Nevcivan GÜLDAŞ, Deniz KUTLUK, Alp ERGÖR

Sağlık sektörününün tıbbi laboratuvar teknikerinden beklentileri

Amaç: Teknoloji ve bilimin hızla geliştiği dünyamızda mesleki eğitim kalkınmanın vazgeçilmez unsurlarından biri haline gelmiştir. Sağlık işkoluna insan gücü yetiştiren sağlık hizmetleri meslek yüksekokulları kapsamında bir ön lisans eğitimi olan “tıbbi laboratuvar teknikerliği” (TLT) programının eğitim içeriği ve yapısının toplumsal gereksinimler ve beklentilerle örtüşmesi büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada TLT’nin sahip olması gereken bilgi ve beceriler hakkında sektörün beklentilerinin ortaya konması, kuramsal ve uygulamalı bilgideki eksikliklerin tanımlanması ve beklentilere yanıt verebilecek bir müfredat oluşturulması amaçlanmıştır. Gereç ve yöntem: Çalışma İzmir Metropolitan alanında yer alan 8 ilçe içinde etkinlik gösteren ve TLT istihdam eden 366 sağlık kuruluşu içinden belirlenen 85 kurumda yürütülmüştür. Veri, kurumların yapısal özellikleri ve TLT eğitimine ilişkin beklentilerini sorgulayan anketler aracılığı ile elde edilmiştir. Beklenti değerlendirme formları meslek standartları ile müfredat içeriklerinden yararlanılarak oluşturulmuştur. Formlar anketörler aracılığı ile kurumların sorumlularına ulaştırılmış ve toplanmıştır. Sektörün beklentileri “temel tıbbi bilgiler” (TTB) , “destekleyici tıbbi bilgi ve beceriler” (DTBB) ve “temel mesleksel bilgi ve beceriler” (TMBB) başlıkları altında irdelenmiştir. Bulgular: Örneğin %86’sına ulaşılmıştır. Sektör temsilcilerinin TTB, DTBB ve TMBB konusundaki beklentileri değerlendirmeyi kolaylaştırabilmek için nicel biçimde ifade edilmiştir (sırasıyla 60,4 ± 15,2; 75,5 ± 15,2; 83,1 ± 11,1 puan). Ayaktan sağlık hizmeti sunanlar, 1-4 arası tekniker çalıştıran kurumlar ve özel sektöre ait kurumların temsilcilerinin TTB beklentileri diğerlerine göre anlamlı olarak yüksektir (sırasıyla p: 0,0001, p: 0,01 ve p: 0,01). Sonuç: Bu çalışmada sektörün TLT eğitiminden beklentileri konusunda önemli veriler elde edilmiştir. Bu veriler TLT eğitiminde kuramsal ve uygulamaya yönelik eksikliklerin saptanması için katkı sağlayabilecektir.

Sectoral expectations from medical laboratory technician

Objective: In the era of advanced technology and science the content and structure of the curriculum of medical laboratory technician (MLT) programs, which are located under schools of vocational education in health services (SVEHS) should be developedaccording to communities needs and sector’s expectations. This study was aimed to define the necessary knowledge and skills according to the expectations of the sector, and to formulate the gaps between its theoretical and practical parts. Material and method: The study frame consisted of 366 health care institutions wich employ MLTs and located within 8 districts of the Metopolitan City of İzmir. Sample size was defined as 85 institutions. Sector representative’s (SP) expectation were investigated by a questionair form which was developped according to national occupational standards and curriculum contents. Structural charecteristics of the institutions were also examined. Questionaires were distributed to health institutions representatives and collected back by study asistants. Sector representatives expectations were studied under three headings: Fundamental Medical Knowledge (FMN), Supportive Knowledge and Skills (SKS), Fundamental Occupational Knowledge and Skills (FOKS). Results: Access rate was 86%. SK’s expectations under FMN, SKS and FOKS were transformed into quantitative form in order to facilitate the comparisons and the figures were calculated respectively as 60.4 ± 15.2; 75.5 ± 15.2; 83.1± 11.1. Outpatient clinics, institutions which employ less then four MLTs and private sector institutions’ expectations under FMN were higher (respectively 0,0001, 0,01 ve 0.01) than others. Conclusion: This study presents a set of important data which would be useful in the process of defining insufficiencies of curriculum and gaps between knowledge and skills.

