Uşak'ta Haşhaş Tarımının Coğrafi Özellikleri

Haşhaş bitkisi kapsülünden alkoloid ve tohumundan yağ elde edilen önemli bir endüstri bitkisidir. Türkiye haşhaş üretiminde Uşak ilinin önemli bir payı vardır. Nitekim 2003 yılında toplam üretimin % 10.9'unu (5203 Ton), 2004 yılında % 8.5'ini ( 1372 Ton) karşılamıştır. Uşak ülkemizde haşhaş kapsülü üreten 13 il arasında 2003 ve 2004 yıllarında Afyon, Denizli ve Konya'dan sonra dördüncü sırada yer almıştır. 2004 yılında Türkiye'deki haşhaş ekim alanlarının (30343ha) %12.9'u Uşak'taki ekim alanlarından oluşuyordu. Aynı yıl Türkiye'de üretilen 59311 kg morfin ve türevi maddenin % 9.2'si (5488kg) Uşak ilinde yetiştirilen haşhaşlardan elde edilmiştir. Morfin ve türevi madde ihracatından sağlanan 25 626 221$'lık gelirin yaklaşık 2 357 612 $'ı (%9.1) Uşak'taki üretime aittir (2004). Uşak'taki klimatik şartların yetersizliği verim ve alkaloid oranının düşürerek haşhaşın dünya pazarlarındaki rekabet gücünü azaltmaktadır. İç talep, stok durumu, ihraç imkânları, Bolvadin Alkoloid Fabrikası'nın işleme kapasitesi ve uygulanan fiyat politikaları ve hava şartları gibi faktörler haşhaş üretiminde önemli dalgalanmalara yol açar. Bu durum haşhaş tarımının hakim ekonomik fonksiyon olmasını engellemekte ve diğer ekonomik fonksiyonlarla birlikte yürütülmesini zorunlu kılmaktadır.

Geographical Features of Poppy Agriculture in Uşak

Opium poppy is an important industrial plant that is used to produce morphine from its capsule and oil from its seeds. Uşak has an important place in the production of Opium in Turkey. That is, 10.9 per cent (5203 tons) and 8.5 per cent of Opium (1372 tons) production in Turkey in 2003 and 2004 respectively was produced in Uşak. After Afyon, Denizli and Konya, Uşak is the fourth city in Turkey among the 13 cities that produce Opium capsule. Uşak had 12.9 per cent of the total Opium fields of Turkey in 2004. At the same year, 9.2 per cent of 59311kg of morphine and derivative substances produced in Turkey was produced from the Opium poppies grown in Uşak. It contributed $ 2. 357 612 to Turkey's total income of$ 25 626 221 (9.1%) from the exportation of morphine arid other derivative substance produced from Opium poppy (2004). However, insufficient climatic conditions cause a decline in productivity of poppy and morphine ratio which causes Turkey to lose competitiveness in global market. Some human factors such as internal demand, quantity of the stock, export possibilities, alternate planting, processing capacity of Bolvadin Alkaloid factory and current fiscal policy causes fluctuation in Opium poppy fields and production of it. This prevents opium poppy farming from being the main economical Junction and brings about the result that opium poppy farming is carried out alongside other economical activities.

PDF

___

AKÇİÇEK, E., 1994, Anadolu Tıp Tarihinde ve Halk Hekimliğinde Haşhaş, Afyonkarahisar Araştırmaları Sempozyumu, Bildirileri, Afyon, S.62-64
BİRİCİK, A.S., 1995, Gediz Havzasının Su Potansiyeli, Türk Coğrafya Dergisi, sayı: 30, İstanbul, S. 16
DARKOT, B., 1963, Türkiye İktisadi Coğrafyası, İstanbul Üniv. Yay. NO: 139, İstanbul, S. 115
DİZDAR, M. Y., 2003, Türkiye'nin Toprak Kaynakları, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Teknik Yayınları No: 2, Ankara, S. 135
DOĞANAY, H., 1992, Türkiye Ekonomik Coğrafyası I, Atatürk Üniv. Yay. No:737 Kazım Karabekir Eğt. Fak. Yay. No:26, Erzurum, S. 195
ERDURMUŞ, A., ÖNEŞ, Y., 1990, Haşhaş, Toprak Mahsûlleri Ofisi Alkasan Yayınları, Ankara, S.20
GÜMÜŞÇÜ, A.; GÜMÜŞÇÜ, O.,1997, Türkiye'de haşhaş ve haşhaş tarımının Coğrafi Dağılışı, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı :6, ANKARA , S. 136
GÜNAL, N., 1995, Gediz Havzasının İklimi, Türk Coğrafya Dergisi, sayı:30, İstanbul, S.77-92
GÜNAL, N.,2003, Yukarı Gediz Havzası'nın Bitki Coğrafyası, Çantay Yay.,İstanbul, S.25
ÖZAV, L., 2005,İlkler Şehri Uşak, AKÜ- Uşak Valiliği, Batıkol Matbaacılık, Uşak, S.24
ÖZAV,L., 2002, Sivaslı Ilçesi'nin Coğrafi Etüdü, AKÜ Yay No: 30, Afyon, S. 14
ÖZDEĞER, M., 2001, 19. Yüzyılda Uşak Şehrinde ekonomik ve Sosyal Hayat, 21. Yüzyılın Eşiğinde Uşak Sempozyumu, Uşaklılar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayını No: 2, Cilt :2, İstanbul, S.249
ŞAHİN, C; DOĞANAY, H.; ÖZCAN, N.A., 2005, Türkiye Coğrafyası, Gündüz Yayıncılık, Ankara, S.352
TEXIER, C, 1923, (Çeviri , Ali Suad) Küçük Asya, C.2, Matba-i Amire, İstanbul, S.373-377
TÜMERTEKİN,E., 1994, Ekonomik Coğrafya, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakül- tesi Yayınları, No:2926, İstanbul, S. 113
YALÇINLAR, İ., 2001, Uşak'in Gelişiminde Hızı Arttıracak Doğal Kaynaklar, 21. Yüzyılın Eşiğinde Uşak Sempozyumu, Uşaklılar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayını No: 2, Cilt :2, İstanbul, S.784
YÜCEL,T.,1987, Türkiye Coğrafyası, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını No: 68, Ankara
YÜKSEL, T., 2001, Ulubey İlçesi'nin Şehirsel Gelişimi ve Başlıca Sorunlar. 21. Yüzyılın Eşiğinde Uşak Sempozyumu, Uşaklılar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayını No:2, -Cilt :2, İstanbul, S.724