İLK TÜRKÇE (OSMANLICA) - JAPONCA DİLBİLGİSİ KİTABI VE SÖZLÜĞÜ ÜZERİNE NOTLAR

1890'da meydana gelen Ertuğrul Faciası'ndan sonra hayatta kalan Türk denizcileri, Hiei ve Kongo adlı iki Japon savaş gemisiyle Türkiye'ye getirilmişlerdir. Onlarla beraber Jiji Shinpo gazetesinde çalışan Noda Shōtarō'da İstanbul'a gelmiştir. Noda, kazazedeler için Japonya'da toplanmış olan yardım paralarını Türkiye'ye getirmiştir. Sultan II. Abdülhamit'in talebi ile Noda, Türkçe öğrenmeye başlamış ve Türk subaylarına da Japonca öğretmeye başlamıştır. Harp Okulu'nda 1891-1893 yılları arasında iki yıl devam eden Japonca dersleri sonunda 7 Türk subayı Japonca öğrenmiştir. Şimdiye kadar, Türkiye'de yayımlanan ilk Japonca hakkındaki kitap olarak Anesti ve İsakcalızade Ali Rıza tarafından 1908'de hazırlanan Japon Elifbası adlı 12 sayfalık kitapçık gösteriliyordu. Biz, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı'nda yaptığımız araştırmada Mülazm-ı Sâni Mustafa Asım Efendi tarafından 1893 yılında yazılmış bir sözlük bulduk. Japonca hakkında bilgiler de içeren bu sözlük, yazarı tarafından dönemin Osmanlı Sultanı II. Abdülhamit'e ithaf edilmiştir. Sözlükte girişteki ithaf ve açıklama sayfaları hariç 348 sayfadan oluşmaktadır. Yaklaşık 4.002 kelimenin anlamı Fransızca, Japonca ve Türkçe olarak verilmiş olup 3 ayrı dilde 95 alt başlık halinde 12.006 kelime sözlükte yer almaktadır. Alt başlıklar, Osmanlı İmparatorluk saray unvanları, rütbeler, renkler, eşyalar, sıfatlar, uzuvlar gibi çok gibi farklı konuları içermektedir. Bu sözlük, matbaada basılarak çoğaltılmamış olup Mustafa Asım Efendi'nin hazırladığı şekilde tek nüsha olarak günümüze kadar bulunmayı beklemiştir. 

On The First Turkish (Ottoman) - Japanese Grammer Book and Dictionary

After the Ertugrul Frigate disaster which occurred on September 16th, 1890, surviving Turkish mariners were transferred to Turkey by two Japanese battleships named Hiei and Kongo. Noda Shōtarō who worked for Jiji Shinpo newspaper came to Istanbul with them. Noda also brought the charity money gathered for survivors in Japan. He started to learn Turkish and teach Japanese to Turkish officers with the demand of Sultan Abdulhamit II. Seven Turkish officers learned Japanese at the end of two years of training, between 1891 and 1893 in the War Academy. Thus far, the first book published in Turkey about Japanese language has been considered as Anesti's and İsakcalızade Ali Rıza's "Japon Elifbası" (Japanese Alphabet) written in 1908 which is a 12-page booklet. Upon our research at Istanbul Greater City Municipality, Atatürk Library we found a dictionary written by Lieutenant Mustafa Asım Effendi in 1893. This dictionary which consists of information about Japanese language, was dedicated to Sultan Abdulhamit II by its author. This dictionary, without its dedication on the introduction and explanatory pages, has 348 pages. The dictionary consists of 12.006 words which are classified under 95 subtitles in 3 languages; meanings of approximately 4.002 words are given in French, Japanese and Turkish. These subtitles include Ottaman royal titles, ranks, colors, commodity, adjectives, body parts etc. This dictionary was neither published nor duplicated; it has existed as an original single copy, written by Mustafa Asım Effendi until today.

___

  • Mehmet Zeki, Japonya’nın Mâzisi, Hâli, İstikbâli, Mahmud Bey Matbaası, İstanbul 1308 (1891). A. Merthan Dündar, "Japan in the Turkish Press: An Essay on Books Written about Japan in Ottoman Script during the 19th and 20th Centuries", Asian Research Trends New Series, No 7, The Toyo Bunko, Tokyo 2012, s. 55-73. Anesti ve İsakcalızade Ali Rıza, Japon Elifbası,Zaman Kütüphanesi Sahibi Misak, Dersaadet, 1324 (1908) Nobuo Misawa, Göknur Akçadağ,"The Beginning of the Japanese Language Education in the Ottoman Empire", Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, Cilt 41, Sayı 41, İSAM, İstanbul 2013, s. 253-278. Nobuo Misawa, Göknur Akçadağ, "The beginning of the Japanese language education in the Ottoman Empire", Osmanlı Araştırmaları, No. 41, İSAM, İstanbul 2013, s. 253-278. YAMADA", 地中海論集 /Mediterranean World, 一橋大学地中海研究会, (21) 2012, pp. 51 - 69. Nobuo Misawa, Göknur Akçadağ, "The First Japanese Muslim, Shôtarô NODA (1868– 1904)," Annals of Japan Association of Middle East Studies, 23-1, Tokyo 2007, pp. 85-109. A. Merthan Dündar, "Muhayyel Tarihe İtiraz: Ertuğrul Faciası, Yamada Torajiro ve Abdülhalim Noda Shōtarō Üzerine", Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul 2015, s. 362- 372. Selçuk Esenbel, Japon Modernleşmesi ve Osmanlı: Japonya’nın Türk Dünyası ve İslam Politikaları, İletişim Yayınları, İstanbul 2016.