Kentsel Mekan Kullanımındaki Farklılıklar Üzerine Bir Yaklaşım: Bursa ve Çanakkale'nin Periyodik (Haftalık) Pazarlarından Örnekler

Kentsel mekanın kullanımında insan ve çevre yararına odaklanan yaklaşımların eksikliği kentlerimizde "semt pazarları" uygulamalarında da kendini gösterir. Büyüyen kentlerimizdeki bazı semt pazarları kontrol edilemeyen, adeta kendi kendini düzenleyen bir mekansal olguya dönüşmüştür. Kentsel ortak mekanın adil kullanımını engelleyen pazar yeri örnekleri olumsuz etkileriyle aslında kendi geleceğini ortadan kaldırmaktadır. Oysa yerelin kültürel değerleriyle şekillenen pazar yerlerinin varlıklarını korumaları pek çok yönden önem taşıyor. Bu nedenle adil paylaşımlı kentsel mekan kullanımını hedefleyen bir anlayışla bu konu ele alınarak yeni alışveriş modelleri tasarlanmalıdır. Ülkemizdeki pazar yerleri, kuruldukları yerleşim alanlarının büyüklüğü, ölçeği, pazaryeri uygulamaları, toplumsal ve ekonomik etkileri yönünden oldukça büyük bir çeşitlilik gösterir. Hatta bir kentin ilçe merkezinde kurulan pazar yerleri arasında bile önemli farklar söz konusu olabilir. Ele alınan çalışmada Güney Marmara Bölümü 'nde yer alan Bursa ve Çanakkale'nin kent merkezlerindeki semt pazarlarının karşılaştırılmasıyla, kentsel ortak mekanın pazar yeri olarak kullanımında ortak yönler bulunduğu gibi, önemli farklılıkların olduğu da belirlendi. Ayrıca nüfus, kentleşme, kendilik faktörlerinin de kentsel mekan kullanımı ve bu kullanımın algılanması açısından önemli farklılıklara yol açtığı da çalışmada varılan sonuçlardandır.

An Approach on the Differences from Periodic (Weekly) Markets of Bursa and Çanakkale Cities

The insufficiency of the approaches focused on the advantages of people and environment in the usage of urban locality also appears effectively in the application of district bazaars in our cities. Some of the district bazaars in our growing cities have changed into aspecial fact which can't be controlled and as if they were arranging themselves. The models of market place, which prevent the justly usage of common urban locality, actually destroy their future with their own negative effects. Neverthless, protecting the existences of the marketplaces, formed by the local cultural values is of great importance from the point of different views. Therefore, this subjectr should be considered by the approach aiming at the fairly sharing out of the usage of the urban locality and new shopping models should be contemplated. The marketplaces in our country show quite great different varieties from the aspects of the size of the settlements where they are established, their scales.the applications of marketplaces and their social and economical effects. In addition, there may be important differences among the marketplaces established in the town center of the city. In the present work, both similarities and significant differences in the usage of the common urban locality have been determined by comparing the district bazaars in city centres of Bursa and Çanakkale, which are located in the South Marmara sub-region. Moreover, it was also concluded that factors of population, urbanization and urban life cause important differences from the aspect of the usage of the urban locality and for its understanding.

PDF

___

Braun, M.; Frıcke, W. vd.,1998, 'Functional Change of Periodic Markets in Densely Populated Areas in South Nigeria', Applied Geography and Development, Vol:52, Tubingen- Germany
Çalışkan, V., 2005, "Bursa Kent İçi Semt Pazarları Üzerine Bir Değerlendirme: Merkez İlçe Pazarlarından Örnekler" Ulusal Coğrafya Kongresi, Bildiriler Kitabı, İstanbul.
Çavuş, C; Koç T., 2003, "Yerleşme", Çanakkale Yerleşmesinin Durum Raporu, Çanakkale Kent Konseyi Yayınları,Çanakkale.
DİE, http://www.die.gov.tr son erişim tarihi 12.04.2006
DPT, 2003, 'İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması' http://ekutup.dpt.gov.tr
DPT, 2004, 'İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması' http://ekutup.dpt.gov.tr
Ful, Ş.D., 1998, Antik Devirlerde Lydia'da Panayırlar, Fuarlar ve Pazar Yerleri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bil. Ens., İzmir.
Gaube, H., Grötzbach, E., vd., 1976, Wochenmarkte, Marktorte und Marktzyklen in Vorderasien, Erdkunde 30: 9-10.
Hacısalihoğlu, Y., 2000, Küreselleşme Mekansal Etkileri ve İstanbul, Akademik Düzey Yayınları, İstanbul.
Harvey, D., 2003, Sosyal Adalet ve Şehir, Metis Yayınları, İstanbul.
Mat, A., 2000, Türkiye'de Mantar Zehirlenmeleri ve Zehirli Mantarlar, Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul.
Mert, K., 2000, "Tüketicilerin Alışveriş Merkezlerini Tercih Nedenleri Satın Alma Davranışları Değişiyor mu?", 9.Ulusal Bölge Bilimi/Bölge Planlama Kongresi, Bildiriler Kitabı, Trabzon.
Özçağlar, A., 2005, "Türkiye'de Mülki İdare Bölümlerinin İdari Coğrafya Analizi", Coğrafi Bilimler Dergisi, Ankara Üni. , Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara.
Özgüç, N. ve Mitchell W.,2 000, 'Şehirlerin Alternatif Alışveriş Mekanları: İstanbul'da Haftalık Pazarlar', Tasarım ve Kuram, Sayı:2.
Sönmez , M., 2001, Gelir Uçurumu Türkiye'de Gelirin Adaletsiz Bölüşümü, Om Yayınevi, İstanbul.
Tek, Ö.B., "Semt Pazarları ve Organize Perakendeciler", http://www.web.deu.edu.tr/baybars, son erişim tarihi 27.06.2005.
Tümertekin, E; Özgüç N.,1997, Beşeri Coğrafya, Çantay Kitabevi, İstanbul.
Yetkin, L, "Tarımda 7-8 Aracı Var", http://www.ntvmsnbc.com/news/133734.asp, son erişim tarihi 08.05.2006.
Yıldız, C, 2001, "Yaya Bölgeleri", istanbul Kentiçi Ulaşım Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, TMMOB İstanbul Şubesi, İstanbul.