Anadolu beylikleri döneminde yetişen çok yönlü bir bilim adamı: Hacı paşa

: Anadolu Beylikleri Dönemi’nin, ilim ve kültür faaliyetleri bakımından hareketli bir safha olduğu bilinen bir husustur. Bu inkişafta şüphesiz, Türkmen Beyleri’nin, ilmi, ilim adamını himaye etme ve destekleme noktasındaki tutumları, önemli bir paya sahiptir. Aydınoğulları Beyliği hükümdarı İsa Bey de, dönemin ilmî geleneğine uymuş ve XIV. yüzyıl İslâm dünyasının ileri gelen hekimlerinden olan Hacı Paşa’ya her türlü desteği sağlamıştır. Hacı Paşa, kendisini yetiştirmek için Mısır’a gitmiş, orada başta tıp olmak üzere, aklî ve dinî ilimlerde öğrenimini tamamlamıştır. Ayrıca Kahire hastanesinde de bir süre hekimlik yapmıştır. İsa Bey’in daveti üzerine Anadolu’ya dönen Hacı Paşa, Ayasluk (Selçuk) ve Birgi’de kadılık ve müderrislik görevlerinde bulunmuş, Aydınoğulları sarayında bir süre hekimlik yapmıştır. Hacı Paşa, gerek Mısır’da, gerekse Anadolu’ya döndükten sonra, tıp, mantık, kelâm ve tefsir ilimlerinde On’un üzerinde eser kaleme almıştır. Özellikle tıp sahasında te’lif ettiği kitapları, o dönemde tıbba dair yazılan ilk eserlerden olması bakımından oldukça önemlidir.

: It is known that the period of Anatolian Principalities is an active phase in terms of sciantific and cultural activities. In this respect the attitudes of the Turkmen Rulers play an important role in protecting and supporting science and scientists. İsa Bey, The Ruler of Aydınoğulları Principality, conformed to the sciantific conventions of the period and gave his full support to Hacı Pasha, who was one of the prominent doctors of the 14th Century İslamic world. Hacı Pasha went to Egypt to be trained and was trained there mainly on medicine, ration and religion. He, also worked as adoctor in Kahire Hospital for some time. Hacı Pasha returning back to Anatolia upon the invitation of İsa Bey, worked as a kadi a teacher in madrasahs in Ayasluk (Selçuk) and Birgi and as a doctor in Aydınoğulları Palace for some time. Hacı Pasha wrote more than ten books on medicine, logic, the Koran and commentary on it both when in Egypt and after his turn to Anatolia. Especially the books he compiled on medicine are very important as being one of the first books written on medicine in this period.

PDF

___

Adıvar, A. (1991). Osmanlı Türklerinde İlim. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Banarlı, N. S. (1971). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, C. I. Ankara: M.E.B. Yayınları.
Bursalı Mehmed Tahir. (1975). Osmanlı Müellifleri, C.III. (Haz: İ. Özen) İstanbul: Meral Yayınevi.
Hoca Sadeddin. (1992). Tâcü’t-tevârih, C .V. (Haz: İ. Parmaksızoğlu), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları
İbn Batuta. (1333). Seyahatnâme, C. I, (Trk. Trc: M. Şerif). İstanbul.
Kâtip Çelebi. (1971). Keşfü’z-zünun, C.II. (Neşr: Ş. Yaltkaya-R. Bilge), Ankara: M.E.B. Yayınları.
Köprülü, M. F. (1981). Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Ötüken Yayınları. Mecdî Mehmed Efendi. (1269). Terceme-i Şakâ’ik. İstanbul.
Mehmed Süreyya. (1311). Sicill-i Osmânî Yahud Tezkere-i Meşâhir-i Osmâniye, C.II. İstanbul.
Osman Şevki. (1991). Beşbuçuk Asırlık Türk Tabâbet Tarihi. (Neşr: İ. Uzel), Ankara: K.B. Yayınları.
Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri. Ankara: T.T.K. Yayınları.
Ünver, S. (1953). Hekim Konyalı Hacı Paşa. İstanbul: İ.Ü., T.T E Yayınları. Makaleler
Akpınar, C. (1996). “Hacı Paşa”, İslâm Ansiklopedisi, 14: 492-496.
Konyalı Hekim Hacı Paşa Kongresi, (Tebliğler) (1986). (Haz: A.H. Köker-Y. Erdoğan).
Şehsuvaroğlu, B. N. (1979). “Anadolu’da Türkçeleşme Akımı ve Türkçe İlk Tıp Eserleri”, I. Milletlerarası Türkoloji Kongresi (Tebliğler), 512-513.