı ve Takdir Edilme Duygusu İle İş tatmini Arasındaki İlişkiler, Tekstil Sektöründe Bir Uygulama”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5 (1): 17-26.
Erdiler, S., Özten, N. ve Kaynar, Z. (1960), İş Değerlendirme ve Tatbikatı, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi, İzmir: TCDD Matbaası-804.
Eyde, L., D. (1983). “Evaluating Job Evaluation: Emerging Research Issues for Comparable Worth Analysis” Public Personel Management Journal, 10: 425-444.
Figart, D. M. (2000). “Equal Pay for Equal Work: The Role of Job Evaluation in an Evolving Social Norms”, Journal of Economic Issues, XXXIV (1): 1-19.
Figart, D. M. (2001). “Wage-setting under Fordism: the rise of job evaluation and the ideology of equal pay” Review of Political Economy, 14 (4): 405-425.
Güldamla, A. (1968).“İş Değerlendirmenin Türkiye’deki Uygulamasının Analizi ve Ücretler” Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları.
Gürbüz, S. (2007). “Kamu Personelinin Ücret Tatmin Seviyelerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (21): 240-260. İktisadi Devlet Teşekküllerini Yeniden Düzenleme Komisyonu (İDTYDK). (1968). İş Değerlendirme El Kitabı, Ankara: Başbakanlık Basımevi.
Kahya, E. (2007). “Metal İşkolunda Bir İşletme İçin İş Değerleme Sisteminin Geliştirilmesi” Endüstri Mühendisliği Dergisi, 17 (4): 2-21.
Kurgun, O., A. ve Yemişçi, D., A. (2007). “İş değerlemede Puanlama Yöntemi ve Büyük Ölçekli Bir Otel İşletmesinde Uygulama”, Çimento İşveren Dergisi, 21 (4): 4-15.
Madigan, R., M. ve Hoover, D., J. (1986). “Effects of Alternative Job evaluation Methods on Decisions Involving Pay Equity”, Academy of Management Journal, 29 (1): 84-100.
Madigan, R., M. ve Hiils, F., S. (1998). “Job Evaluation and Pay Equity”, Public Personel Management, 17 (3): 323-330.
McNabb, R. ve Whitfield, K. (2001), “Job Evaluation and High Performnce Work Practices: Compatible and Conflictual”, Journal of Management Studies, 38 (2): 293-312.
Metal Sanayicileri Sendikası (MESS), (2006). Türk Metal Grup Toplu İş Sözleşmesi 2006-2008, İş Gruplandırmasında İşe Giriş, Adaylık ve Terfi Yönetmeliği, İstanbul: MESS Yayını 509.
Metal Sanayicileri Sendikası (MESS), (2007). İş Gruplandırma Sistemi Kitabı, İstanbul: MESS Yayını No: 532.
Milli Prodüktivite Merkezi (MPM), (1970). İş Değerlendirme Semineri, Ankara: Prodüktivite Merkezi Yayınları.
Oktay, G. (1989). “Ana Çizgileriyle İş Değerlendirme Çalışmaları” Verimlilik Dergisi, 3: 65-85.
Organ, D. W. (1988). “A Restatement of the Satisfaction Performance Hypothesis” Journal of Management, 14: 547-557.
Özalp, İ. (1986). Yönetim ve Organizasyon, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Özbudak, K. (1986). “İşletmelerde İş Değerleme ve Ücretleme Sistemlerine Kalite Faktörünün Yansıtılması ve Kalite Teşvik Pirimi Yaklaşımı”, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Sliedregt, T., V., Voskuijil, O., F. ve Thierry, H. (2001), Job evaluation systems and pay grade structures: do they match”, Int. J. of Human Resource Management, 12 (8):1313-1324.
Romsan, R. ve Burke, R. (1980), “Job Satisfaction, Sel-Esteem, and TheFit Between Perceived Self and Job on Valued Competencies", The Journal of Psychology, 105: 259-269.
Sabuncuoğlu, Z. (2000), İnsan kaynakları Yönetimi, 1. Baskı, Bursa: Ezgi. Sevim, F ve İşcan, Ö. F. (2005). “Bireysel ve İş Ortamına Ait Etkenler Açısından İş Doyumu”, Ege Akademik Bakış, 5 (1-2): 55-64.
Sevimli, A. (2001). “İş Değerlendirmesinin Ücret Sistemi İçindeki Rolü Ve Eşit Davranma İlkesi Açısından Önemi” İş Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 3 (2).
Şenol, G. (2003). ‘İş Değerlemesinden Performans Değerlemesine Geçiş”, İşGüç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi,5 (1).
Şimşek, M.Ş. (2006). İşletme Bilimine Giriş, İstanbul: Yelken.
Taşçı, D. (2004). İnsan Kaynakları Yönetimi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
Tompkins, J. (1987). “Comparable Worth and Job Evaluation Validity”, Public Administartion Review, May/June. 254-258
Top, A. (1996). Üretim Sistemleri Analiz ve Planlaması, İstanbul: Alfa.
Tuncay, A. C. (1982). “İs Hukukunda Eşit Davranma İlkesi, Yayınlanmış Doçentlik Tezi, İstanbul.
Uysal, G. (2008). “Kariyer Planlama ve Yönetimi”, Bireyden Profesyonele Kariyere İlk Adım, (Ed. B. Zafer Erdoğan), Bursa: Ekin.
Ülsever, C. (2005), 21. Yüzyılda İnsan Yönetimi, Üretimin Temel Kaynağı İnsana Yeni Bir Bakış, İstanbul: Alfa.