Din Görevlilerinin Mistik Tecrübe Düzeyleri (Giresun Yöresi Örneği)

Ralph W. Hood’un geliştirdiği Mistik Tecrübe Ölçeği, mistik tecrübenin deneysel olarak anlaşılabilmesi açısından en yeterli ölçek olma özelliğini korumaktadır. Farklı bir kültür havzasında geliştirilmiş olan bu ölçeğin Türkçe’ye uyarlanmış formunun yeterli ölçüde güvenilir ve geçerli olduğu ve dolayısıyla ülkemizde uygulanabilirliği M. Süheyl Ünal tarafından belirlenmiştir. Makalenin amacı, bu ölçeğin bir uygulama örneğiyle tanıtımı ve Giresun yöresi örneğinden hareketle Türkiye’de görev yapan din görevlilerinin mistik tecrübe düzeylerinin belirlenmesine katkıda bulunmaktır. Bazı belirgin sonuçları özetlersek, ölçekten elde edilen toplam puan ortalamaları 78.91’dir. Puanların yüksek olması, din görevlilerinin mistik tecrübe düzeylerinin yeterince yüksek olduğu anlamına gelmektedir. Ayrıca bulgulara göre mistik tecrübenin 30-39 yaş arası kişilerde yoğunlaştığını, 40 yaşından sonra ise kısmen azaldığını söyleyebiliriz. Yine, imam-hatiplerin mistik tecrübe düzeylerinin diğer dinî görevlere göre biraz daha yoğun olduğu söylenebilir. Bulgularda en dikkat çekici yön, örneklem grubundaki din görevlilerinde daha çok dışa dönük mistik tecrübelerin olduğunun ortaya çıkmasıdır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye’de Din Görevlileri, Mistik Tecrübe, Mistik Tecrübe Ölçeği, Dışa Dönük Mistisizm, İçe Dönük Mistisizm, Dinî Yorum, Ralph W.Hood, Mehmet Süheyl Ünal.

The Levels of Mystical Experience of the Officials of Religion in Turkey (The Sample of the Region of Giresun)

The scale of mystical experience that was advanced by Ralph W. Hood has the characteristic of best sufficient scale that can be understood as an empirical mystical experience. Reliability of Turkish form of this scale that has been developed in a different cultural basin and practicality in our country was fixed up by M. Süheyl Ünal. The aim of this article to show practical example of this scale and contribute to define level of mystical experience of the officials of religion in Turkey. If we summarize some certain results we can say that average of total points of scale is 78.91. The high points mean that levels of mystical experience of the officials of religion are high. Besides we can say that mystical experience intensify in persons which their age are between 30-39 years old and decrease after 40 years partly. Again, we can say that levels of mystical experience of imams are more intensive than other officials of religion. The most important point of results is appearance of mystical experiences outwardly in pattern group of the officials of religion.

Keywords:

The Officials of Religion in Turkey, Mystical Experience, The Mystical Experience Scale, Extrovertiv,

PDF

___

Bouquet, A. C., “Mistisizm”, Comparative Religion, Middlesex 1950, s. 286-292.
Clark, W. H., The Psychology of Religion: An Introduction to Religious Experience and Behavior, New York 1961.
Donovan, Peter, Interpreting Religious Experience, Londra 1979, Sheldon Press.
Hastings, James (ed.), Encyclopaedia of Religion and Ethics, England 1981.
Hood, Ralph W. Jr., “Forms of Religious Commitment and Intense Religious Experience”, Review of Religious Research, c. 15, sy. 1 (Güz 1973), s. 29- 36.
Hood, Ralph W. Jr., “Religious Orientation and the Experience of Transcendence”, Journal for The Scientific Study of Religion (JSSR), sy. 12 (1973), s. 441-448.
Hood, Ralph W. Jr., “The Construction and Preliminary Validation of A Measure of Reported Mystical Experience”, Journal for the Scientific Study of Religion (JSSR), sy. 14 (1975), s. 29-41.
Hood, Ralph W. Jr. (ed.), Handbook of Religious Experience, Birmingham 1995. Religious Education Press.
Hood, Ralph W. Jr., B. Spilka, B. Hunsberger, R. Gorsuch (ed.), The Psychology of Religion: An Empirical Approach, New Jersey 1996.
Hood, Ralph W. Jr., Peter C. Hill (ed.), Measures of Religiosity, Birmingham 1999, Religious Education Press.
Hood, Ralph W. Jr., R. J. Morris, P. J. Watson, “Further Factor Analysis of Hood's Mysticism Scale”, Psychological Reports, sy. 73, (1993), s. 1176- 1178.
Hökelekli, Hayati, Din Psikolojisi, Ankara 1993, Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
James, William, The Varieties of Religious Experience (A Study in Human Nature), ed. Martin E. Marty, New York 1985, Penguin Books.
Leuba, James H., The Psychology of Religious Mysticism, New York 1925.
Maslow, Abraham H., Dinler, Değerler, Doruk Deneyimler, çev. H. Koray Sönmez, İstanbul 1996, Kuraldışı Yay.
Peker, Hüseyin, “Tasavvuf Psikolojisi”, Ondokuz Mayıs Üniv. İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 7 (1993), s. 35-52.
Sharp, Eric J., “Mistisizm”, Dinler Tarihinde 50 Anahtar Kavram, çev. Ahmet Güç, Bursa 2000, Arasta Yay., s. 59-60.
Sharf, Robert H., “Experience”, Mark C. Taylor (ed.), Critical Terms for Religious Studies, Chicago 1998, The University Of Chicago Press, s. 94-116.
Stace, Walter T., Mistisizm ve Felsefe, çev. Abdullatif Tüzer, İstanbul 2004, İn- san Yay.
Taplamacıoğlu, Mehmet, “Yaşlara Göre Dinî Yaşayışın Şiddet ve Kesafeti Üze- rinde Bir Anket Denemesi”, Ankara Üniv. İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 10 (1962), s. 141-151.
Tüzer, Abdullatif, Dinî Tecrübe ve Mistisizm, İstanbul 2006, Dergâh Yay.
Underhill, Evelyn, Mysticism (A Study in The Nature and Development of Man’s Spiritual Consciousness), New York 1961, E. P. Dutton Co.
Unger, Johan, On Religious Experience (A Psychological Study), çev. David C. Minugh, Uppsala 1976, Offsetcenter.
Uysal, Veysel, “Dinî Tecrübe ve Din Psikolojisi’ndeki Yeri”, İslâmî Sosyal Bilimler Dergisi, c. 3, sy. 4 (Kış 1995), s. 69-87.
Ünal, Mehmet Süheyl, “Mistik Tecrübe Ölçeği’nin Güvenilirlik ve Geçerlik Çalış- ması” (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir 2000, Danışman: Doç. Dr. Recep Yaparel, 72 sayfa.
Vergote, Antoine, Din, İnanç ve İnançsızlık, çev. Veysel Uysal, İstanbul 1999, M. Ü. İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yay.