1921

20. YÜZYIL TÜRKİYE EKONOMİSİ ÜZERİNE KISA BİR ANALİZ (1923-2000)

Yirminci yüzyılın ilk çeyreğinde kurulan genç Türkiye Cumhuriyeti’nin siyasal gelişiminin yanı sıra ekonomikgelişimi de 1922’de tarih sahnesinden çekilen Osmanlı İmparatorluğunun somut ve düşünsel mirasıyla şekillendi.Cumhuriyet döneminin ilk ekonomik politikaları, İzmir İktisat Kongresi ile liberal bir eksene otururken, hemenardından imzalanan Lozan Antlaşması’nın ticari hükümleri de ekonomideki belirleyiciliğini korudu. 1929 DünyaEkonomik Bunalımı ve İkinci Dünya Savaşı, Türkiye’de ekonomik alanda devletçi politikaların uygulanmasınasebep oldu. İkinci Dünya Savaşı’nın bitişi ile Türkiye’nin ABD ve müttefiklerinin yanında yer alması 1945’tenitibaren zorunlu liberal bir ekonomin başlangıcı oluyordu. Demokrat Parti ile ivme kazanan serbest piyasa yılları,1960 darbesinde planlı kalkınmaya dönüştü.Ancak Türkiye’nin ekonomik gelişmede küçük mesafeler kat etmesine rağmen beklenen çıkışı yapamaması, siyasalgelişmelerle ekonomik gelişmelerin birbirini etkileyecek denli içiçe geçmiş olmasından kaynaklanıyordu.Türkiye’nin yeni bir ekonomik kalkınma hamlesiyle buluşması ise, ihracat odaklı yeni bir ekonomi modelini tercihetmesiyle gerçekleşti. Ne var ki ülkenin kolaylıkla krizlere sürüklenebilen sosyal ve siyasal sancıları, ekonomikgelişmesinin karşısında önemli bir engelleyici olarak varlığını korudu. İlk dönemler on yılda bir gerçekleşenkrizlerle ekonominin sarsıntılar geçirmesi, 1980’den itibaren 3-4 yıllık bir süreye indi. Bu durum, 2000’li yıllarınbaşında siyasal istikrara bağlı oluşturulan kararlı ekonomik hamleye kadar devam etti.

A BRIEF ACCOUNT OF THE TURKISH ECONOMY (1923-2000)

Along with her political development, the economic development of the young Turkish Republic, founded in the first quarter of the 20th century, was shaped by the heritage of the Ottoman Empire. While the Republic’s first economic policies settled on a liberal axis with the Izmir Economy Congress, the Lausanne Treaty, signed immediately afterwards, remained decisive in the economy. The 1929 World Economic Depression and World War II caused the implementation of statist economic policies in Turkey. By the end of the War, Turkey took place alongside the US and its allies. This was the start of an inevitable liberal economy beginning from 1945. The free market years, which gained momentum with the Democrat Party, turned into a planned development with the 1960 coup. Turkey’s failure to rise economically was mainly due to political and economic developments affecting each other. The meeting of Turkey with a new economic development initiative was due to the implementation of a new exportoriented model. However, Turkey’s social and political obstacles remained an important economic hurdle. The economic crises, which used took place every ten years, started to take place every 3-4 years since 1980. This situation continued until the decisive economic move based on political stability in the early 2000s.

