Coğrafi faktörlerin Amasya’da kara ulaşımına etkileri

Bu çalışmada, kara ulaşımının iki önemli faaliyet alanını oluşturan karayolu ve demiryolu ulaşım hatlarının Amasya şehrinden geçmesinde coğrafi faktörlerin etkisi ve bu durumun şehir merkezindeki ulaşımda yarattığı problemler incelenmeye çalışılmıştır. Amasya şehri bulunduğu konum ve sahip olduğu yer şekli özellikleriyle hep bu önemli kara ulaşım güzergâhları üzerinde bulunmuştur. Karadeniz Bölgesi’nin Orta Karadeniz Bölümü sınırları içinde yer alan Amasya şehri, Yeşilırmak’ın kuzeyde Kırklar dağı ile güneyde Sakarat dağı arasında kalker kütle içerisinde açtığı boğaz içerisinde gelişmiştir. Bu boğaz vasıtasıyla şehir kuzey-güney ve doğu batı yönünde kara ulaşımında önemli bir kavşak noktası olmuştur. Amasya şehrinin gelişmesinde yönlendirici bir etkiye sahip olan Amasya Boğazı, kara ulaşımında da benzer bir etki yaparak hem demiryolu hem de karayolunun boğaz içerisindeki vadi tabanından geçmesini zorunlu kılmıştır. Amasya şehrinin tarihi ve kültürel zenginliği ve boğaz içinde kurulmuş özelliği mevcut karayolunun genişletilmesine imkân vermemektedir. Buna karşın hem şehirdeki motorlu taşıt sayısının artması hem de şehrin içinden geçen transit taşıtların sayısının artması günün her saatinde şehirde trafik yoğunluğuna bağlı büyük bir sıkışma yaşanmasına neden olmaktadır. Ferhat Tüneli, Kale Yolu ve Çakallar Mevkii yolları gibi projeler tamamlanmış olup, şehir içindeki yoğunluğun kısmen azalmasını sağlamıştır. Ayrıca Amasya şehir merkezindeki trafik yoğunluğunu büyük oranda azaltan çevre yolunun 2020 yılında tamamlanması bölge ulaşımı açısından da önemli bir rahatlama sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kara ulaşımı, Amasya Boğazı, karayolu, demiryolu, jeomorfolojik faktör.

THE EFFECTS OF GEOGRAPHICAL FACTORS ON LAND TRANSPORT IN AMASYA

In this study, the effect of geographical factors on the road and railway transportation lines, which constitute two important fields of activity of land transportation, passing through the city of Amasya and the problems caused by this situation in transportation in the city center were tried to be examined. The city of Amasya has always been on these important land transportation routes with its location and landform characteristics. Located within the borders of the Central Black Sea Region of the Black Sea Region, the city of Amasya developed in the strait opened by Yeşilırmak in a limestone mass between Kırklar Mountain in the north and Sakarat Mountain in the south. Through this strait, the city became an important junction point in land transportation in the north-south and east-west directions. The Strait of Amasya, which had a guiding effect on the development of the city of Amasya, had a similar effect on land transportation and made it necessary for both the railway and the highway to pass through the valley floor in the Bosphorus. The historical and cultural richness of the city of Amasya and the fact that it was established in the Bosphorus do not allow the expansion of the existing highway. On the other hand, both the increase in the number of motor vehicles in the city and the increase in the number of transit vehicles passing through the city cause a big jam in the city due to the traffic density at every hour of the day. Projects such as Ferhat Tunnel, Kale Road and Çakallar Local roads have been completed and have partially reduced the density in the city. In addition, the completion of the ring road in 2020, which greatly reduced the traffic density in the city center of Amasya, provided a significant relief in terms of transportation in the region.

Keywords:

Land transport, Break-Through valley Amasya, highway, railway, geomorphological factor,

PDF

___

Alkan, A. (2004). Sebastopolis Antik Kenti (Tokat-Sulusaray). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı, Ankara.
Altınlı, İ. E. (1973). Bilecik Jurasiği. 50. Yıl Yerbilimleri Kongresi Bildiri Kitabı, 112-113.
Aydın, F., Oral, M. (2018). Türkiye’de Karayolu Ulaşımının Tarihsel Gelişimi. Journal of Awereness, 3 (Özel Sayı), 257-266.
Bakırcı, M. (2014). Coğrafi Açıdan Anadolu’nun Tarihi Ulaşım Ağı ve İpek Yolu. Avrasya Etütleri İpek Yolu Özel Sayısı, 45, 63-86.
Bakış, A., Işık, E. (2012). Bitlis Ulaşım Analizi ve Ulaşım Sorunları Çözüm Önerileri. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 1 (1), 19-33.
Çağlayan, A., Yıldız, A. B. (2013). Türkiye’de Demiryolu Güzergahları Jeomorfoloji İlişkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 28, 466-486.
Çetin, B., Barış, S., Saroğlu, S. (2011). Türkiye’de Karayollarının Gelişimine Tarihsel Bir Bakış. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1 (1), 123-150.
Doğanay, H. (2011). Türkiye Ekonomik Coğrafyası (5.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Şenol, E. (2010). Amasya’nın Cumhuriyet Dönemi Kentsel Gelişim Süreci ve Kentleşme Sorunları. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı, Ankara.
Karayolları Genel Müdürlüğü (2019). http://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Trafik/TrafikveUlasimBilgileri.aspx (Erişim Tarihi: 18.04.2021).
Koca, H., Özdemir, Ü., Şahin, İ. F. (2005). Ulaşım Coğrafyası Açısından Gülek Boğazı. Doğu Coğrafya Dergisi, 10 (14), 7-30.
Sever, R. (2005). Erzurum-Bingöl Karayolu’nda Ulaşımı Güçleştiren Coğrafi Etmenler. Doğu Coğrafya Dergisi, 10 (14), 283-309.
Sevin, M., Uğuz, M. F. (2013). 1:100 000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları Çorum-G35 Paftası. Ankara: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi.
Şahin, İ. F. (2013). Türkiye’de Karayolu Ulaşımı ve Geçitler. Ankara: Pegem Akademi.
Şahin, İ. F., Yazıcı, H. (2016). Erzincan İli’ndeki Karayolu Geçitleri ve Ulaşımdaki Önemi. Uluslararası Erzincan Sempozyumu, 28 Eylül-01 Ekim, 157167.
TCDD (2019). http://tcdd.gov.tr/content/35 (Erişim Tarihi: 04.07.2019).
Üstündağ, Ö., Duran, C. (2009). Karayolu Güzergâhlarının Belirlenmesinde Yeryüzü Şekillerinin Önemi ve Trafik Kazalarına Etkisi: Elazığ İli Örneği. E-Journal of New World Sciences Academy, 4 (3), 97-115.
Yazıcı, H. (1995). Sansa Boğazı’nın (Erzincan) Kara ve Demiryolu Ulaşımındaki Önemi. Doğu Coğrafya Dergisi, 1 (1), 456-474.
Yılmaz, Y., Tüysüz, O. (1984). Kastamonu-Boyabat-Vezirköprü-Tosya Arasındaki Bölgenin Jeolojisi. Ankara: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, 7838.
Zeybek, H. İ. (1998). Amasya Ovası ve Yakın Çevresinin Fiziki Coğrafyası. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Ondokuzmayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı, Samsun
Zeybek, H. İ. (2007). Jeomorfolojik Faktörlerin Amasya Şehrinin Kuruluş ve Gelişimi Üzerine Etkileri. I. Amasya Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, 15-13 Haziran, 917-938.