Kulleteyn İle İlgili Rivâyetin İsnâd ve Metin Açısından Değerlendirilmesi

İslâmın temel kaynaklarında temizlik konusu hem ibadetlere hazırlık hem de bireysel ve toplumsal hayatın önemli gerekliliklerinden biri olarak ele alınır. Bu anlamda İslâmî literatürde konuyla ilgili olarak bazı temel ilkeler belirlenmiş ve bunlar uygulamaya geçirilmiştir. Bu çalışmamızda temizlik konusunda ‘Kulleteyn’ olarak bilinen ve içerisine necaset bulaşmış suyun temizlenmesi konusunda ilkeler belirleyen bir rivayeti isnâd ve metin açısından inceleyeceğiz. Klasik hadis kaynaklarının oluştuğu ilk dört asırdaki eserlerin birçoğunda yer alan bu hadis on bir farklı metin öbeği halinde musanniflere ulaşmıştır. Söz konusu rivâyetin birçok tarîki vardır. Çalışmada bu tarîkler ayrı ayrı isnâd tenkidine tabi tutulmuş, ayrıca senedlerle metinler paralel bir şekilde incelenerek metin değişmelerinde çelişkiler olup olmadığı hususu tespit edilmeye çalışılmıştır. Âlimlerin kulleteyn rivâyeti konusundaki yaklaşımları genel hatlarıyla verilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Hadis, isnad tenkidi, kulleteyn, temizlik

Examination Of The Rumour About Kulleteyn In Terms Of İsnad And Text

Cleanness in the fundamental resources in Islam is regarded as the important necessities of both preparing for worships and of social life. In this sense some basic rules about this issue are determined in the Islamic literature and have been implemented. In this study we will examine a rumour known as ‘Kulleteyn’ in cleanness and determining rules about cleaning dirty water in terms of isnad and text. This rumour, included in most of works in the first four centuries during which the classic hadith resources emerged, reached authors in the form of eleven different blocks of text. The rumour has different chains of transmitters (tariq). In the study these chains of transmitters (tariq) has been examined according to isnad critisim, and it has been tried to determine whether there are any conflicts in text differences by examining the texts and isnads in a parallel way. The approaches of scholar to kulleteyn rumour have tried to be given.

Keywords:

Hadith, isnad critisim, kulleteyn, cleanness,

PDF

___

Ahmed b. Hanbel, Müsned, (Thk. Şuayib Arnavut vd.), Müessestü‟r-risâle, 2001.
Abdurrezzâk, Ebû Bekr Abdurrezzâk b. Hemmâm es-San„anî, el-Musannef, (Thk. Habîburrahmân el-„Azamî), el-Mektebu‟l-islâmî, Beyrut, 1983.
Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, Timaş Yayınları, İstanbul, 1987.
Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahman, es-Sunen, (Thk. Hüseyin Selîm Esed), Dâru‟l-muğnî, Riyâd, 2000.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş„as es-Sicistânî, es-Sunen, Beytu efkâru‟d-devliyye, Riyâd, 1999.
Ebû Ya‟lâ, Ahmed b. Ali el-Mevsılî, Müsnedü Ebî Ya’lâ el-Mevsılî, (Thk. Hüseyin Selîm Esed), Dâru‟l-me‟mûn li‟t-turâs, Dımaşk, 1984.
Hâkim en-Neysâbûrî, el-Müstedrek ‘ala’sahihayn, Mektebü‟l-metbûâti‟l-islâmiyye, Beyrut, ts.
Hatipoğlu, Haydar, Sünen-i İbni Mâce ve Tercemesi ve Şerhi, İst., 1982.
İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed „Abdurrahmân b. Ebî Hâtim er-Râzî, Kitâbu’l-Cerh ve’t- Ta‘dîl, Dâru‟l-kutubi‟l-ilmiyye, Beyrut, 1953.
İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed, Musannef, (Thk. Muhammed Avvâme), Dâru‟l-kıble, Cidde, 2006.
İbn Hacer, Ebu‟l-Fadl Ahmed b. „Alî el-„Askalânî, Tehzîbu’t-Tehzîb, Müessestü‟r-risâle, Beyrut, ts.
------, Fethu’l-Bârî bi Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, Dâru‟l-marife, Beyrut, 1959.
İbn Huzeyme, Ebû Bekr Muhammed b. İshâk es-Sülemî, Sahîhu İbn Huzeyme, (Thk. Muhammed Mustafa el-A‟zamî), el-Mektebu‟l-islâmî, Beyrut, 1970.
İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân el-Bustî, Sahîh-i İbn Hıbbân, (Thk. Şuayib Arnnavut), Müessestü‟r-risâle, Beyrut, 1993.
------, Kitâbu’s-Sikât, Haydarâbâd, 1973.
İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd, es-Sunen, (Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî), Dâru‟l-fikîr, Beyrut, ts.
İbnu Manzur, Cemaluddîn Muhammed b. Mükerrem, Lisanu’l-Arab, Dâru Sâdır, Beyrut, 1994.
İbn Rüşd, Ebu‟l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Ahmed, Bidâyetu’l- Müctehid ve Nihâyetu’l-Muktesid, Kahraman Yayınları, İstanbul, 1985.
İbn Sa„d, Ebû Abdillah Muhammed b. Sa„d el-Basrî, Kitabu’t-tabakâti’l-kebîr, (Thk. Alî Muhammed Ömer), Mektebetu hâncî, Kahire, 2001.
Kallek, Cengiz, “Kulle”, DİA, İstanbul, 2002, XXVI, s. 357–358.
Kâsânî, Alâuddin Ebû Bekir b. Mes‟ûd, Bedâiu’s-Senâi‘ fî Tertîbi’ş-Şerâi‘,Dâru‟l-kutubi‟l- ilmiyye, Beyrut, 1986.
Koçyiğit, Talat, Hadis Terimleri Sözlüğü, Rehber Yayıncılık, Ankara, 1992.
Mizzî, Ebu‟l-Haccac Yusuf b. Abdirrahmân, Tehzibu’l-kemâl fî esmâi’r-ricâl, (Thk. Beşşâr „Avvâd Ma„rûf), Müessestü‟r-risâle, Beyrut, 1992.
Mubârekfûrî, Ebu‟l-Ulâ Muhammed, Tuhfetu’l-Ahvezî bi Şerhi Câmî’t-Tirmizî, (Thk. Ab- durrahman Muhammed Osman), Dâru‟l-fikîr, Beyrut, ts.
Müslim, Ebu‟l-Hüseyn b. el-Haccâc el-Kuşeyrî, Sahîhu Müslim, Beytu efkâru‟d-devliyye, Riyâd, 1998.
Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb, es-Sunen, (Thk. Hasan Abdu‟l-Menâim Şelbî), Müessestü‟r-risâle, 2001.
Tahâvî, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed, Şerhu Me‘ânî’l-Âsâr, (Thk. Muhammed Zehrî en-Neccâr, Muhammed Seyyid Câdu‟l-Hak), Alemu‟l-kutub, Beyrut, 1994.
------, Şerhu Müşkilu’l-Âsâr, (Thk. Şuayib Arnnavut), Müessestü‟r-risâle, Beyrut, 1994.
Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleymân b. Dâvûd b. el-Cârûd, Müsned, (Thk. Muhammed b. Ab- du‟l-Muhsin et-Türkî), Dâru hicr, 1999.
Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ, es-Sunen, (Thk. Ahmed Muhammed Şakir), Dâru ihyâu‟t-turasi‟l-arabîyye, Beyrut, ts.
Ukaylî, Ebû Ca‟fer Muhammed b. Amr, ed-Du‘afau’l-Kebîr, (Thk. Abdulmu„tî Emîn Kal„acî), Dâru‟l-kutubi‟l-ilmiyye, Beyrut, 1984.
Zehebî, Mîzânu’l-İ‘tidâl fî Nakdi’r-Ricâl, (Thk. „Ali Muhammed Mu„avvaz, „Ad‟il Ahmed Abdu‟l-Mevcûd), Dâru‟l-kutubi‟l-ilmiyye, Beyrut,1995.
-----,Siyeru A‘lâmi’n-Nubela, Müessestü‟r-risâle, Beyrut, 1988.
-----,Tezkiretü’l-Huffâz, Dâru‟l-kutubi‟l-ilmiyye, Beyrut, 1954. ııı