ERZURUM AĞZINDA KULLANILAN BAZI ARAPÇA KELİMELER

Diller arasındaki ilişkilerde en çok dikkat çeken hususlardan biri ve en önemlisi kelime geçişleridir. Başta dini yakınlaşmalar ve edebiyat etkileşimleri olmak üzere birlikte yaşama, ticari ve siyasi ilişkiler sebebiyle ödünç unsurlar bu ilişkilerin ölçüsü oranında dilden dile aktarılmaktadır.            Diller arasında bilhassa değişik toplumların ve milletlerin bir arada yaşadıkları yerlerde, dillerin çehresini değiştirecek derecede büyük ölçüde alışverişler ve etkilenmeler gerçekleşebilmektedir. Dolayısıyla Bir arada konuşulan iki dilin birbirlerinden kelime ve kurallar almalarının yanı sıra bu dillerin ses sistemleri ve ifade yolları arasında da yakınlaşmaların olması tarihsel, sosyal ve kültürel açıdan doğal karşılanması gereken bir olgudur.  Bu çalışmada, Türkçe açısından oldukça önemli olduğu düşünülen ve ülkemizde bazı bölgelerde yaygın olarak kullanılan Arapça kelimeler ile bu kelimelerin Arapça hangi köklerden geldiği ve hangi anlamları içerdiği, hatta hangi ses değişikliklerine maruz kaldığı hususu ele alınmaya çalışılmıştır. Bu noktadan hareketle halk arasında günlük konuşma dilinde sık sık kullanılan “mökkem”, “essah”, “herslenmek”, “mazaret” vs. “kelimlerin” Arapça kökleri araştırılıp, ayrıca Türkçeye geçerken meydana gelen ses ve harf değişikleri üzerinde durulmuştur. Konuyu incelerken başka dilden Türkçeye kelime geçişlerini Türkçenin eksik veya kusurlu bir yönü şeklinde değil, aksine diğer diller arasındaki işlevsel yönüne vurgu yapılmak istenmiştir. 
Anahtar Kelimeler:

Erzurum ağzı

___

  • KAYNAKÇABilgegil M. Kaya, Türkçe Dilbilgisi, Dergâh Yayınları,, 1984, İstanbul.Gemalmaz, Efrasiyap, Erzurum İli Agızları, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, Sayı: 7’den Ayrı Basım, Sevinç Matbaası, 1976, Ankara .Kaya, Fatih, Dadaşın Lügati, I. Baskı, 2009, İstanbul.Mustafa, İbrahim - Zeyyat, Ahmet Hasan - Abdulkadir, Hamid – Neccar, Muhammed Ali, el-Mu’cemu’l-Vasit, Çağrı Yayınları, yayın No: 23, 1986, İstanbul.Mutçalı, Serdar, Arapça Türkçe Sözlük, Dağarcık Yayınları, I. Baskı, İstanbul.Sarı, Mevlüt, el-Mevârid Arapça Türkçe Büyük Lügat, İpek Yayınları, 1982, İstanbul.Ma‘lûf, Lewis, el-Muncid fî’l-Luğa ve’l-‘Alâm, Dâru’l-Meşrik, 1973, Beyrut.Yıldız, Musa, “Ma‘rûf er-Rusâfî’nin Def‘u’l-Hucne Fi’rtidâhi’l-Lukne Adlı Eserinde Arapçadan Türkçeye Geçen Kelimeler”, VI. Uluslar arası Türk Dil Kurultayı, 20-24 Ekim 2008, Ankara.