İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Dini Bilgiye Bakışları: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği

İslam düşüncesinin dini bilginin imkânı, ortaya koyulması gibi konuları içeren epistemolojik arka planı üzerindeki tartışmalar İslam Felsefesi ve teolojisinin konuları olmaya devam etmektedir. Bu bilimsel tartışma ve öğretilerin ve hayata yansıyarak gelenek halini almış biçimlerinin Müslümanların günlük hayatlarındaki tezahürleri de izlenebilmektedir. Çağdaş İslam düşüncesinde Beyani, İrfani ve Burhani olarak nitelendirilebilecek İslam bilgi anlayışları ve bunlara dayalı yaşam biçimleri gözlenebilmektedir. Hatta bunlar arasında çekişme ve çatışmalar ve bunların dini, siyasi ve eğitsel hayatlara yansımaları olabilmektedir. İlahiyat fakülteleri İslam düşünce geleneğinin teorik ve pratik olarak öğrenildiği, tartışıldığı ve yaşandığı eğitim ortamlarıdır. Bu nedenle ilahiyat eğitimi alan kişilerin bu tartışmalardan haberdar olması beklenmektedir. Ve bu alt yapı ile de dini bilgiye bakışları, dini bilginin imkânı ve ona ulaşma yollarına dair çıkarımlarının ne olduğu sorusu zihinleri meşgul eden bir sorudur. Bu çalışmada, İlahiyat fakültesi öğrencilerinin dini bilgiye bakış açıları nitel araştırma yönteminin odak grup görüşmesi yoluyla tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın sonucunda elde edilen bulgulara göre günümüz ilahiyat fakültesi öğrencilerinin tarihsel süreçte ortaya çıkan İslam bilgi yaklaşım ve tartışmalarının farklı dönemlerini yansıtan nitelikte görüşler ortaya koydukları anlaşılmaktadır. Ancak bu görüşler ağırlıklı olarak çağdaş İslam düşüncesi birikiminde yoğunlaşmaktadır.

Opinions Of The Divinity Faculty Students On Religious Knowledge: A Case Study Of Ankara University Divinity Faculty

The debates on the epistemological background of Islamic thought continue to be the subject of Islamic philosophy and theology. The manifestations of these scientific debates and teachings as traditions and customs can be observed in the daily lives of Muslims. In contemporary Islamic thought, Islamic understandings of knowledge that can be described as bayânî, irfâni and burhânî, and lifestyles based on them are observed. Furthermore, In fact, there may be a struggle and conflict between them, and their reflections on religious, political and educational lives. The divinity faculties are among the environments where they are learned, discussed and experienced in theory and practice. For this reason, people studying theology are expected to be aware of these discussions. And with this infrastructure, the question of what are the possibilities of correct religious knowledge and the ways in which it can be reached is a question that preoccupies the mind. Within the framework of this study, it have been tried to be identified in the viewpoints of religious knowledge of the students of divinity faculty via focus group interview, one of the qualitative research methods. Findings have been analyzed through the codes of the content analysis of the data achieved, categories acquired through these codes and the themes attained of the categories. According to the findings of the research, it is observed that the contemporary students of divinity faculty set forth remarks reflecting the different periods of the discussions and approaches of Islamic knowledge in the history. However, these views mainly focus on the experience of contemporary Islamic thought.

