HARRANLI BAZI KURRÂLAR

Bugün Şanlıurfa’nın ilçesi olan Harran’ın Kıraat ko- nusundaki mevcut durumu arzu edilen seviyeden çok uzaktır. Bu husus mâzisinde ilim merkezlerinden biri olan bu yerin Kıraat İlmi’ndeki durumunun aydınlatıl- masını zorunlu kılmaktadır. Tabakât kitapları ile İslâmî ilimlere ilişkin birçok eserde buraya nispet edilen kişile- rin isimlerine rastlamak mümkündür. Söz konusu şahıs- ların biyografilerinden hareketle, Harran’ın Kıraat saha- sındaki durumu tetkik edildiğinde; bu sahada da hatırı sayılır bir yere sahip olduğu anlaşılmaktadır. Zira el-Har- rânî nisbesiyle zikredilen kurrâların büyük bir kısmı farklı memleketlerde Kıraat tahsil ettiler, öyle ki Kıraate ilişkin bazı tariklerin birinci elden nakledilmesini bile sağladılar. Genel olarak 5. - 7. yüzyıllar arasında yaşamış olan bu kişilerin bir kısmı Kıraat ilmîne yönelik eserler kaleme aldı. Bu kurrâlar yıllarca Harran’da ve buranın dışında farklı yerlerde ders okutmak suretiyle bu ilmî tahsil ettiler. Kıraat öğrencileri içerisinde hemşehrileri- nin yanı sıra başkaları da yer almıştır. Bütün bunlar göz önüne alındığında görülecektir ki; Harran Kıraat ilmîn- den de nasiplenmiş ve bu sahaya katkıda bulunmuştur

Anahtar Kelimeler:

Kıraat, Kurrâ, el-Harrânî, Kıraat Öğrencileri, Kıraat Hocaları, Harranlı Kurrâlar

SOME KURRAS FROM HARRAN

The current level of Harran in terms of Qiraat is far from desirable. It is, therefore, necessary to find out why its current state is as such while it was one of the centers of Qiraat as an Islamic branch of science. It is possible to encounter the names of people from this place in Tabaqat books and several works on Islamic sciences. If the situation of Harran in the field of Qiraat is examined based on the biographies of related individuals, it is recognized that this place has a considerable place in that field. Yet, most of the kurras cited by al-Harrani have studied Qiraat in different cities, such that they have ensured that some Qiraat related lines have been transferred from the first hand. Some of these individuals who usually lived in between 5th-7th centuries wrote works on Qiraat. These kurras revived this knowledge by teaching in Harran and several other places for years. There were people among their Qiraat students other than their fellow townsmen. It will be understood, when all these are taken into consideration, that Harran has benefited from Qiraat and contributed to this field.

Keywords:

Qiraat, Kurra, el-Harrani, Qiraat Students, Qiraat Teachers, Kurras of Harran,

PDF

___

Alemuddin es-Sehâvî, Ali b. Muhammed. Cemâlu’l-kurrâ’ ve kemâ- lu’l-ikrâ’. Thk Abdülhak Abdüddâim. Beyrut: Müessesetü’s-Sakfiyye, 1999.
Beğavî, Ebû Muhammed el-Hüseyin b. Mesûd b. Muhammed. Tefsî- ru’l-beğavî. Thk. Muhammed Abdünnemir, Osman Cuma ve Süleyman Müslim. Riyad: Dâr-u Taybe, 1997.
Davûdî, Muhammed b. Ali b. Ahmed. Tabakâtu’l-müfessirîn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983.
Demirci, Muhsin. Tefsir usûlü ve tarihi. İstanbul: İ.F.A.V Yayınları, 1998.
Ebû Amr ed-Dânî, Osman b. Saîd b. Osman. Câmiu’l-beyân fî’l-kirâ- ti’s-sebi‘. Birleşik Arap Emirlikleri: Câmia‘tu’ş-Şârikai, 2007.
Ebû U‘beyd el-Bekrî, Abdullah b. Abdülaziz. Mu‘cemu mâ ista‘ceme. Beyrut: Alemü’l-Kütüb, H.1403
Ebû’l-Kasım el-Hüzelî, Yusuf b. Ali b. Cebbâra. el-Kâmil fî’l-kiraâti ve’l-arbaî‘n ez-zâide a‘leyha, Thk. Cemal b. es-Seyyid b. Rifâî‘ eş-Şâyib. Mısır: Müessesetü Semâ, H. 1428.
Ebu’t-Tayyib, Nâyif b. Salah b. Ali el-Mansûrî. ed-Delîlu’l-muğnî lî şuyûhi’l-İmâm Ebû’l-Hasan ed-Dârekutnî. Suudi Arabistan: Dâru’l-Kiyân, 2007.
Fâsî, Muhammed b. Ahmed b. Ali. Zeylu’t-Takyîd fî ruvâti’s-süneni ve’l- esânîd. Thk. Kemal Yusuf el-Hût. Beyut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990. Hamevî, Yakut Şihabuddin Ebû Abdullah. Mucemu’l-büldân. Beyrut: Dâr-u Sadr, 1995.
Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekir Ahmed b. Ali. Târih-u bağdat ve züyûlih. Thk. Abdulakadir A‘tâ, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, H. 1417.
Hâzimî, Ebû Bekir Muhammed b. Musa. el-Emâkin ev me ittefeka lafzu- hu ve iftereka müsemmâhu. Thk Hamd. Suudi Arabistan: Dâru’l-Yemâme, H. 1415.
İbn A‘diy, Ebû Ahmed. el-Kâmil fî dua‘fâi’r-ricâl. Thk. Adil Ahmed Abdülmevcûd ve Ali Muhammed Muavvad. Beyrut: el-Kütübü’l-İlmiyye, 1997.
İbn Abdülhak, Abdülmümin b. Abdülhak. Marâsidu’l-itlâ‘ a‘lâ es- mâi’l-emkine. Beyrut: Dâru’l-Ceyl, H. 1412.
İbn Abdülmelik el-Marâkeşî, Ebû Abdullah Muhammed b. Muhammed. es-Seferu’l-hâmis min kitabi’z-zeyli ve’t-tekmileti li kitabî el-mevsûl ve’s-sı- la. Thk. İhsan Abbâs. Beyrut: Dâru’s-Sika, 1965.
İbn Asâkir, Ebu’l-Kâsım Ali b. el-Hasan. Târih-u dimeşk. Thk. Amr b. Ğarâme el-A‘mravî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1995.
İbn Fehd, Muhammed b. Muhammed. Lahzu’l-elhâz bi zeyli tabakâ- ti’l-huffâz. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye. 1998.
İbn Ferhûn, İbrahim b. Ali b. Muhammed Burahanuddin İbn Ya‘murî. ed-Dîbâcu’l-mezheb fî marifeti a‘yânni ulemâi’l-mezheb. Muhammed el-Ahmedî Ebû’n-Nur. Kahire: Dâru’t-Turâs, Tsz.
İbn Hacer, Ebû Fadl Ahmed b. Ali el-Askalânî. ed-Düreru’l-kâmine fî a‘yâni’l-miati’s-sâmine. Thk. Muhammed Muî‘d. Haydarabad: Meclis Da- iretu’l-Meârif el-Osmaniyye, 1972.
--------. Lisânu’l-mizân. Hindistan: Dâiretu’l-Meârif, 1971.
İbn Kahhâle, Ömer b. Rıda b. Muhammed Rağib b. Abdülğani. Mu‘ce- mu’l-muellifîn. Beyrut: Mektebetü’l-Müsennâ, Tsz.
İbn Kesîr, Ebûl-Fidâ İsmail b. Ömer. el-Bidâye ve’n-nihâye. Thk. Ali Şîrî. Beyrut: Dâr-u İhyâu’t-Turâsi’l-Arabî, 1988.
İbn Muflih, İbrahim b. Muhammed. el-Maksadu’l-erşed fî zikri ashâb’i- imâm ahmed. Thk. Abdurrahman b. Süleyman el-U‘saymin. Riyad: Mek- tebetu’r-Rüşd, 1990.
İbn Nasıruddin ed-Dimeşkî, Muhammed Abdullah. Tavdîhu’l-müştebeh fi dabti esmâi’r-ruvâti ve ensâbihim ve elkâbihim ve künâhum. Thk. Mu- hammed Naim el-A‘rkûsî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1993.
İbn Râfi‘, Takiyuddin Muhammed. el-Vefayât. Thk. Salih Mehdi Abbas ve Beşşâr A‘vvâd Maruf. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, H. 1402. İbn Receb, Zeynuddin Abdurrahman. Zeyl-u tabâkati’l-hanâbile. Abdu- rrahman b. Süleyman el-U‘saymin. Riyad: Meketebetu’l U‘beykân, 2005.
