BÂBÂ TÂHİR-İ HEMEDÂNÎ DİVANININ MEHDÎ-İ HAMÎDÎ NÜSHASINDA GEÇEN DOBEYTÎLERİ VE TÜRKÇE TERCÜMESİ

Baba Tahir-i Hemedani, İran edebiyatının parıltısı sayılan büyük bir şâiri ve şiirleri Fars edebiyatının parlak bir aynası sayılacak değerli bir ârifidir. Fakat tercih ettiği zâhidâne ve dervişâne hayatı sebebi ile çok uzun zamanlar edebiyat araştırmacılarının gözünden uzak kalmıştır. Bunun sonucu olarak da onun dili ve eserleri üzerine edebi araştırmalar yoğunlaşamamıştır. O esaslı bir medrese ve edebiyat tahsiline sahip olmadığı halde, sabit bir vezne bağlı kalarak da olsa aruzla şiir söylemiş, bütün edebiyatçılardan farklı olarak duygularını Derî lehçesi dışında, bölgesel bir dil olan Lorî lehçesi ile ifade etmiştir. Bir lehçe şairi olmasına rağmen yalnız yaşadığı bölgeyi değil, hem şiirleri ve hem irfanı ile bütün İran’ı ve başka ülke insanlarını da etkileyebilmiştir. Maalesef, şiirleri ağızdan ağıza dolaşırken aradan geçen bin yıllık zamanın tahrip edici eli altında orijinalliğini koruyamamış, onu seven halkın zevkine göre farklılaşarak günümüze intikal edebilmiştir. Fars dili ve kültürünün önemli bir varlığı olarak onu ve eserlerini orijinal hali ile gözlere gösterecek araştırma ve çalışmaların artmasını ümit ederken, Mehdî-i Hamîdî tarafından hazırlanmış Dîvân’ının dobeytîlerden ibaret kısmını Türkçe tercümesi ile birlikte burada yayınlıyoruz

Anahtar Kelimeler:

Bâbâ Tâhir, Tuğrul Bey, Hemedân, terâne, dobeytî, rubâ’î, kıta, hezec, Lorî, Loristan, Derî, Fars Dili, İran

Baba Taher-i Hamadani is accepted from one of a brightest and most famous poets of Iran. His poems is a bright and reflective mirror for Persian language and litterature. Because of his ascetist and dervish life style that he had preferred, he remained hidden from eyes of litterature researcher for long terms. And consequently literal researchs couldn’t be concentrated on him works and poems. He wasn’t someone of studied at madrasah and he had no have a good literary education. But however he song poems with aruz prosody. Baba Taher had expressed his feelings in Lorestan dialect of Persian and it wasn’t a way of expression feelings for literary men at that terms. As well as he was a dialect poet he could take effect all of Iranisch men and all neighbour lands’ people with his poems and mistycism. But unfortunately his poets and expressions changed in some ways when peoples transferred them from mouth to mouth. And ultimately his poem couldn’t save its own originality in point of language properties. Now we hope that some Baba Taher researchers search his works and poems once again. We have present his quatrains and their Turkish translate here, which studied by Mahdi Hamedi

Keywords:

Baba Taher-i Hamadani, Mahdi Hamedi,

PDF

___

Anbarcıoğlu, Meliha, “Çağdaş İran Nazmında Edebî Türler”, Doğu Dilleri Dergisi, c.2, S.1, Ankara 1971.
Uryân, Baba Tâhir, Dîvân, nşr. Vahid-i Destgirdi, Tahran 1306 hş.
-------, Dîvân, nşr. M. Derviş, Tahran 1984.
-------, Dîvân, nşr. Muhammed Ali Sâdıki-i Yağma, Tahran 1984. Browne, Edward G., A Literary History of Persia, I-IV, Cambridge 1977. Destgirdi, Vahid, Dîvân-i Kâmil-i Bâbâ Tâhir, Tahran 1366 hş.
Ethe, Hermann, Târîh-i Edebiyyât-i Fârsî, terc. Rızâzâde Şafak, Tahran 1958.
Hamidi, M., Bihişt-i Sohan, I-II, Tahran 1366 hş.
Hidayet, Rızâ Kulî Hân, Mecma’ul-fusahâ, I-II, Tahran 1326 hş.
Huart, Cl., “Nouveaux Quatrains de Baba Tahir”, Spiegel Memorial Volume, nşr. J.J.Modi, Bombay 1908.
Kumşâhî, Mehdî-i İlâhî, Rubâiyyât-i Bâbâ Tâhir, Tahran 1365 hş.
Mirza Mehdi Khan, “The Quatrains of Baba Tahir”, JASB, S.1, 1904.
Nâtilhanleri, Pervîz, “Dobeytîhâ-yi Bâbâ Tâhir”, Peyâm-i Nov, S.9, Tahran 1324.
Râvendî, Muhammed b. ‘Alî, Râhatu’s-sudûr, Leiden 1921.
Ray, S. B., “Baba Taher Oryan and his Roba’iyyat”, Indo-Iranica, Calcutta 1979, I-II, Şafak, Rızâzâde, Târîh-i Edebiyyât, Tahran 1360 hş. Safâ, Zebîhullah, Gencîne-i Sohen, Tahran 1366 hş., I-II. Safâ, Zebîhullah, Târîh-i Edebiyyât der Îrân, I-VIII, Tahran 1366 hş.
Yazıcı, Tahsin, “Bâbâ Tâhir Uryân”, DİA, İstanbul 1991, I-XLI.