Siirt'in inanç turizmi mekânları: Ziyaret (Veysel Karani) ve tillo (aydınlar) örnekleri

Turizm, -ekonomik bir değer olarak- önemi her geçen gün artarak devam eden uluslar arası dev bir sosyoekonomik sektördür. Bu sektör yaklaşık 300farklı çeşit veya alanlardan oluşmaktadır. Bu turizm alanlarından birini de inanç turizmi oluşturmaktadır. İnanç turizmi; tüm inanç sistemleri için kutsal sayılan merkezlerin/ mekânların, insanlar tarafından ziyaret edilmesi ve bu ziyaretlerden elde edilen sosyoekonomik bir kazanç olarak tanımlanabilir. İslam âleminin en önemli inanç turizmi merkezleri olarak Mekke ve Medine gelmektedir. Tıpkı Hıristiyanlıkta Kudüs, Roma ve Efes, Musevilikte yine Kudüs, kutsal mekânlar olarak en çok ziyaret edilen başlıca merkezler oldukları gibi. Bu başat inanç merkezleri dışında, dünyanın çeşitli yörelerinde, her din veya inanç sistemi için kutsal sayılan çeşitli mekânlar/ merkezler de vardır. Örneğin, İslam inancının yayılmasında büyük rol oynayan Veysel Karani ile onun yolunu (Üveysilik) izleyen İbrahim Hakkı'ya ait türbelerin bulunduğu Ziyaret (Veysel Karani) ve Tillo (Aydınlar) kasabaları, her yıl binlerce insan tarafından ziyaret edilmektedir. İnanç açısından büyük önem taşıyan bu iki kasaba, son yıllarda ivme kazanan inanç turizmi kavramı ile birlikte daha sık anılmaya başlanmışlardır. Siirt ili sınırları içerisinde yer alan bu iki önemli inanç turizmi mekânı planlama, tanıtım, konaklama, ulaşım ve diğer alt- üst yapı sorunlarının giderilmesi durumunda, yöre, bölge ve hatta ülke için önemli sosyoekonomik kazanımlar elde etmek mümkün olacaktır.

Religious tourism spaces of siirt: Ziyaret (Veysel Karani) and tillo (aydınlar) samples

Tourism is an international giant socioeconomic sector that becomes more important progressively -as an economic value-. This sector consists of approximately 300 diverse types and fields. One of them is religious tourism. Religious tourism can be defined as visiting holy centers/spaces for all the religious systems and as socioeconomic income. The most important religious centers of the Islam World are Mecca and Medina. The same case is for Jerusalem, Rome and Ephesus in Christianity, Jerusalem gain in Judaism as holy places to be visited. Apart from these prominent religious centers, there are different spaces/centers considered as holy for different religious and belief systems in different parts of the world. For instance; Towns of Ziyaret (Veysel Karani) and Tillo (Aydınlar) where tombs of Veysel Karani who played a huge role in spreading of Islam and of İbrahim Hakkı who followed him are located, are visited by thousands of people every year. These two towns which are very significant for Islam belief have been mentioned more, and more through the acceleration in religious tourism in recent years. Provided that finding solutions for the planning, advertisement, accommodation, transportation and other infrastructure and superstructure problems of these two important religious centers located in Siirt, it will make it possible for the region and even country to have important socioeconomic incomes.