___

  • al-Jâbirî, Muhammed Âbid. 1997. Arap Aklının Oluşumu (Formation of the Arab Mind). İstanbul: İz Yayıncılık.
  • al-Sarakhsi, el-Mebsût. 1973. Usûlü’s-Serahsî. Nşr. Ebü’l-Vefâ el-Efgânî. Beyrut: Dâr el-Marife.
  • al-Maturidi, Ebu’l Mansur. 2005. Kitâbu’t-tevhid. Nşr. Bekir Topaloğlu ve Muhammed Aruçi. Ankara: İSAM Yayınları.
  • Arabacı, Fazlı. 2004. “İslam’da Dini Bilginin Toplumsal Bağlamı (Social Context of Religious Knowledge in Islam).” Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi. 5: 1-16. Access: 12 August 2018. http://dergipark.gov.tr/hFititilahiyat/issue/7699/100858.
  • Arkoun, Muhammed. 2003. “İslâm Düşüncesi Nasıl İncelenebilir ? (How can Islamic thought be examined?).” Trans. Fazlı Arabacı, Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 2: 123-156. Access: 18 September 2018. http://www.ilafdergi.hitit.edu.tr/Makaleler/1713406187_4.6.pdf.
  • Arpaguş, Hatice. 2002. “Bir Telif Türü Olarak İlmihal Tarihî Geçmişi ve Fonksiyonu (Catechism as a Kind of Compilation: Historical Background and Function).” Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22:25-56, Retrieved from: http://dergipark.gov.tr/maruifd/issue/17560/183915
  • Atay, Hüseyin. 1968. “Kuran’da Bilgi Teorisi (Theory of Knowledge in the Qur'an).” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 16: 155-176. Access: 14 August 2018. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/770/9781.pdf.
  • Attas, S.M.Nakib. 1991. İslami Eğitim-Araçlar ve Amaçlar (Islamic Education-Tools and Purposes). İstanbul: Endülüs Yayınları.
  • Bardakoğlu, Ali. 2015. “Fıkıh Özelinde Dini Bilgi ve Günümüzde İslam Algısı (Religious Knowledge and the Perception of Islam Specific to Fiqh).” İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 1: 11-52. Access: 14 August 2018. http://ilsam.org.tr/wp-content/uploads/2016/11/Ali-Bardako%C4%9Flu_F%C4%B1k%C4%B1h-%C3%96zelinde-D%C3%AEn%C3%AE-Bilgi-ve-G%C3%BCn%C3%BCm%C3%BCzde-%C4%B0slam Alg%C4%B1s%C4%B1_%C4%B0LSAM.pdf.
  • Çetin, Ensar. 2017. “Değişen Gündelik Hayat Pratiklerinin Dinin Yorumuna Etkisi (The Effects of Changing Everyday Life Practices on the Interpretation of Religion).” in İslam ve Yorum: Temel Tartışmalar, İmkanlar ve Sorunlar. Haz. Fikret Karaman, III, 147-158. Malatya: Malatya İlahiyat Vakfı Yayınları .
  • Çuçak, Muhammed. 2017. “Nassların Yorumlanmasında Zaman Faktörü (Time Factor in the Interpretation of Nasses).” İn İslam ve Yorum: Temel Tartışmalar, İmkanlar ve Sorunlar. Haz. Fikret Karaman, III, 660-670. Malatya: Malatya İlahiyat Vakfı Yayınları .
  • Çüçen, A.Kadir. 2003. “Bilgi Kuramına Giriş (Introduction to Epistemology).” Bilimname 2: 3-12.
  • Efendi, Mustafa Sabri. 1981. Mevkifü’l-Akl ve’l-ilim ve’l-âlem min rabbi’l-âlemîn ve ‘ibadihi’l-mürselîn. Beyrut-Lübnan: Dâr ü İhyâi’t-türasi’l-Arabî.
  • Faruqi, İsmail Raci. 2016. Bilginin İslamileştirilmesi (Islamization of knowledge). İstanbul: Risale.
  • Genç, Cafer. 2018. “Kelâmın Epistemolojik Eksen Olma İmkânı (Possibility of Kalâm being an Epistemological Axis).” Kader 16 (1): 38-65. https://doı.org: 10.18317/kaderdergi.413376.
  • Hanafi, Hasan. 2011. “Gelenek ve Yenilenme-Kadim Gelenek Karşısındaki Duruşumuz-( Tradition and Renewal - Our Position against the Ancient Tradition).” Trans. M. Emin Maşalı, Otto Yay. Ankara.
  • Kardaş, Meryem. 2016. “İslam Düşüncesinde Epistemolojik Temelli Yeniden Yapılanma Muhammed Âbid el-Câbiri Örneği (Restructuring Epistemological Ground in Islamic Thought on the Example of Muhammed Âbid el-Jâbiri).” Muhafazakar Düşünce 48:143-166. Access: 12 August 2018. http://eds.b.ebscohost.com/abstract?site=eds&scope=site&jrnl=13048864&AN=117331875&h=yrL6VH17HMFuFm2a1Fv0Xvc25Ryc7URrIyUhGTRchej2fG00E%2f0hvzAzZ9wMcewtFn2hQuMRdWwu5TBFSg6iow%3d%3d&crl=f&resultLocal=ErrCrlNoResults&resultNs=Ehost&crlhashurl=login.aspx%3fdirect%3dtrue%26profile%3dehost%26scope%3dsite%26authtype%3dcrawler%26jrnl%3d13048864%26AN%3d117331875