İbn Şâkir, Muhammed. Fevâtu’l-vefayât. Thk. İhsan Abbâs. Beyrut: Dâru Sâdır, 1974.
-----------. el-Menhelü’s-sâfî ve’l-müstevfî ba‘de’l-vâfî. Thk. Muhammed Muhammed Emin. Mısır: el-Heyetü’l-Mısrıyyei’l-Â‘mme li’l-Kütüb, tsz.
İbn Tağriberdî, Ebû’l-Mehâsin Yusuf. en-Nücûmu’z-zâhire fî mulûki mı- sır ve’l-kahire. Mısır: Dâru’l-Kütüb, tsz.
İbnu’l-Cezerî, Şemsuddin Ebû’l-Hayr. en-Neşr fî’l-kırâti’l-a‘şr. Thk. Ali Muhammed es-Sabbâğ: Mısır: el-Metbaatu’t-Ticariyeti’l-Kübra, tsz.
---------------. Ğâyetu’l-nihâye fî tabakâti’l-kurrâ’. Kuveyt: Mektebetu İbn Teymiyye, H. 1351.
--------------. Müncidu’l-Mukriîn ve mürşidu’t-tâlibîn. Beyrut: Dâ- ru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
İbnu’l-İ‘mâd el-Hanbelî, Abdullah b. Yusuf b. Ahmed. Şüzûrâtu’z-zeheb fî ahbâr-i men zeheb. Thk. Mahmud Arnavut. Şam: Dâr-u İbn Kesîr, 1986.
İbnu’s-Sellâr, Abdülvahhab b. Yusuf b. İbrahim. Tabakâtu’l-kur- râi’s-seb‘a. Thk. Ahmed. Muhammed A‘zzûz. Beyrut: el-Mektebetü’l-As- riyye, 2003.
İdrisî, Muhammed b. Muhammed b. Abdullah b. İdris. Nüzhetü’l-müş- tâk fî ihtirâki’l-âfâk. Beyrut: Alemü’l-Kütüb, H. 1409.
İhsan Abbâs. Şüzurât min kütibin mefkûde fî’t-tarih. Beyrut: Dâru’l-Ğar- bi’i-İslamî, 1988.
Muhammed İbrahim. Ferîdetü’t-dehr fî ta’sîl ve cemi‘l-kıraât. Kahire: Dâru’l-Beyâni’l-Arabî. 2003.
Muhammed Muhammed Muhammed Salim Muhaysin. Mu‘cemu huffâ- zi’l-kurân a‘bra’t-tarih. Beyrut: Dâru’l-Ceyl, 1992.
Mustafa el-İzmirî, Mustafa b. Abdurrahman b. Muhammed. İthâfu’l-be- rara bimâ sekete a‘nhu neşru’l-a‘şere el-müsemmâ “Tahrîri’n-neşr”. Thk. Halid Hasan Ebû’l-Cûd. Mısır: Dâru Advâi’s-Selef, 2007.
Özcan, Fakri, Yusuf Karaali Diyanet Eğitim Merkezi Kiraât Ders Notla- rı İstanbul Tariki. Rize: Yayınlanmamış, 2013.
Safedî, Salahuddin Halil b. Aybek b. Abdullah. el-Vâfî bi’l-vefayât. Thk. Ahmed Arnvut ve Türkî Mustafa. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2000.
--------. A‘yânu’l-a‘sr ve a‘vânu’l-nasr. Thk. Ali Ebû Zeyd, Nebîl Ebû A‘şme, Muhammed Mavi‘d ve Mahmud Salim. Beyrut: Dâru’l-Fikr el-Muâ‘sıra, 1998.
Neksü’l-himyân fî nüketi’l-a‘myân. Thk. Mustafa Abdülakadir A‘tâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2007.
Semâ‘nî, Abdülkerim b. Muhammed b. Mansûr. el-Ensâb. Thk. Abdurrahman Yahya el-Muallimî. Haydarabad: Meclisu Dâireti’l-Meârifi’l-Os- manî, 1962.
Suyûtî, Celaleddîn. Hüsnü’l-Muhâdara fî tarihi mısır ve’l-kahire. Bey- rut: Dâr-u İhyâu’t-Turâsi’l-Arabiyye, 1967.
Temel, Nihat. Kıraat ve Tecvit Istılahları. İstanbul: İ.F.A.V, 2009.
Zebîdî, Muhammed b. Muhammed. Tâcu’l-a‘rûs min cevâhiri’l-kâmus. Thk. Komisyon. Kuveyt: Dâru’l-Hidâye, tsz.
Zehebî, Şemsuddin Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed. el-Mu’ce- mu’l-muhtassu bi’l-muhaddisîn. Thk. Muhammed el-Habîb el-Heyle. Taif: Mektebetu’s-Sıddîk, 1988.
--------. İ‘ber fî haber-i men ğaber. Thk. Ebû Hâcir Muhammed es-Saîd el-Beyyûnî Zağlûl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2010.
--------. Marifetu’l-kurrâi’l-kibâr a‘la’t-tabakâti ve-a‘sâr. Beyrut: Dâ- ru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
--------. Mu‘cemu’ş-şuyûh el-kebîr. Thk. Muhammed Habib el-Heyle. Taif: Mektebetu’s-Sıddîk, 1988.
--------. Selâsü terâcimin li’l-eimmeti’l-a‘lâm. Thk. Muhammed b. Nasır el-A‘cemî. Beyrut: Dâr İbn Kesîr, 1995.
--------. Siyer-u a‘lâmi’n-nübelâ’. Thk. Şuayb Arnavut. Beyrut: Mües- sesetü’r-Risâle, 1985.
--------. Tarihu’l-islâm ve vefayâtu’l-meşâhîri’l-a‘lâm. Beşşâr A‘vvâd Marûf. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 2003.
Zerkelî, Hayruddin b. Mahmud b. Muhammed. el-A‘lâm. Beyrut: Dâ- ru’l-İlmi li’l-Melâyyîn. 2002.