___

Açıkel, Y., 2001; XIV-XVI. Yüzyıllarda Eğirdir Yazla Mahallesinde Yaşamış İnanç Önderleri, Hoşgörü Yılında Göller Bölgesi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, İsparta, ss.106-129.
Akpmar, Ş., 2002; Lâmi'î'nin Vâmık u Azrâ Mesnevisinde Astrolojik Unsurlar. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. Sayı: 12, sa: 169- 202. [Online]:http://www.turkiyat.selcuk.edu.tr/pdfdergi/sl2/ akpinar.pdf. Adresinde 16 Ağustos 2011 tarihinde indirildi.
DİKA (Dicle Kalkınma Ajansı), 2007; Siirt Yatırım Ortamı. [Online]:http://www.dika.org.tr/?gl=siirt-yatirim-ortami-katalogu adresinden 16 Temmuz 2011' de indirilmiştir.
Doğanay, H., 2001; Türkiye Turizm Coğrafyası, Çizgi Kitabevi Yayınları, Konya.
Doğaner, S., 2001; Türkiye Turizm Coğrafyası, Çantay Kitabevi, İstanbul.
Emekli, G., 2005; Avrupa Birliği'nde Turizm Politikaları ve Türkiye'de Kültürel turizm.Ege Coğrafya Dergisi, Sayı: 14, sayfa:99-107,
Eol, M., 2003; Turizm Pazarlaması, Ekin Kitapevi, İstanbul.
Erdem, H., 2005; Ma'rifetnameye Çföre Erzurumlu İbrahim Hakkının Düşünce Dünyasından Bazı Görünümler. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi No: 19, sa: 7-16
Erzurumlu İbrahim Hakkı Hz. http://www.muhammedi.net/dokuman/erzurumluik.pdf2011. Adresinden 10 Temmuz 2011'de indirilmiştir.
Güzel, F. Ö., 2010; Turistik Ürün Çeşitlendirmesi Kapsamında Yeni Bir Dinamik: İnanç Turizmi. Süleyman Demirel Üniversitesi. Vizyoner Dergisi. 2 (2), 87-100
Hacıoğlu, N., 2008; Turizm Pazarlaması, Nobel Yayıncılık, İstanbul.
Kahya, E., 1999; Erzurumlu İbrahim Hakkı. Cilt 40, Sa: 371- 385 [Online]:http://www.dergiler.ankara.edu.tr/ dergiler/37/743/ 9502.pdf Adresinden 22 Temmuz 2011 'de indirildi.
Kalafat, Y., 2006; Siirt Yöresinde Yatırlar Etrafında Şekillenmiş Halk İnançları ve Kesik Baş Motifi. Geçmişten Günümüze Uluslar arası Siirt Sempozyumu.[Online]:http://www.turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/ kalafat_siirt.pdf. adresinden 13 Temmuz 2011'de indirildi.
Kalaycıoğulları, İ., Unat, Y., 2004; Kopernik Kuramı'nm Türkiye'deki Yansımaları. [Online] :http://www.lesekreis.wikispaces.com/file/view/Kopernik_osman.pdf.Adr esinden 2 Ağustos 2011 tarihinde indirildi.
Kaplan, Y., 2009: Destan- ı Veysel KARANİ. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Volume 1/5 Fall 2008
Karadeniz, E., Kandir, S. Y., Önal, Y.B., 2007; Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 18, Sayı 2, Güz: 195-205
Karadeniz, H., 2006; Erzurumlu İbrahim Hakkı'nm Ahlak Felsefesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enst. Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı islam Felsefesi Bilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Karaman, S. ve Usta, K. (2006). İnanç Turizmi Açısından İznik ve Bir Uygulama Çalışması, III. Balıkesir Ulusal Turizm Kongresi, Balıkesir, ss:473-489.
Koç, Ö., 2010; Minyatürle İbrahim Hakkı Hazretleri. [Online]: http://www. e-dergi.atauni.edu.tr/ index.php/GSED/article/view/2331/2338. Adresinden 02 Ağustos tarihinde indirildi.
Koçin, A., 1990; XVIII. Yüzyılın Ünlü Düşünür ve Bilim Adamı: Erzurumlu İbrahim Hakkı. Bilim ve Teknik Dergisi, (Kasım- 1990), Sayfa: 54- 55
Kültür ve İnançlar Diyarı Şanlıurfa, http://www.urfakultur.gov.tr/yazi_detay.php?id=l adresinden 13. 12. 2011 tarihinde indirilmiştir.
Kuzubaş, M. 2008; Manzum Bir Destan Kitabı (Destân-ı Veysel Karânî, Vefât-ı Hz. Fâtıma, Vefât-ı Hz. İbrâhîm, Hikâyet-i Gügercin, Hikâyet-i Geyik). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (Kış), Cilt 1 sayı:2
MEGEP, 2007; (Mesleki eğitim ve öğretim sisteminin Güçlendirilmesi projesi), Konaklama ve seyahat hizmetleri Turizm hareketleri. Ankara
Ocak, A. Y., 2003; Veysel Karani ve Üveysilik. Ankara. Dergah Yayınları.
Okumuş, E., 2006; "Marifetnâme'de Beden". Türk-İslam Düşünce Tarihinde Erzurum Sempozyumu, 26-28 Haziran. Erzurum
Okumuş, E., 2008; Marifetname'de Beden. Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, VIII (2008), sayı:l
Öktem, Ü., Osmanlı Medreselerinde Felsefe, http://www.dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/ pdf Adresinden 12 Temmuz 2014 'de indirilmiştir.
Özcan, A., Osmanlı Tarihçiliği ve Tarih Kaynakları. [Online]: http://www.ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/l-219097/h/edityazisi.pdf Adresinden 27 Temmuz 2011'de indirilmiştir.
Özgen, N. ve Karadoğan, S., 2009; Siirt şehrinin Kuruluşu ve Gelişimi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (2), 61- 81.
