ABDÎ EFENDİ'NİN TASAVVUF RİSÂLESİ

Bu çalışmada Abdî Efendi'nin bazı tasavvufî hakîkatleri barındıran risâlesi işlenmektedir. Nakşibendiyye tarîkatı esaslarından olan letâif-i hamse başta gelmek üzere rüya, müşâhede ve mükâşefe gibi tasavvufî konuların işlendiği risâle dört bölümden müteşekkildir. İnsan nefsine bahşedilen beş hissin tasavvufî terbiyedeki önemi vurgulanarak başlayan eser, bu beş temel hisle batınî hakîkatlerin idrak edilebileceğini ve sâlikin seyr ü sülûkunu bu makamlara uygun yaptığı zikirler vasıtasıyla tamamlayacağını ifade eder. Çalışmamızın giriş bölümünde eserle ilgili genel bir değerlendirme yapılmıştır. Birinci bölümde, risâle müellifi Abdî Efendi'nin kimliği tartışmaya açılmış, risâlenin konusu ve muhtevası hakkında detaylı malumat verildikten sonra yine bu bölümde eserin yazma nüshasının tavsifi yapılmıştır. İkinci bölümde ise, risâlenin transkripsiyonlu metni verilmiştir.

ABDI EFENDI'S SUFISM TRACT

This article studies Abdi Efendi's tract including some sufi realities (truths). The tract has four chapters and the writer discusses the sufi subjects such as letaif-i hamse, which is one of the main principals of Naqshbandiyya tariqa, dream, contemplation (mushahada) and unveiling (mukashafah). The work starts with an emphasis on the significance of the five senses given to human beings in sufi education (training). The work also states that internal validity can be comprehend by the five senses and the sufi journey of a sufi can be accomplished by the dhikr in accordance with these qualities of the human being. The introduction part of the article presents the general evaluation of the tract. The first part of the article discusses Abdi Efendi's personality and gives detailed information about the subject and content of the tract. This part also tries to characterize the manuscript. The second part presents the text of the tract with its transcription.

PDF

___

Akot, Bülent, "Tasavvufî Terbiyede Rüya'nın Değeri", Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara 2011, Sayı: 19, ss. 93-113.

Karasakal, Şaban, "Kur'ân'da Rüyâ ve Hulm Yakınanlamlarının Farkları", Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Samsun 2010, Cilt:10, Sayı: 3, ss. 163-198.

Şemseddin Sami, Kâmûs-ı Türkî, İkdam Matbaası, İstanbul, 1317.

Yüksel, Hasan Avni, Türk-İslam Tasavvuf Geleneğinde Rüya, MEB Yayınları, İstanbul 1996.

Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2001.

Uludağ, Süleyman, “Tasavvufta Rüya”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2008, Cilt:35, ss. 309-310.

Türer, Osman, “Letâif-i Hamse”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2003, Cilt:27, s. 143.

Tosun, Necdet, Türkiye’de Tarîkatlar Tarih ve Kültür, İsam Yayınları, İstanbul 2015.

Tirmizî, Ebu İsâ Muhammed b. İsâ, es-Sünen, (thk.Ahmed Muhammed Şâkir-Muhammed Fuâd Abdülbâki), Çağrı Yayınları, Tunus- İstanbul 1992, I-V.

Taberânî, el-Mu’cemü’l-kebîr, (thk. Hamdî b. Abdilmecid es-Silefî), Mektebetü’l-ulûm ve’l-hikem, Musul 1404-1983, I-XX.

Şemseddin Sami, Kâmûsu’l-A‘lâm, Mihran Matbaası, İstanbul 1314, I-V.

Şahin, Oğuzhan, Şem’î Şem’ullâh Şerh-i Mesnevî (III-IV. Ciltler) İnceleme- Tenkitli Metin-Sözlük, Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi SBE, Kayseri 2012.

Sezen, Tahir, Osmanlı Yer Adları, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara 2017.

Müslim, Ebu’l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî, es-Sahîh el-Kütübü’s-sitte ve şuruhuhâ içinde, Çağrı Yayınları, Tunus-İstanbul 1992, I-III.

Kılıç, Mahmud Erol, Sûfî ve Şiir Osmanlı Tasavvuf Şiirinin Poetikası, İnsan Yayınları, İstanbul 2011.

Kemikli, Bilal, Şiir ve Hikmet Sûfi Şairin İzinde, Kitapevi Yayınları, İstanbul 2017.

Karasakal, Şaban, “Kur’ân’da Rüyâ ve Hulm Yakınanlamlarının Farkları”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Samsun 2010, Cilt:10, Sayı: 3, ss. 163-198.

Kahraman, Seyit Ali, Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, YKY Yayınları, İstanbul 2011, 7. Kitap, 2. Cilt.

İbn Mâce, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî, es-Sünen, (thk.Muhammed Fûad Abdülbâkî), Çağrı Yayınları, Tunus- İstanbul 1992, I-II.

Hâce Abdullah el-Ensârî el-Herevî, Menâzilü’s-Sâirîn Tasavvufta Yüz Basamak, (trc. Abdürrezzak Tek), Emin Yayınları, Bursa 2017.

Elmalılı, Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili Meali (Tıpkıbasım), Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, İstanbul 2015, I-XII.

Ebû Davud, Süleyman b. el-Es’as es-Sicistânî, es-Sünen, (thk. İzzet Ubeyd- Âdil es-Seyyid), Çagrı Yayınları, Tunus-İstanbul 1992, I-V.

Çelebioğlu, Âmil, Mesnevî-i Şerîf Manzum Nahifî Tercümesi, Sönmez Neşriyat, İstanbul 1969, I-IV.

Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Anka Yayınları, İstanbul 2005.

Bursevî, İsmail Hakkı, Tefsîru Rûhı’l-Beyân, Dâru’l-Fikr, Beyrut ts., I-X.

Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, es-Sahîh el-Kütübü’s-sitte ve şuruhuhâ içinde, Çağrı Yayınları, Tunus-İstanbul 1992, I-VIII.

Beyhakî, Kitâbü’d-daavât, (thk. Bedr b. Abdillah el-Bedr), Merkezü’l- mahtûtat ve’t-türas ve’l-vesâik, Kuveyt 1414-1993, I-II.

Apaydın, Halil, “Rüya ve Fonksiyonu”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Samsun 1997, Sayı:9, ss. 263-282.

Alâüddîn Alî el-Muttakî el-Hindî, Kenzü’l-ummâl fî süneni’l-akvâl ve’l- ef’âl,(thk. Bekrî Hayyânî-Saffet es-Sekkâ), Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1981. I-XVIII.

Akot, Bülent, “Tasavvufî Terbiyede Rüya’nın Değeri”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara 2011, Sayı: 19, ss. 93-113.

Akbayar, Nuri, Osmanlı Yer Adları Sözlüğü, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2001.

Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfü’l-Hafâ ve Muzîlü’l-İlbâs ‘Amme’ş-Tehara Mine’l-Ehâdîs ‘Alâ Elsineti’n-Nâs, Dâr-ı İhyâü’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1351, I-II.

Abdürrezzak el-Kâşânî, Elf Makam, (trc. Abdürrezzak Tek), Emin Yayınları, Bursa 2017.

Abdî Efendi, Tasavvuf Risâlesi, Manisa İl Halk Kütüphanesi, nr. 45 Hk 5836/4 vr. 52 b -60 a .