Osmancıklı Paşalı-zâde Abdülkadir Hilmî (Âşık Kadrî) ve “Mevlûd-ı Cedîd-i Şâh-ı Risâlet”i

Bir yönüyle meydan, diğer bir yönüyle de kalem şairi olan Osmancıklı Abdülkadir Hilmi (öl. 10.2.1948), şiirlerinde “Âşık Kadrî (Kadriyâ)” mahlasını kullanmıştır. “Mevlûd-ı Cedîd-i Şâh-ı Risâlet” adlı mevlidinden başka Menâkıb-ı Koyun Baba ve Hilye-i Şerîf olmak üzere iki mesnevisi daha bulunan şairin bugüne kadar hiçbir mevlid literatüründe adı anılmamıştır. Mevlidinden yalnızca M. Fatih Köksal’ın “Mevlid-nâme” adlı eserinde söz edilmişse de o kaynakta da “Nazmî” adlı bir şaire atfedilerek anılmıştır. Süleyman Çelebi’nin Vesîletü’n-Necât adlı eserine nazire olarak kaleme alınmış olan Osmancıklı Abdülkadir Hilmi’nin mevlidinde açık ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır. Kısa mensur bir mukaddime ile başlayan mevlidin ana omurgası mesnevi tarzında olmasına rağmen beyit aralarında iki murabbaa da yer verilmiştir. Mesnevi kısmı 169 beyit, murabbalar ise toplam 11 benttir. Yedi bölümden oluşan eserde bölüm başlıkları Arapçadır.

Anahtar Kelimeler:

Paşalı-zâde Abdülkadir Hilmi, Âşık Kadrî, Abdülkadir Uslu, Osmancık, Mevlûd-ı Cedîd-i Şâh-ı Risâlet, Menâkıbı Koyun Baba, Hilye-i Şerîf, mesnevî.

Pashali-zada Abd el-kadir Hilmi (Ashik Kadri) from Osmancik and the Article Entitled “Mawlud-i Cedid-i Shah-i Risalat”

Abd el-kadir Hilmi (d. 10.2.1948) who is both “meydan” and “kalem” poet at the same time used the makhlas “Ashik Kadri (Kadriya)”. Besides his work “Mawlud-ı Cedid-i Shah-i Risalat” he also has two masnavis named “Manakıb-i Koyun Baba” and “Hilya-i Şarif” which are not mentioned in any mawlid literature. Only M. Fatih Köksal speaks of Abd el-kadir Hilmi’s mawlid in his work “Mevlid-name” by referring “Nazmi” as its writer. Abd el-kadir Hilmi’s mawlid which is a nazire to Suleyman Chelebi’s Vesiletu’n-Necat is written in a clear and comprehensible language. Althoug the mawlid is written in masnavi form it starts with a prosaic preface and also contains two murabbas between verses. The masnavi part consist of 169 verses and murabbas are 11 bends. Mawlid is made of seven sections and all section titles are in Arabic.

Keywords:

Pashali-zada Abd el-kadir Hilmi, Ashik Kadri, Abd el-kadir Uslu, Osmancık, Mawlud-i Cedid-i Shah-i R,

