Serap ÖZ AYDIN, Gülcan ÖZTÜRK, Melike AYDAR, Merve AVCU

Lise Öğrencilerinin Düşünme Stilleri ile Çevresel Bakış Açıları Arasındaki İlişki

Bu araştırmada lise öğrencilerinin çevresel bakış açıları (ekosentrik, antroposentrik) ile düşünme stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Çalışma lise öğrencilerinin çevresel bakış açılarının ve düşünme stillerinin belirlenmesini ve çevresel bakış açıları ile düşünme stillerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesini de içermektedir. Keşfedici korelasyonel araştırma modeli ile gerçekleştirilen araştırmanın örneklemini Türkiye’nin batısında bulunan bir şehirde öğrenim gören 230 lise öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma verileri kişisel bilgi formu, Yeni Çevresel Paradigma [NEP] Ölçeği (Dunlap, Van Liere, Mertig ve Jones, 2000) ve Sternberg-Wagner Düşünme Stilleri [SWDS] Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. NEP ve SWDS puanları arasında bir ilişki olup olmadığını anlamak için korelasyon katsayısı hesaplanmıştır. Öğrencilerin NEP puanlarının ortalamalarının yüksek olduğu ve ekosentrik bakış açısına sahip oldukları belirlenmiştir. SWDS alt boyutlarına göre ise en yüksek ortalamanın "yasamacı ve yürütmeci" alt boyutunda, en düşük ortalamanın ise "muhafazakâr" alt boyutunda olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda SWDS yasamacı, yürütmeci, yargılayıcı, anarşik, içsel ve liberal alt boyutları ile NEP puanları arasında pozitif yönde, zayıf düzeyde ilişkiler bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

çevresel bakış açısı, çevre etiği, ekosentrik, antroposentrik, düşünme stilleri, lise öğrencileri.

