ARAP DİLİNDE KÂNE [كَانَ] FİİLİ VE KUR’ÂN’DA KULLANIMI

Kâne [كان] Arapçada kullanımı yaygın olan fiillerdendir. Yalın sığası itibariyle geçmiş zamana delalet eden bu fiil Kur’ân’da mazi anlamının yanı sıra farklı zamanlara da delalet etmektedir. Bu makalede Kâne fiilinin Arap Dilindeki yeri, mutasarrıf, tam ve nâkıs fiil olması, isminin ve haberinin takdim ve tehir edilmesi, zaid olması, kendisinin ve mamüllerinin hazfedilmesi gibi hususlar ile bu fiilin Kur’an’da delalet ettiği anlamlar incelenmiştir. Bu fiil genel olarak, baskın olan mazi anlamının yanı sıra şimdiki ve geniş zaman, gelecek zaman, mutad ve yenilenen mazi, süreklilik, sayrûret [صَارَ], gereklilik ve güç ifade eden anlamlarda da kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kâne, كان, , Nâkıs fiil, Delalet, Zaman, Kur’ân, Anlam

THE VERB KÂNA [كَانَ] IN ARABIC LANGUAGE AND ITS USE IN THE QUR’AN

Kāna [كان] is a verb which is commonly used in Arabic language. Although this verb morphologically indicates past tense in general, it also designates various tenses in the Qur’ān. In this article we examine verb kāna in Arabic Language in general, and give information regarding its conjugations; being its absolute or defective verb; bringing noun and predicate of kāna forward or delaying them; being surplus verb; dropping of verb kāna and its nouns and predicates. Also we aim to explore various meanings of this verb which were indicated in the Qur’ān. Besides common use of past tense, present, continuous, future, addicted/renewed past tenses of this verb are used in the Qur’ān along with its sāra [صَارَ], continuity, necessity, and power meanings.

Keywords:

Kāna, كان, , Defective Verb, Indication, Tense, Meanings of kāna,

PDF

___

Abbâs b. Mirdâs, Dîvânu’l-Abbâs b. Mirdâs es-Selemî (thk. Yahya el-Cebbûrî), Müessesetu’r-Risâle, Beyrut 1991.
Abbas Hasan, en-Nahvu’l-Vâfî, (I-IV), Dâru’l-Ma’ârif, Kahire ts.
Abdulkâdir el-Bağdâdî, Hizânetu’l-Edeb ve Lubbu Lubâbi Lisâni’l-‘Arab, (I-XII), Mektebetu’l-Hancî, Kahire 1997.
Abdullâh el-Huseynî Hilâl, el-Fi’lu’l-Mudâri’u fî Dav’i Esâlîbi’l-Kur’ân, Mektebetu’n-Nahdati’l-Mısriyye, Kahire 1984.
el-Askalânî, İbn Hacer, el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, (I-VIII), Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut, 1415.
el-Basrî, Ebu’l-Hasen, el-Hamâsetu’l-Basriyye (thk. Muhtâruddîn Ahmed), (I-II), ‘Âlemu’l-Kütüb, Beyrut ts.
Bekrî Abdulkerîm, ez-Zemenu fi’l-Kur’âni’l-Kerim; Dirâse Dilâliyye li’l-Ef’âli’l-Vâride fihi, Dâru’l-Kitâbi’l-Hadîs, Kahire 2001.
el-Beydâvî, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, (I-III), Dâru’r-Reşîd, Beyrut 2000.
Cevâd b. Muhammed b. Dahîl, “Kâne ez-Zâide”, Mecelletu Câmi’ati’l-Melik Su’ûd, Cilt: 18, Âdâb: 1, Riyad 2004
el-Endelusî, İbn Mâlik, Elfiyetu İbn Mâlik fi’n-Nahv ve’t-Tasrîf (thk. Süleyman b. Abdilazîz el-‘Uyûnî), Mektebetu Dâri’l-Minhâc, Riyad 1428.
el-Ensârî, İbn Hişâm, Evdahu’l-Mesâlik ilâ Elfiyeti İbn Mâlik, (I-IV), el-Mektebetu’l-‘Asriyye, Beyrut ts.
el-Husrî, Ebû İshâk, Zehru’l-Âdâb ve Semeru’l-Albâb (thk. Salâhuddîn el-Hevârî), (I-IV), el-Mektebetu’l-‘Asriye, Beyrut 2001.
İbn ‘Akîl, Şerhu İbn ‘Akîl ‘alâ Elfiyeti İbn Mâlik (thk. Mahmud Mustafa Halâvî), (I-II), Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, Beyrut 1996.
İbn ‘Âşûr et-Tûnusî, et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, (I-XXX), Dâru’t-Tûnusiyye, Tunus 1984.
İbn Ebi’l-Hadîd, Şerhu Nehci’l-Belâğa (thk. Muhammed İbrahim), (I-X), Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabi, Bağdat 2007.
İbn Ye’îş el-Mevsılî, Şerhu’l-Mufassal li’z-Zemahşerî, (I-VI), Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut 2001.
İdris, Süreyya Abdullah Osman, es-Siyağu’l-Fi’liyye fi’l-Kur’âni’l-Kerîm Asvâtan ve Ebniyeten ve Dilâleten, (I-III), Câmi’atu Ummi’l-Kurâ, (Yayınlanmamış doktora tezi), Mekke 1989.
Mağâlise Mahmûd Hüsnî, en-Nahvu’ş-Şâfî, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 2001
el-Mâturîdî, Ebû Mansûr, Te’vîlâtu Ehli’s-Sunne, (I-X), Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut 2005.
en-Nâbiğatu’z-Zübyânî, Dîvânu’n-Nâbiğati’z-Zübyânî (thk. Hamdû Tammâs), Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 2005.
en-Nesefî, Ebu’l-Berekât, Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vîl, (I-III), Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, Beyrut 1998.