UMHURİYET’İN İLK YILLARINDAKİ (1924-1928) İLKOKUL TARİH DERS KİTAPLARINDA MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNİN SİYASİ VE DİPLOMATİK GELİŞMELERİ

Bu çalışmada ilkokul tarih ders kitaplarında Cumhuriyetin ilk kuşağına Milli Mücadele yıllarındaki siyasi vediplomatik gelişmelerin sunumunun değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden tarihselaraştırmanın kullanıldığı çalışmanın verilerinin kaynağını Harf İnkılabı öncesi (1924-1928) yayınlanan ilkokul tarihders kitapları oluşturmaktadır. Veriler, tarihsel araştırma yönteminde sıklıkla kullanılan doküman incelemesiyoluyla elde edilmiştir. Araştırmanın amacı doğrultusunda o dönem ilkokullarda okutulan sekiz farklı ders kitabıincelenerek elde edilen veriler çözümlenmiştir. Araştırmanın bulgularını Milli Mücadele sürecindeki siyasi vediplomatik gelişmeler oluşturmaktadır. Siyasi gelişmelere dair konular “Kongreler, İstanbul Hükümeti, Misak-ıMilli, TBMM ve Saltanatın Kaldırılması” başlıkları altında tasnif edilmiştir. Diplomatik gelişmeler ise “WilsonPrensipleri, Paris Barış Konferansı, Sevr Antlaşması, Londra Konferansı, Kars Antlaşması, Ankara Antlaşması,Mudanya Mütarekesi ve son olarak Lozan Barış Antlaşması” şeklinde sıralanarak sunulmuştur. Milli Mücadeleninzaferle sonuçlanmasının meydana getirdiği duygu ve düşünceler, ders kitaplarındaki anlatılarda tespit edilmektedir.Olaylar ve ülkedeki atmosfer, tarih anlayışını ve eğitimi derinden etkilemiştir. Tarih dersi aracılığıyla Cumhuriyetinçocuklarına tüm yönleriyle bir Milli Mücadele tarihinin öğretilip toplumsal bellekte yer edinmesinin amaçlandığıaşikardır.

THE POLITICAL AND DIPLOMATIC DEVELOPMENTS OF THE TURKISH WAR OF INDEPENDENCE PERIOD IN SCHOOLBOOKS DURING THE FIRST YEARS OF THE REPUBLIC (1924-1928)

This work aims to examine the presentation of political and diplomatic developments of the Turkish War of Independence period in history schoolbooks for primary schools used by the first generation of the Turkish Republic. In this work based on method of qualitative historical research, the main data source is history schoolbooks for primary schools published in Ottoman Turkish script between 1924 and 1928. The data is gathered by document examination, a practice frequently used in historical research method. This data which is provided by the examination of eight schoolbooks used by primary schools of the period is analyzed according to purpose of the research. The findings consist of political and diplomatic developments of the Turkish War Independence period. Political Developments are classified as “Congresses, Imperial Cabinet in Istanbul, National Pact, Grand National Assembly of Turkey, Abolition of the Ottoman Sultanate” and diplomatic developments as “The Fourteen Points, Paris Peace Conference, Treaty of Sèvres, London Conference, Treaty of Kars, Treaty of Ankara, Armistice of Mudanya and Treaty of Lausanne”. Ideas and sentiments caused by the victory at the end of the Turkish War of Independence are found at historical narratives in the schoolbooks. The events and general atmosphere of the country deeply influenced history education and historical perspective. It is clear that the goal was to teach history of Turkish War of Independence with its all aspects and to make it part of social memory via history courses.

