Bir Nef’î Muakkibi Ali Hâdî Okan ve Sihâm-ı Kazâ-yı Zamân Adlı Eseri

Klasik Türk şiirinin icra edildiği altı yüzyıl boyunca pekçok şair yetişmiş ve bu şairlerden bir kısmının etkisiyaşadıkları dönemden sonra da yüzyıllarca devam etmiştir.XVII. yüzyıla damgasını vuran ve kendine has bir üslupgeliştiren Nef’î bu şairlerden biridir. Nef’î’nin ferdîüslubunu takip eden şairler bir ekol meydana getirmişlerdir.Bu bağlamda birçok edebiyat tarihçisi Nef’î’nin ekol sahibibir şair olduğunu ifade etmiştir.Nef’î muakkiplerinden biri de Ali Hâdî Okan (1901-1980)’dır. Nef’î-i Zamân mahlasını kullanacak kadar Nef’îile özdeşleşen şair, eserlerinden birine de Nef’î’nin Sihâm-ıKazâ’sından mülhem olarak Sihâm-ı Kazâ-yı Zamân isminivermiştir. Yaşadığı dönemdeki olumsuzlukları, haksızlıklarıyazmaktan ve doğrudan isim vererek şahısları eleştirmektenkorkmayan şair hiciv sahasında Nef’î’nin izinde cesaretleyürümüştür.Bu çalışmada, Nef’î’nin günümüze kadar süregelenetkisi, takipçisi olan Ali Hâdî ve eserleri odağındaincelenmiştir. Nef’î’nin sanat özelliklerinin Ali Hâdî’ninSihâm-ı Kazâ-yı Zamân adlı eserindeki etkisi ortayakonulmuş ve karşılaştırmalı olarak iki şairin eserlerindenörnekler verilmiştir. Makalenin “Ek”inde Ali Hâdî’nin1340 (M. 1924) yılında yayımlanan Sihâm-ı Kazâ-yıZamân adlı eseri Latin harflerine aktarılarakaraştırmacıların istifadesine sunulmuştur.

Nef’î Follower Ali Hâdî Okan and His Work Called Sihâm-ı Kazâ-yı Zamân

Throughout the six centuries when classical Turkish poetry was performed, many poets have risen and the influence of some poets among those has lasted for centuries beyond their lifetimes. Nef’î is one of those poets who has made his mark on the 17th century and developed his unique style. Poets who follow his individual strong style has started an ecole. In this context, many literary historians have expressed that Nef’î is a poet with an ecole. One of the followers of Nef’î is Ali Hâdî Okan (1901- 1980). The poet identifies with Nef’î so much that he uses the assumed name Nef’î-i Zamân and he names one of his works as Sihâm-ı Kazâ-yı Zamân inspiring from Nef’î’s work; Sihâm-ı Kazâ. The poet who didn’t hesitate to write about the negativities and injustices of his time and not afraid to criticize directly by addressing names, has tried to show he is a poet of courage just like Nef’î and followed Nef’î’s footsteps in the field of satire. In this study, the extant influence of Nef’î was studied in the focus of Ali Hâdî and his works. The influence of the art features of Nef’î in Ali Hâdî’s work called Sihâm-ı Kazâ-yı Zamân was presented and examples from each poet’s works were given in comparison. In the attachment of the essay, the translated script of Sihâm-ı Kazâ-yı Zamân by Ali Hâdi, published in 1340 (1924) was made available to researchers.