PDF

___

Albayrak, M. (2004). Türk siyasi tarihinde demokrat parti (1946-1960). Ankara: Phoenix Yayınevi.
Altıparmak, A. (2002). Türkiye’de devletçilik döneminde özel sektör sanayiin gelişimi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 35-59.
Arslan, G. (2015). Osmanlı Devleti’nin dış borçları ve yeniden yapılandırma süreci (1930-1933). JHS History Studies, 7(4), 1-23.
Atagenç, İ. Ö. (2017). İzmir iktisat kongresi ve 24 ocak kararları sonrası Türkiye’nin liberal tecrübesinin karşılaştırmalı analizi [Özel sayı] Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 69-87.
Bastı, E. (2006). Kriz teorileri çerçevesinde 2001 Türkiye finansal krizi. Ankara: SPK Yayınları.
Bayrak, M., & Kanca, O. C. (2013). Türkiye’de 1970-2011 yılları arasında oluşan ekonomik ve siyasi gelişmelerin seyri. Akademik Bakış Dergisi, 35, 1-20.
Baytal, Y. (2007). Demokrat parti dönemi ekonomi politikaları (1950-1957). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 40, 545-567.
Boratav, K. (2018). Türkiye iktisat tarihi 1908-2015. Ankara: İmge Kitabevi.
Coşkun, Ö. A., & Eken, M. H. (2015). 2001 ve 2008 krizlerinin Türk bankacılık sektörüne etkilerinin karşılaştırılması. Maliye ve Finans Yazıları Dergisi, 1(104), 105-130.
Doruk, Ö. T., & Yavuz, H. B. (2018). 1980’den sonra Türkiye’de uygulanan istikrar politikalarının ekonomik büyümeye etkisi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15, 2237-2265.
Durmuş, S., & Aydemir, N. K. (2016). Atatürk dönemi Türkiye ekonomisi (1923-1938). Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(12), 155-167.
Emiroğlu, A., Koçyiğit, N., & Kesici, S. (2012). Demokrat parti yönetiminde ekonomik politikalar. Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8, 73-92.
Engin, V. (2016). Abdülhamid, Türkiye’yi 7. büyük güç yaptı. İstanbul: Borsa Aktüel Dergisi, 22, 30-36.
Güvenen, M. (t.y.). 1923-1980 yılları arasında Türkiye ekonomisi ve dış ticaret. https://www.academia.edu/32688168/1923- 1980_Y%C4%B1llar%C4%B1_Aras%C4%B1nda_T%C3%BCrkiye_Ekonomisi_ve_D %C4%B1%C5%9F_Ticaret adresinden erişildi.
Karaçor, Z., & Alptekin, V. (2006). 1980 sonrası istikrar politikaları ışığında Türkiye ekonomisinin trend analizi yardımıyla değerlendirilmesi. İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(11), 306-342
Kazgan, G. (2017). Tanzimat’tan 21. yüzyıla Türkiye ekonomisi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Kepenek, Y. (2011). Türkiye ekonomisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Kılıçbay, A. (1999). Türk ekonomisi. İstanbul: Bilim Teknik Yayınevi.
Koraltürk, M. (2002). Türkiye ekonomisi (1923-1960). H. C. Güzel, K. Çiçek & S. Koca (Ed.),
Türkler (C. 17, s. 587-588) içinde. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Müderrisoğlu, A. (1974). Kurtuluş savaşının malî kaynakları. Ankara: Maliye Bakanlığı Yayınları.
Özçelik, Ö., & Tuncer, G. (2007). Atatürk dönemi ekonomi politikaları. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (1), 253-266.
Özdemir, B. (2009). Osmanlı Devleti dış borçları 1854-1954 döneminde yüzyıl süren boyunduruk. Ankara: Ankara Ticaret Odası Yayınları.
Palamut, M. E., & Giray, F. (2001). Cumhuriyetten günümüze yaşanan mali krizler ve uygulanan politikalar. Yeni Türkiye, 44, 20-34.
Pamuk, Ş. (2014). Türkiye’nin 200 yıllık iktisadi tarihi: Büyüme, kurumlar ve bölüşüm. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Parasız, İ. (1998). Türkiye ekonomisi 1923’den günümüze iktisat ve istikrar politikaları. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
Sabır, H. (2006). Atatürk’ün ekonomi anlayışı. Sayıştay Dergisi, 62, 3-19.
Savrul, B. K., Özel, H. A., & Kılıç, C. (2013). Osmanlı’nın son döneminden günümüze Türkiye’de dış ticaretin gelişimi. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 8(1), 55-78.
Sertel, S., & Sanyürek, M. B. (2016). Demokrat Parti dönemi ekonomi politikaları ve verdor raporu. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 749-767.
Şener, S. (2004). İkinci dünya savaşı yıllarında Türkiye’de tarım politikası arayışları. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7, 73-92.
Takım, A. (2012). Demokrat parti döneminde uygulanan ekonomi politikaları ve sonuçları. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(2), 157-187.
TCMB. (2001). Türkiye’nin güçlü ekonomiye geçiş programı.
Tezel, Y. S. (1994). Cumhuriyet döneminin iktisadi tarihi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
TMSF. (2011). Çözümleme deneyimi. İstanbul: TMSF Yayınları.
Uysal, C. (2001). Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerinin tarihsel süreci ve son gelişmeler. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 1(1), 140-153.
Üğe, G. (2010). Türkiye ekonomisi ve bütçe analizi (1923-1950). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yaşa, M. (1980). Cumhuriyet dönemi Türkiye ekonomisi 1923-1978. İstanbul: Akbank Kültür Yayınları.
Yıldırım, C. (2017). AK Parti döneminde Türkiye ekonomisi. T. Gürdal vd. (Ed.), 2nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS) Bildiriler
Kitabı (C. 2) içinde (ss. 50-63). Sakarya: Beşköprü Yayınları
http://www.anayurtgazetesi.com/yazar/Ataturk-ve-Ekonomi/21254/
https://www.bloomberght.com/haberler/haber/863781--2001-krizinin-faturasi-251563-milyar-tl