PDF

___

AKTAN, Sıtkı (1942a), “Osmancıklı Âşık ve Şâir Kadir Uslu”, Çorumlu / Ço- rum Halkevi Dil ve Edebiyat komitesi çıkarır, (Dergi), Yıl: 4, Sayı: 33, İkinci Kânun (Ocak) 1942, s. 1034-1036.
AKTAN, Sıtkı (1942b), “Osmancıklı Âşık ve Şâir Kadir Uslu - II”, Çorumlu / Çorum Halkevi Dil ve Edebiyat komitesi çıkarır, (Dergi), Yıl: 4, Sa- yı: 34-35, Şubat/Mart 1942, s. 1051-1057.
AZİZOVA, Elnure (2012), “Ukâz”, DİA, C.42, s. 61-62.
BAŞARAN, Özdemir (1974), Tarihi ile Osmancık, (y.y.), Ankara.
BAYRAKTUTAR, Harun (1999), Menâkıb-ı Koyunbaba, Yayımlanmamış Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Çorum.
CANIM, Rıdvan (2000), Latîfî - Tezkiretü’ş-Şu‘arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnce- leme-Metin), Ankara: AKM Başkanlığı Yay.
ÇIPLAK, M. Şakir (2001), Osmancık'ta Erenler Durağı Koyun Baba, İstanbul: Horasan Yay.
ERCAN, Abdullah (1998), 14. Yüzyıldan Günümüze Çorumlu Şairler, 2. Baskı, İstanbul: Çorum Eğitim ve Kültür Vakfı Yay.
ERDOĞAN, Mehtap (2013), Türk Edebiyatında Manzum Hilyeler, İstanbul: Kitabevi Yay.
Evliyâ Çelebi, Mehmed Zıllî İbn Dervîş (1314/1895), Evliyâ Çelebi Seyâhatnâmesi, İkinci Cild, Dersa‘âdet: İkdâm Matbaası.
EYİCE, Semavi (1992), “Beyazıt II Köprüsü”, DİA, C.6, s. 50-51.
GÜREL, Nazlı Rânâ ve Zeki GÜREL (1998), “Osmancıklı Âşık Abdülkadir Uslu (Kadrîyâ)”, Folkloristik: Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı, (Hazırlayanlar: Metin Özarslan-Özkul Çobanoğlu), Hacettepe Ü. Türk Dili ve Edebiyatı Türk Halkbilimi ABD., TDV Matbaası, An- kara, s. 225-240.
GÜREL, Zeki (2000), Koyun Baba, Ankara: Yörtürk - Yörük Türkmen Vakfı Yay.
İVGİN, Hayrettin ve Mehmet YARDIMCI (1996), Zileli Âşık Ceyhunî / Hayatı- Sanatı-Şiirleri ve Diğer Ceyhuniler, Ankara: Ürün Yay.
KARAMAN, Hayrettin ve Mustafa ÇAĞRICI, İbrahim Kâfi DÖNMEZ, Sad- rettin GÜMÜŞ (2006-2008), Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, Cilt: I, 747 s.; Cilt: II, 767 s.; Cilt: III, 760 s.; Cilt: IV, 800 s.; Cilt: V, 789 s., Ankara: TDV Yay.
KÖKSAL, M. Fatih (2011), Mevlid-nâme, Ankara: TDV Yay.
OSMANCIKLI ‘Abdülkâdir Hilmî (1328/1912), Mevlûd-ı Cedîd-i Şâh-ı Risâlet, Matbaa-i Hovnâniyan ve Yardımyan, Amasya, R. 1328/1912, 11 vr. [Beyazıt Devlet Ktp. No.: 251219 (Tasnif No.: 297.924=94.35); Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fak. Ktp. Bülent Baloğlu Kit., No.: 27168.]
ÖZ, Mehmet (2007), “Osmancık”, DİA, C. 33, s. 475-477.
PEKOLCAY, A. Necla (2004), “Mevlid”, DİA, C. 29, s. 485-486.
SARAÇER, Cevdet (t.y.), Tarihsel Doku İçinde Unutulan Bir Kent: Osmancık, İstanbul: Dört Renk Ltd. Şti.
ŞAHİN, Haşim (2002), “Koyun Baba”, DİA, C. 26, s. 229-230.
ŞAHİN, Haşim (2007), “Otman Baba”, DİA, C. 34, s. 6-8.
TANYILDIZ, Ahmet (2007), “Menakıb-ı Koyun Baba’da Medhiyye İçerikli Manzumeler”, 2. Uluslararası Türk Kültür Evreninde Alevilik ve Bekta- şilik Bilgi Şöleni Bildiri Kitabı, 2. Cilt, (Editörler: Dr. Filiz Kılıç- Tuncay Bülbül), 17-19 Ekim 2007, Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Merkezi, s. 1425-1440.
UYSAL, Fatmanur (1997), Paşaoğlu Kadir Efendi’nin Hayatı, Eserleri ve Manzûm Hilye-i Şerîf’i, Yayımlanmamış Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi İla- hiyat Fakültesi, Ankara.
YAZICI, Tahsin (1997), “Hâkânî-i Şirvânî”, DİA, C. 15, s. 168-170.
YILMAZ, Hacı (1999), “Bilinmeyen Bir Koyunbaba Menâkıbnâmesi Üzeri- ne”, Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 11, Gazi Üniversi- tesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Yay., An- kara, Güz 1999, s. 21-52.
YILMAZ, Mehmet (1992), Edebiyatımızda İslâmî Kaynaklı Sözler, İstanbul: En- derun Kitabevi.
YILMAZ, Mehmet (2013), Kültürümüzde Ayet ve Hadisler (Ansiklopedik Sözlük), İstanbul: Kesit Yay.