PDF

___

AKGÜL, Ahmet (2012), “Nef’î’nin Sihâm-ı Kazâ’sı İle Türkçe Dîvânı’ndaki İki Farklı Üslûp Üzerine Bazı Tespitler”, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7/2, 47-57.
AKKUŞ, Metin (1991), Nef’î Sanatı ve Türkçe Dîvânı, Yayımlanmış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
AKKUŞ, Metin (1998), Hicvin Ankâları Nef’î ve Sihâm-ı Kazâ (İncelemeKarşılaştırmalı Seçme Metinler), Ankara: Akçağ Yay.
AKKUŞ, Metin (2018), Nef’î Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/57741,nefi-divanipdf.pdf?0 (ET: 10.09.2019).
BABACAN, İsrafil (2012), Klâsik Türk Şiirinin Son Baharı Sebk-i Hindî, Ankara: Akçağ Yay.
BANARLI, Nihad Sami (1983), Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, (II. cilt), İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yay.
BAŞDAŞ, Cahit (2018), Sihâm-ı Kazâ, (Dil Özellikleri, Metin, Dizin), İstanbul: Kriter Yay.
BİLKAN, Ali Fuat (2015), 17. Yüzyıl Türk Edebiyatı, Ankara: Akçağ Yay.
BİRİNCİ, Ali (2017), “Türk Yurdu Kalemleri: Nefîizaman veya Ali Hadi Okan”. Türk Yurdu “, 353, 59-64.
BOZTEPE, Halil Nihad (1921), Sihâm-ı İlhâm, İstanbul: Mahmut Bey Matbaası.
ÇETİŞLİ, İsmail (2014), Edebiyat Sanatı ve Bilimi, Ankara: Akçağ Yay.
ÇOBAN, Ahmet (2004), Edebiyatta Üslûp Üzerine (Sözün Tadını Dilde Duymak), Ankara: Akçağ Yay.
DEVELLİOĞLU, Ferit (2011), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi Yay.
DİLÇİN, Cem (2016), Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara: TDK Yay.
ENGİNÜN, İnci (2011), “Yeni Türk Edebiyatında Nef’î”, Gazi Türkiyat, 8, 165- 193.
ERKAL, Abdulkadir (2018), Dîvân Şiiri Poetikası 17. Yüzyıl, Ankara: Altınordu Yay.
HUYUGÜZEL, Ömer Faruk (2000), İzmir Fikir ve Sanat Adamları (1850-1950), Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
İNAL, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal (1969), Son Asır Türk Şairleri, (I. cilt), İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yay.
İPEKTEN, Haluk (2018), Nef’î Hayatı-Sanatı-Eserleri Bazı Şiirlerinin Açıklamaları, Ankara: Akçağ Yay.
İSEN, Tuba Işınsu (2002), Dîvân Şiirinde Fahriye, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
KEMÂL, Nâmık (2018), Vatan Yahut Silistre, (Haz. Refik Durbaş), İstanbul: İş Bankası Kültür Yay.
KÖPRÜLÜ, M. Fuad (1927), “Bir Nef’î Şâkirdi”, Hayat Mecmuası, 182, 348-351.
KURNAZ, Cemal (1997), “Ölümünün Üçyüzellinci Yılında Nef’î”, Dîvân Edebiyatı Yazıları, Ankara: Akçağ Yay., 411-414.
KURNAZ, Cemal, (2007), Osmanlı Şair Okulu, Ankara: Birleşik Yay.
MACİT, Muhsin (2016), Divan Şiirinde Âhenk Unsurları, İstanbul: Kapı Yay.
OCAK, Tulga (1991), “Nef’î ve Türk Edebiyatındaki Yeri”, Ölümünün Üçyüzellinci Yılında Nef’î, Ankara: AKM Yay.
OKAN, Ali Hâdî (1340), Sihâm-ı Kazâ-yı Zamân, İzmir: Sadâ-yı Hak Matbaası.
OKAY, Orhan (2015), Sanat ve Edebiyat Yazıları, İstanbul: Dergâh Yay.
RICHARDSON, John (1810), Richardson Dictionary, (A Vocabulary Persian, Arabic and English; Abridged From The Quarto Edition of Richardson’s Dictionary), (Ed. Charles Wilkins-David Hopkins), London.
ŞİŞMAN, Bekir ve Muhammet Kuzubaş (2007), Şehnâme’nin Türk Kültür ve Edebiyatına Etkileri, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
TÂHİRÜ’L MEVLEVÎ (2019), Edebiyat Tarihimize Dair Manzum Bir Muhtıra, İstanbul: Dergâh Yay.
TANÇ, Nilüfer (2019), “Okan, Ali Hâdî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü II, 20. Yüzyıldan Günümüze 1860-1985. http://teis.yesevi.edu.tr/index.php?sayfa=madde_detay&md=2c6ae45a 3e88aee548c0714fad7f8269.1674794080be4aa6 (ET: 10.09.2019).
TÖKEL, Dursun Ali (2016), Dîvân Şiirinde Şahıslar Mitolojisi, İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yay.
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANSİKLOPEDİSİ (1990), “Okan, Ali Hadi”, İstanbul: Dergâh Yay., 112.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1988), Osmanlı Tarihi, (III. cilt 1. kısım), Ankara: Türk Tarih Kurumu.
ÜNVER, İsmail (1991), “Övgü ve Yergi Şairi Nef’î”, Ölümünün ÜçYüzellinci Yılında Nef’î, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay., 45-78.
YETİŞ, Kâzım (1988), “Âhenk/Edebiyat”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (I. cilt), İstanbul, 516-517.
YETİŞ, Kâzım, (1989), İbrahim Necmi Dilmen, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
YİĞİT, Süleyman (2018), “Edebî Hicivden Sövgüye: Nef’î’nin Hicvindeki Değişim”, HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi, 9, 215 – 235.
https://sozluk.gov.tr/ (ET: 30.09.2019)
http://lugatim.com/ (ET: 30.09.2019)
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_yazimkilavuzu&view= yazimkilavuzu (ET: 30.09.2019)