PDF

___

Rechel B, Dubois CA, McKee M. The Health Care Workforce in Europe. Learning from Experience. European Observatory on Health Systems and Policies. Copenhagen: WHO 2006.
Health Care Systems in Transition, Turkey. European Observatory on Health Care Systems. 2002;4.
Pala K. Türkiye için nasıl bir sağlık reformu? 2007. http://saglik.nilufer.bel.tr/pdf_doc/saglik_reformu.pdf.Erişim tarihi: 10.10.2009.
Towle A.Continuing medical education: Changes in health care and continuing medical education for the 21st century. BMJ 1998; 316:301-304.
Türkiye İstatistik Kurumu. İstatistik Göstergeler 1923- 2007, Ankara. Aralık 2008.
Temel Sağlık Hizmeltleri Genel Müdürlüğü, TC Sağlık Bakanlığı. Temel Sağlık Hizmetleri Çalışma Yıllığı, 2004.
TC Sağlık Bakanlığı. Türkiye Sağlık İnsan Gücü Durum Raporu, Yayın No: 2008;739.
Şerefoğlu ÖA. Kahramanmaraş’ın Temel Sağlık Göstergeleri Açısından Türkiye İle Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. TC Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniver-sitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı. Eylül 2007.
Türk Tabipleri Birliği Yayınları. Yeni Bin Yılın Başında Türkiye Sağlık Sektörünün Durumu. Ankara, 2002; 13- 20; 21-29.
Şimşek Z. Sağlık Hizmetlerinde Eğitimin Dünü, Bugünü, Yarını. II. Ulusal Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, 2-4 Eylül 2007, İzmir.
Ulusal Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları Sempozyumu Sonuç Bildirgesi, 11-12 Mayıs 2006, Gölbaşı-Ankara.
Alkan C, Doğan H ve Sezgin Sİ. Mesleki ve Teknik Eğitimin Esasları, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2001; 3-5.
Sezgin SI. Mesleki ve Teknik Eğitimde Program Geliştirme. Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Matbaası, Ankara, 1989.
Ulusal Meslek Yüksek Okulları Müdürler Toplantısı, 7 Kasım 2008, Trabzon.
Balcı S, Gürbüz R. Dünyadaki Gelişmeler Işığında Tekniker Eğitimimizin Geleceği Nasıl Olmalı? IVETA’98 Konferansı Sonuç Raporu.
Yurt A, Manisalıgil A, Güneli E, Ergör A, Altuntaş EÜ. Saglık Sektörünün Radyoloji Teknikerlerinden Beklentileri. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2009, 4: 59-70.
Keogh JJ, Fourie WJ, Watson S, Gay H. Involving the stakeholders in the curriculum process: A recipe for success? Nurse Education Today, 2010; 30:37–43.
Kern DE. Curriculum development for medical education: a six step approach. The Johns Hopkins University Pres, 1998: 8-16.
www.ism.gov.tr (İzmir İl Sağlık Müdürlüğü); erişim tarihi Mayıs 2007.
Meslek Standartları. Erişim : http://emezun.meb.gov.tr/doc/msk/228.doc; erişim tarihi Mayıs 2007.
Brugha R, Zwi A. Improving the quality of private sector delivery of public health services: challenges and strategies. Health Policy and Planning 1998; 13: 107-120.
Potter MA, Ley CE, Fertman CI, Eggleston MM, Duman S. Evaluating Workforce Development: Perspectives, Processes, and Lessons Learned. Journal of Public Health Management and Practice 2003; 9: 489-495.
Ward-Cook K. Medical laboratory workforce trends and projections: what is past is prologue. Clin Leadersh Manag Rev 2002; 16:364-369.
Potter MA, Baron G, Cioffi JP. A Model for Public Health Workforce Development Using the National Public Health Performance Standards Program. Journal of Public Health Management and Practice 2003; 9: 199- 207.
Hunter DJ. The changing roles of health care personnel in health and health care management. Social Science & Medicine 1996; 43:799-808.
Little B, Connor H, Lebeau Y, et al. Vocational HigherEducation: does it meet employers’ needs? Learning and Skills Development Agency 2003.
Emery RJ, Delclos GL. World at work: Research and testing laboratories. Occup Environ Med 2005, 62; 200- 204.
Jagger J, Perry J, Parker G. Lab workers: Small group, big risk. Nursing 2003; 33: 72.
World Health Organization. Practical guidelines for infection control in health care facilities, Regional Office for South-East Asia and Regional Office for Western Pacific 2004.
Türk Tabipleri Birliği Yayınları. Sağlık Çalışanlarının Meslek Riskleri. Birinci Baskı, Ekim 2008, Ankara.
European Commission, Education and Culture DG. Structures Of Education, Vocational Training and Adult Education Systems In Europe, Turkey, 2008.
Yılmaz NP. Mesleki Eğitimde Teorik Bilginin Kazandırılmasına Yönelik Bağlamsal Bir İçerik Oluşturma Denemesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2003; 36:1-2; 121-126.
Crebert G, Bates M, Bell B, Patrick C, Cragnolini V. Developing generic skills at university, during work placement and in employment: graduate perceptions. Higher Education Research & Development 2004, 23:147-166.