Bir filozof olarak Sirâceddin el-Urmevî (ö. 682/1283): Letâifü'l-hikme bağlamında bir tahlil denemesi

Genellikle meşhur bir Şâfiî fakihi ve mantıkçı oluşuyla ön plana çıkan Sirâceddin el-Urmevî, hayatının önemli bir bölümünü Eyyûbîler dönemi Kahiresinde geçirmiş ve 655/1257de Konyaya gelerek vefatına kadar buradabaşkadı olarak görev yapmıştır. İbn Sînâ (ö. 428/1037) ve Gazzâlî (ö. 505/1111) sonrasında Fahreddin er-Râzî (ö. 606/1210) tarafından temel çerçevesi oluşturulan müteahhirûndönemi düşüncesinin önemli bir temsilcisi olan Urmevînin felsefî olarak iki isimden doğrudan etkilendiği bilinmektedir: Hocası Kemâleddin b. Yûnus (ö. 639/1241) ve meslektaşı/dostu Efdaluddin el-Hûnecî (ö.646/1249). Urmevînin felsefî görüşlerini tespit noktasında başvurulabilecek başlıca eserlerinden biri, Anadolu Selçuklu Sultanı II. İzzeddin Keykâvûsa (slt. 1246-1257) ithaf ettiği ve Farsça olarak kaleme aldığı Letâifül-hikmedir. Urmevî tarafından Fahreddin er-Râzînin yarım kalan el-Letâifül-gıyâsiyye adlı eserinden hareketle telif edilmiş olan ve az sayıda otobiyografik malumat da içeren bu eser, hikmet-i ilmî ve hikmet-i amelî şeklinde iki ana bölümden oluşsa da mahiyeti itibariyle kelam ve felsefenin bir tür karışım ından meydana gelmiş yeni bir türü temsil etmektedir. Bu makalede Letâifül-hikme merkeze alınarak Urmevînin felsefî birikimi ve görüşleri, tevârüs ettiği gelenek çerçevesinde tahlil edilmeye çalışılacaktır.

Sirâj al-dîn al-urmawî (d. 1283) as a philosopher : An analysis of his latâ if al-hikma

Best known as a jurist of the Shâfiî school and a scholar of Logic, Sirâj al-Dîn al-Urmawî lived much of his life in Ayyubid-era Cairo before moving to Konya (in 655/1257), where he served as the Chief Kâdî for the rest of his life. He was also an important figure within the mutaakhkhirîn -era Islamic thought, whose fundamental phisolophical framework had been established by Fakhr al-Dîn al-Râzî (d. 606/1210), after Avicenna (d. 428/1037) and al-Ghazâlî (d. 505/1111). Philosophically, al-Urmawî was known to have been influenced by two particular figures: his mentor Kamâl al-Dîn ibn Yûnus (d. 639/1241), and his colleague and friend Afdal al-Dîn al-Hûnajî (d. 646/1249). An important work to resort to for understanding Urmawi s philosophical views is his Latâ if al-hikma, which he wrote in Persian and dedicated to the Anatolian-Seljukid Sultan Izz al- Dîn Kaykâvus II (r. 1246-1257). Written in a complementary manner to Fakhr al-Dîn al-Râzî s incomplete al-Latâif al-ghiyâthiyya, this book also contains autobiographical information about the author. Though the book consists of two main parts, including theoretical wisdom and practical wisdom, it represents a new genre that is a kind of mixture of philosophy and theology (kalâm). This article examines al-Urmawî s philosophical views in the context of the intellectual tradition that he inherited and with a focus on his Latâ if al-hikma.

___