PDF

___

Ahmet Halit. (1924). Bizim tarih. İstanbul: Amedi Matbaası.
Ahmet Refik. (1925). Türkiye tarihi. İstanbul: İbrahim Hilmi.
Ahmet Refik .(1928). Çocuklara tarih bilgisi. İstanbul: İbrahim Hilmi.
Aktın, K., & Dilek, G. (2014). Tarih/sosyal bilgiler öğretim programlarında okul öncesi dönemde tarih öğretimi: ABD örneği. Uluslararası Avrasya sosyal Bilimler Dergisi, 5(16), 36-56.
Alaca, E. (2017). Cumhuriyet dönemi ilkokul tarih ders kitapları üzerine bir değerlendirme (1923-1972). Turkish Studies, 12(28), 25-40.
Ali Reşat. (1928). İlk mekteplere tarih dersleri. İstanbul: Türk Neşriyat Yurdu.
Aslan, E. (2011). Osmanlı’nın “mekatib-i iptidaiye”sinden Türkiye Cumhuriyeti’nin “ilk mektepler”ine geçişte tarih programlarında değişim. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 48, 749-777.
Aslan, E. (2012). Atatürk döneminde tarih eğitimi I: Türk tarih tezi öncesi dönem (1923-1931). Eğitim ve Bilim, 37(164), 331-346.
Ata, B. (1998). John dewey ve Türkiye’de ilköğretimde tarih öğretimi (1923-1930). Ç. Baytekin & B. Türkoğan (Yay. Haz.), Atatürk’ün Cumhuriyet’in İlanından Sonraki Hedefleri Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (s. 57-77).
Ata, B. (2000). Atatürk, tarih öğretimi ve müzeler. Türk Yurdu, 20(160), 85-90.
Ata, B. (2014). 1924’te ilkokullarda tarih öğretimi: D’alembert etkisi altında Türk deneyimi. Turkish History Education Journal 3(1), 43-61.
Ata, B. (2017). Tarih öğretiminin tarihi (1869-1922 dönemi). İ. H. Demircioğlu & E.
Demircioğlu (Edt.), Türkiye’de tarih eğitimi araştırmaları el kitabı içinde (s.1-28). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Boztaş, A. (2014). Wilson ilkeleri’nin Türk dış politikasına yansımaları: realist ve pragmatist bir perspektif. Gazi Akademik Bakış, 7(14), 163-176.
Çapa, M. (2012). Osmanlı imparatorluğundan Türkiye Cumhuriyetine geçiş sürecinde türkiye’de tarih öğretiminin tarihçesi. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2(3), 1-28.
Emin Ali. (1927). Türk çocuklarına tarih dersleri. İstanbul: Suhulet Kütüphanesi.
Engin, V. (2015). Osmanlı’dan cumhuriyet’e tarihi devamlılık. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
Eraslan, C. (2005). Mudanya mütarekesi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. 30, s. 356-358). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Fraenkel, J., & Wallen N., & Hyun, H. (2011). How to design and evaluate research ineducation, New York: Connect Learn Succeed.
Fuat Köprülü. (1924). Milli tarih. İstanbul: Kanaat Kütüphanesi ve Matbaası.
Gürkan, H. (2017). Türkiye’de tarih öğretimi ilköğretim ders kitapları (1869-1950). Adana: Karahan Kitabevi.
İhsan Şerif. (1926). Cumhuriyet çocuklarına tarih dersleri. İstanbul: Kanaat Kütüphanesi.
İhsan Şerif .(1927-1928). Cumhuriyette tarih. İstanbul: Kanaat Kütüphanesi.
Keleş, H., & Kiriş, A. (2006). Bir Osmanlı tarihçisi olan ali reşat’ın hayatı, eğitimciliği ve tarih öğretimi ile ilgili görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 571-586.
Köstüklü, N. (2013). Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti tarihi araştırmaları I. Konya: Çizgi Kitabevi.
Küçük, C. (2005). Milli mücadele. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. 30, s. 76-83). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Maarif Vekâleti. (1924). İlk mektepler müfredat programı. İstanbul: Matbaayı Amire.
Maarif Vekâleti. (1926). İlk mektepler müfredat programı. İstanbul: Matbaayı Amire.
Öztürk, C., & Yılmaz, A. (2001). Türkiye’de harf inkılabından önce kullanılan ilkokul tarih programları ve ders kitapları. KUYEB, I(2), 409-427.
Şimşek, A., & Çakmakçı, E. (2019). Cumhuriyet dönemi ilkokul tarih ders kitaplarında milli mücadele. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 15(30), 189-227.
Şimşek, A. (2019). Giriş. A. Şimşek (Edt.), Tarih ders kitaplarında imajlar içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Vurgun, A. (2016). Milli tarih nedir? İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
Yıldırım, T. (2016). Tarih ders kitaplarında kimlik söylemi. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.