Özgen, N., 2003; Kuruluş Yeri Bakımından Siirt şehri ve yakın çevresinin Doğal Ortam Özellikleri. Siirt Valiliği Yayınları. No: 2, SİİRT
Özgen, N., 2004; Potential and Problems of the Botan and Kezer Streams in the Siirt Subregion, SE Anatolia, Turkey. Proceeding of the Third Turkish- Romanian Geographical Academic Seminar. September 15- 24, Balıkesir/ Turkey
Özgen, N., 2008; Blessed Mountain of Religions: Tourism Potential of Ağrı (Ararat) Mountain and Development of Decisions Related to Tourism Planning. Turystyka Religijna W Obszarach Gorskich. Bukowina Tatrzanska. 7-10 October, Polonya
Özgen, N., 2010; Doğu Anadolu Bölgesinin doğal turizm potansiyelinin belirlenmesi ve planlamaya yönelik öneriler. Uluslar arası İnsan Bilimleri Dergisi. 7 (2), 1407-1438
Özgen, N., 2010; Preservation of Historical Town of Hasankeyf Within the Scope of Sustainable Tourism. The 2nd International Geography Symposium 'GEOMED 2010, 2-5 June, Kemer/Antalya/Turkey
Özgüç, N., 1998; Turizm Coğrafyası. Çantay Kitapevi. İstanbul.
Özgüç, N., 2003; Turizm Coğrafyası, Çantay Kitabevi, İstanbul.
Pala, İ., 1990; Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. Akçağ Yayınları. Ankara, s. 553.
Papur, T., 2009; Konya İlinde Kültür ve İnanç Turizmi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 2(9),473-492
Sancar, M. N., 2005; Tillo Evliyaları (4. Baskı). İstanbul, ISBN 975-97472-2-7
Sargın, S., 2006; Yalvaç'ta İnanç Turizmi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (2) 1-18
Savran, Ö., 2010; Sabâyî ve Üveys-Nâmesi. http://www.ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/l-275474/h/uveys-name.pdf. Adresinde 27 Temmuz 2011 tarihinde indirilmiştir.
Siirt, 2007; Güneydoğu Anadolu Rehberi, http://guneydogumirasi.org/pdfs/siirt.pdf. adresinden 08 Ağustos 2011 tarihinde indirildi.
Siirt'te fıstıkçılık, 2011; 80nline]: www.byegov.tr/dis-basinda-turkiye.aspx?d= 12.08.201 l&act=2&ahid=28597 adresinden 15 Ağustos 2011 tarihinde indirilmiştir.
Siirt 56 Haber Sitesi. Fotolar, http://www.siirt56.com/fotogaleri/Veysel-Karani-Hz.-Turbesi-12-2.htm adresinden 03 Eylül 2011 tarihinde indirilmiştir.
Soykan, F., 2003: "Coğrafi Çevrenin Turizm Amaçlı Değerlendirilmesinde Turizm Potansiyelini Saptamanın Önemi" E.Ü. Coğrafya Bölümü Sempozyumları II. Coğrafi Çevre Koruma ve Turizm Sempozyumu (16-18 Nisan 2003) s. 17-24, İzmir.
Soykan, F., 2000; Turizm Coğrafyası ve Turizm Planlaması, Ege Coğrafya Dergisi, 11, s: 39-55. İzmir.
Sunar, C., 1981; Erzurumlu İbrahim Hakkı ve Terbiye Kuralları. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Cilt 24, sa: 127- 150. [Online] :http://www.dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/3 7/769/9751 .pdf. Adresinden 27 Temmuz 2011'de indirilmiştir.
Şimşek, S., 2007; 303. Doğum Yıldönümünde Erzurumlu İbrahim Hakkı (1115/1703-1194/1780) Biblografyası Üzerine Bir Deneme. Kutadgubilig Felsefe- Bilim araştırmaları Dergisi (Mart). Sayı: 11, sa: 277- 301.
Taş, N. T., 2011; İbrahim Hakkı. T.C. Bilecik Müftülüğü Web Sitesi. [Online]: www.bilecikmuftulugu.gov.tr/ index2.php?option=com_content. adresinden 03 Ağustos 201 ltarihinde indirildi.
Toprak, B., 2006; Yunus Emre Divanı. Eskişehir Odunpazarı Belediyesi Yayınları: 3, Kültür Dizisi: 3
TTYD, 2011; Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği. [Online]: http://ttyd.org.tr/tr/pageaspx?id=1633 adresinden 12 Ağustos 2011 tarihinde indirilmiştir.
TUİK, 2010; Siirt ili Adrese Dayalı Nüfus Sayımı Sonuçları. Ankara.
TURSAB, (2006); Anadolu inançların Beşiği, http://www.tursab.org.tr/dosya/1015/06my pdf adresinden 13. 12. 2011 tarihinde indirilmiştir.
Türkiye Turizm Stratejisi (2023), Kültür ve Turizm Bakanlığı (2007) Ankara
UNFPA, 2011;Birleşmiş Milletler Dünya Nüfus Fonu [Online]: http://www.unfpa.org/public/world-population-day adresinden 15 Aralık 2011 tarihinde indirilmiştir.
UNWTO, 2008; Tourism -an Economic and Sqpial Phenomenon. [Online]: http://unwto.org/en/content/why-tourism. Adresinden 16 ağutos 2011 tarihinde indirilmiştir.
Usta, Ö., 2001; Genel Turizm, Anadolu Matbaacılık, İzmir.
WRTA, 2010; Current Developments & Forecasts: [Online]: http://www.linkedin.com/company/world-religious-travel-association. adresinden 03 Eylül 2011 tarihinde indirilmiştir.
Yıldırım, M., 1993; Erzurumlu Hakkının İnsan Anlayışı. Felsefe Dünyası (Aralık), Sayı: 10, s: 35- 39