  • Kırca, Celal. 2010. “Bir Anlama Sorunu Olarak Kur’an Yorumlarında Rasyonalizasyon (Rationalization in Quran Interpretation as a Problem of Understanding).” In Tarihten Günümüze Kur’an’a Yaklaşımlar, Edited by Bilal Gökkır - Necdet Yılmaz - Ömer Kara - Muhammed Abay. Necmettin Gökkır, I, 181-212. İstanbul: İlim Yayma Vakfı Yayınları.
  • Kırca, Celal. 2012. Hayatın İçinde Hayatla Birlikte Kur’an’ı Anlama (Understanding the Quran with the Life in the Life). İstanbul: Marifet Yayınları.
  • Kocabaş, Şakir. 1996. “İslam ve Bilim (Islam and Science).” in Divan, I, 67-83. Access: 20 September 2018. http://dergipark.gov.tr/divan/issue/25930/273187.
  • Koşum, Adnan. 2006. “İçtihatta Hata ve İsabet Tartışmaları Işığında Öznellik ve Nesnellik Sorunu (The Problem of Subjectivity and Objectivity in the Light of Debates of Error and Hitting in Ijtihâd).” Usûl: İslam Araştırmaları, V, 5-32.
  • Krueger, Richard A.. 1997. Moderating Focus Groups. California: Sage.
  • Miles, Matthew B., Huberman, A. Michael, and Saldana, Johnny. 2013. Qualitative Data Analysis. USA: Sage.
  • Morgan, David L.. 1997. Focus Groups As Qualitative Research. California: Sage.
  • Muhammed, Yasin. 1994. Bilginin İslâmîleştirilmesi: Bir Eleştiri (Islamization of knowledge-A criticism). Edited by Süleyman Gündüz, İslâmî Sosyal Bilimler Dergisi 2 (3): 110-122. Access: 20 August 2018. http://isamveri.org/pdfdrg/D00786/1994_2/1994_2_GUNDUZS.pdf.
  • Neuendorf, Kimberly A.. 2016. The Content Analysis Guidebook. USA: Sage.
  • Okumuş, Namık Kemal. 2015. “İlmihâl Dindarlığının Ahlâk Algısı Ya da “Ahlâklı İnsan” Tasavvurumuzun Geleneksel Kaynakları Üzerine Bazı Tespitler (Some Considerations on Moral Perception of Ilmihal Religiousness or Traditional Sources of our Perceptions of Moral Human).” E-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 14: 258-300.
  • Özgen, Mehmet Kasım. 2013. “Farabi Felsefesinde Bilgi ve Terapi/Bilginin İyileştirici Gücü (Knowledge and Therapy/The Healing Power of Knowledge in the Philosophy of al-Farabi).” Bilimname 2: 133-140
  • Öztürk, Mustafa. 2003. “Geleneksel Tevil Çeşitlerinin Epistemik Temeli (Epistemic Basis of Traditional Types of Tawil).” Bilimname 2: 179-197.
  • Patton, Micheal Quinn. 2002. Qualitative Research and Evaluation Methods. CA: Sage Publications.
  • Selçuk, Mualla, 2000. “Teorik ve pratik açmazlarıyla kültürel miras öğretimini sorgulayan bir deneme (An Essay that questions the teaching of cultural heritage with its theoretical and practical dilemmas).” In Din Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar (New Approaches in Religious Education), 85-94. Ankara: MEB
  • Şebüsterî, Mahmûd-ı, 2011. Gülşen-i Râz. Edited by Abdülkadir Gölpınarlı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Ulukütük, Mehmet. 2012. “Çağdaş İslam Düşüncesinde yeniden Yapılanmanın Dilsel Şartları: M. Arkoun, M. Hanefi ve M. A. Câbirî Örneği (Linguistic Terms of Reconstruction in Contemporary Islamic Thought: Examples of M. Arkoun, M. Hanafi and M. A. al-Jâbirî).” Dil Edebiyet ve Sosyal Bilimler Dergisi 4: 55-76.
  • Uyanık, Mevlüt. 2012. Çağdaş İslam Bilimine Giriş (Introduction to Contemporary Islamic Science). Ankara: Fecr Yayıncılık.
  • Vardı, Recep. 2012. “İnternet Kullanıcılarının Dini İçerikli Kullanım Alışkanlıkları (Religious Content Usage Habits of Internet Users).” Harran üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28: 101-138.
  • Yin, Robert K.. 1984. Case Study Research: Design and Methods. Beverly Hills, CA: Sage.
  • Yin, Robert K.. 2011. Qualitative Research from Start to Finish. New York: The Guilford Press.