PDF

___

Aytaç, M., & Öngen, B. (2012). Doğrulayıcı faktör analizi ile yeni çevresel paradigma ölçeğinin yapı geçerliliğinin incelenmesi. İstatistikçiler Dergisi: İstatistik ve Aktüerya, 5(1), 14-22. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7798/102142
Balgamış, E., & Baloğlu, M. (2010). Eğitim yöneticilerin düşünme stilleri açısından çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(38), 1-10. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7798/102142
Bektaş, F., & Şirin, E. F. (2018). Yeni çevresel paradigma ölçeği ile dağcıların çevreye yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Türk Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 20-26. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tsbd/issue/36533/411826
Benson, J. (2000). Environmental ethics: An introduction with readings. London: Routhledge.
Buluş, M. (2005). İlköğretim bölümü öğrencilerinin düşünme stilleri profili açısından incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 1(6), 1-24. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/egeefd/issue/4918/67295
Buluş, M. (2006). Assessment of thinking styles inventory, academic achievement and student teacher’s characteristics. Eğitim ve Bilim, 31(139), 35-48. Erişim adresi: https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.953.8061&rep=rep1&type=pdf
Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorumu (28. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. doi: 10.14527/9789756802748
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (28. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. doi: 10.14527/9789944919289
Callicott, J. B., & Frodeman, R. (2009). Encyclopedia of environmental ethics and philosophy. Farmington Hills: Macmillan
Cano, F., & Hughes, E. H. (2000). Learning and thinking styles: An analysis of their interrelationship and influence on academic achievement. Educational Psychology, 20(4), 413-430. doi: 10.1080/713663755
Compos, M. V., & Gutierrez, A. M. L. (Ed.). (2015). Temporal points of view subjective and objective aspects. Springer. Erişim Adresi: https://books.google.com.tr/books?id=HIVgCgAAQBAJ&pg=PA1&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
Cordano, M., Welcomer, S. A., & Scherer, R. F. (2003). An analysis of the predictive validity of the new ecological paradigm scale. Journal of Environmental Education, 34(3), 22-28. doi: 10.1080/00958960309603490
Çevre Bakanlığı. (1983). Çevre kanunu (Kanun No: 2872). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2872.pdf
Çubukçu, Z. (2004). Öğretmen adaylarının düşünme stillerinin belirlenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 87-105. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/trakyasobed/issue/30238/326586
Dunlap, R. E., & Van Liere, K. D. (1978). The “New Environmental Paradigm”. The Journal of Environmental Education,9, 10-19. doi: 10.1080/00958964.1978.10801875
Dunlap, R. E., Van Liere, K. D., Mertig, A. G., & Jones, R. E. (2000). Measuring endorsement of the new ecological paradigm: A revised NEP scale. Journal of Social Issues, 56, 425-442. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/279892834_Measuring_Endorsement_of_the_New_Ecological_Paradigm_A_Revised_NEP_Scale
Duru, E. (2002). Öğretmen adaylarında kişi-durum yaklaşımı bağlamında yardım etme davranışı eğilimi, empati ve düşünme stilleri ilişkisi ve bu değişkenlerin bazı psikososyal değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Erdoğan, N. (2009). Testing the new ecological paradigm scale: Turkish case. African Journal of Agricultural Research, 4(10), 1023-1031. Erişim adresi: https://academicjournals.org/article/article1380883767_Erdogan%202.pdf
Erten, S. (2007). Ekosentrik, antroposentrik ve çevreye yönelik antipatik tutum ölçeğinin Türkçeye uyarlama çalışması. Eurasian Journal of Educational Research, 28, 67-74. Erişim adresi: https://ejer.com.tr/wp-content/uploads/2021/01/ejer_2007_issue_28.pdf
Farkas, K. (2008). The subject’s point of view New York: Oxford University Press.
Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education (6th ed.). New York: McGraw-Hill.
Gerçek, C. (2016). Üniversite öğrencilerinin çevre etiğine yönelik algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1100-1107. doi: 10.17755/esosder.263217
Hithit, M. (2021). Lise öğrencilerinin çevreye dönük tutumlarının Yeni Çevresel Paradigma Ölçeği ile incelenmesi. Muhakeme Dergisi, 4(1), 46-58. doi: 10.33817/muhakeme. 894779
Karaca, Ç. (2007). Çevre, insan ve etik çerçevesinde çevre sorunlarına ve çözümlerine yönelik yaklaşımlar. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(1), 1-19. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/cuiibfd/issue/4155/54500
Külköylüoğlu, O. (2009). Çevre ve Çevre: İnsan-doğa ilişkisi. (Genişletilmiş Baskı 2). Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Baskısı.
Manoli, C. C., & Johnson, B., & Dunlap, R. E. (2007). Assessing children's environmental worldviews: Modifying and validating the New Ecological Paradigm Scale for use with children. The Journal of Environmental Education, 38, 3-13. doi: 10.3200/joee.38.4.3-13
Murat, A. (2018). Fen bilgisi öğretmenlerinin düşünme stilleri ve epistemolojik inançlarının kullandıkları yöntemler ve ölçme araçlarına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
Oflar, Y. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin düşünme stilleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Oskamp, S. (2000). A sustainable future for humanity? How can psychology help? American Psychologist, 55(5), 496–508. doi: 10.1037/0003-066x.55.5.496
Öncel, İ. (2019). Zihinsel Özyönetim kuramı bağlamında okul yöneticilerinin düşünme stilleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
Özdemir, O. (2017). Ekolojik okuryazarlığı ve çevre eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
Öztabak, M., & Erdoğan, İ. (2017). Lise öğrencilerinin düşünme stilleri ile karar verme stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. HAYEF: Journal of Education, 14(2), 33-72. doi: 10.26650/hayef.2017.14.2.000
Pooley, J. A., & O’Connor, M. (2000). Environmental education and attitudes: Emotions and beliefs are what is needed. Environment and Behavior, 32(5), 711–723. doi: 10.1177/0013916500325007
Porritt, J. (1989). Yeşil politika. Alev Türker (çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınevi. Sever, R., & Yalçınkaya, E. (2018). Çevre eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
Sternberg, R. J. (1994). Thinking Styles: Theory and assessment at the interface between intelligence and personality. In R. J. Sternberg, & P. Ruzgis (Eds.), Intelligence and personality (pp. 169-187). New York: Cambridge University Press.
Sternberg, R. J. (2009). Düşünme stilleri. Esin Güngör (Çev.). İstanbul: Redhouse Eğitim Kitapları.
Sternberg, R. J., & Wagner, R. K. (1992). Thinking styles inventory (Unpublished test). Yale: Yale University. doi: 10.1037/t14063-000.
Sternberg, R. J., & Zhang, L. (2005). Styles of thinking as a basis of differentiated instruction. Theory into Practice, 44(3), 245-253. doi: 10.1207/s15430421tip4403_9
Şahin, B., & Öz Aydın S. (2018). Ortaokul Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi. Uluslararası Necatibey Eğitim ve Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi (UNESAK 2018). Balıkesir, Türkiye.
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. New Jersey: Pearson Publication.
Taşkın, Ö. (2004). Postmaterialism, new environmental paradigm and ecocentric approach: A qualitative and quantitative study of environmental attitudes of Turkish senior high school students. Indiana University, School of Education, Indiana.
Taşkın, Ö. (2009). The environmental attitudes of Turkish senior high school students in the context of post materialism and the new environmental paradigm. International Journal of Science Education, 31(4), 481-502. doi: 10.1080/09500690701691689
Taylor, P. W. (1981). The ethics of respect for nature. Environmental Ethics, 3(3), 197-218. doi: 10.5840/enviroethics19813321
Teyfur, E. (2016). Yeni Ekolojik Paradigma Ölçeğine göre koruma alanlarında yaşayan lise öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları (Datça örneği). Turkish Journal of Educational Studies, 3(2), 67-82. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkjes/issue/34168/377813
Thompson, S. C. G., & Barton, M. A. (1994). Ecocentric and anthropocentric attitudes toward the environment. Journal of Environmental Psychology, 14(2), 149–157. doi: 10.1016/S0272-4944(05)80168-9
Uzun, N., & Sağlam, N. (2006). Orta öğretim öğrencileri için çevresel tutum ölçeği geliştirme ve geçerliliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 240-250. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/87678
Üstündağ Gökmen, S. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının düşünme stilleri, problem çözme algıları, yaratıcı düşünme ve eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Vikan, A., Camino, C., Biaggio, A., & Nordvik, H. (2007). Endorsement of the New Ecological Paradigm: A comparison of two Brazilian samples n done Norwegian sample. Environment and Behavior, 39(2), 217–228. doi: 10.1177/0013916506286946
Yıldırım, N. (2016). İlköğretim matematik ve sınıf öğretmenlerinin matematik okuryazarlığı öz-yeterliği ile düşünme stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Zhang, L. F., & Sachs, J. (1997). Assessing thinking styles in the theory of mental self-government: A Hong Kong validity study. Psychological Reports, 81, 915-928. doi:10.2466/pr0.1997.81.3.915
Zhang, L. F. (2001). Do styles of thinking matter among Hong Kong secondary school students? Personality and Individual Differences, 31(3), 289-301. doi: 10.1016/S0191-8869(00)00136-7